Rondo (
fr.
rondeau) - forma muzyczna z powracającym refrenem i kupletami.
Po raz pierwszy rondo wymienia
Johannes de Grocheo
w swym traktacie De arte musicae (ok. 1300). Była to ludowa forma taneczno-wokalna znana we Francji. Stałe fragmenty (
refren
) przeplatane były zmiennymi kupletami. W praktyce polegało to na gromadnym
tańcu
i
śpiewie
wielu par (rondo właściwe), po czym na czoło wysuwała się jedna para tańcząc solowo i śpiewając przyśpiewki (kuplet).
Rondo starofrancuskie jako samodzielną formę instrumentalną upowszechnili w XVII w.
de Chambonnieres
,
d'Anglebert
,
Couperin
i
Rameau
. Miało ono w tym okresie prostą i symetryczną budowę oraz bogatą ornamentację i figurację. Ta forma ronda była mocno związana z klawesynem jako instrumentem szczególnie odpowiednim. Pierwsze ronda miały strukturę podobną do
pieśni trzyczęściowej
:
refren
-
kuplet
-
refren
(A B A).
Do większych utworów weszło jako końcowa część
sonaty
,
koncertu
lub
symfonii
. Miało strukturę A B A C A +
coda
. Rondo klasyczne znane z utworów
Haydna
i
Mozarta
miało bardziej zróżnicowany refren od kupletów. Rozbudowało się u klasyków i przyjęło "wielką formę ronda" A B A C A B A. Forma ta dość często krzyżuje się z
formą sonatową
- grupa obejmująca pierwsze 2 pokazy
refrenu
i
kuplet
B stanowi
ekspozycję
,
kuplet
C jest
przetworzeniem
, zaś końcowa grupa A B A -
repryzą
.
Ronda romantyczne wykorzystywały
styl brillant
oraz motywy ludowe. Ronda komponowali w XIX wieku
Hummel
,
Weber
,
Chopin
,
Mendelssohn
. Ten ostatni skomponował m.in. Rondo Capriccioso.
W XX wieku rondo można znaleźć w twórczości kompozytorów klasycyzujących:
Poulenca
,
Hindemitha
. Uległo ono w stosunku do poprzedników uproszczeniu formy. Czasem przybierało formę ronda koncertującego.
Przykłady ronda:
