|
Robert Edwin Peary
Robert Edwin Peary - (ur. 6 maja 1856 w Cresson w Pensylwanii, zm. 20 lutego 1920 w Waszyngtonie) – amerykański podróżnik i odkrywca; najprawdopodobniej był pierwszą osobą, która dotarła do geograficznego bieguna północnego.
Był zawodowym żołnierzem – porucznikiem w marynarce amerykańskiej. Zanim zdecydował się zaatakować biegun północny, odbył wcześniej kilka podróży na Arktykę, w czasie których studiował zwyczaje Inuitów i nauczył się od nich wielu praktycznych umiejętności potrzebnych do życia w warunkach polarnych, takich jak budowa igloo czy powożenie psim zaprzęgiem. W swoich wyprawach polegał na ich pomocy jako myśliwych. Zapoczątkował także system wypraw z przygotowanymi wcześniej składami zapasów na drodze wyprawy i dodatkowymi ekipami pomocniczymi towarzyszącymi głównej grupie.
Peary wyruszył na biegun wraz z 23 podróżnikami z Nowego Jorku na pokładzie okrętu "Roosevelt" 6 lipca 1908 i przezimował w pobliżu przylądka Sheridan na wyspie Ellesmere. Wyruszył stamtąd na biegun 1 marca 1909. Ostatnia z ekip pomocniczych zawróciła 1 kwietnia z szerokości geograficznej 87°47` N. W ostatni etap podróży Peary zabrał ze sobą tylko pięć osób, byli to: Matthew Henson, Oatah, Egingwah, Seegloo oraz Ookeah. W swoim pamiętniku (w rzeczywistości pisanym dużo później, kiedy przygotowywał do druku książkę o swojej podróży), pod datą 7 kwietnia napisał "Obóz Jesup – nareszcie na biegunie! Moje marzenie i ambicja od 23 lat wreszcie spełnione."
Za swoje osiągnięcie Peary otrzymał promocję na kontradmirała, a kongres amerykański podziękował mu specjalnym aktem 30 marca 1911. Peary został też uhonorowany przez wiele amerykańskich i europejskich stowarzyszeń naukowych.
Sukces amerykańskiego odkrywcy zaczął być kwestionowany przez niektórych już od samego początku. Tuż po powrocie z wyprawy Peary dowiedział się, że inny odkrywca Frederick Cook także twierdził, że dotarł na biegun już w poprzednim roku – jego rzekomy sukces został szybko zakwestionowany z powodu braku jakichkolwiek dowodów i dokumentacji udowadniającej jego wyczyn. Peary był osobą bardziej wiarygodną, niemniej większość zarzutów postawionych Cookowi stawiano także Peary`emu. Kwestionowano przede wszystkim prędkość, z jaką Peary doszedł na biegun – zajęło mu to zaledwie 37 dni. Peary był także jedynym członkiem wyprawy znającym nawigację i potrafiącym dokładnie określić położenie geograficzne, a więc jego pomiary nie mogły być zweryfikowane.
Niektórzy historycy uważają, że Peary naprawdę myślał, że dotarł na biegun (choć w rzeczywistości nigdy na nim nie stanął), inni uważali, że jest on winny umyślnego kłamstwa. W opinii jeszcze innych jakakolwiek krytyka Peary`ego była dziełem zwolenników Cooka, którzy chcieli Peary`ego w ten sposób zdyskredytować.
W 1989, po analizie danych na temat głębokości oceanu, które przywiózł ze sobą Peary z tej wyprawy i zdjęć zrobionych rzekomo na biegunie, eksperci National Geographic Society doszli do wniosku, że nawet jeżeli Peary nie dotarł na sam biegun, był on nie dalej niż 8 km od niego.
W 2005 brytyjski podróżnik Tom Avery, używając ekwipunku będącego kopią tego, który był używany przez Peary`ego i podążając dokładnie tą samą trasą co on, dotarł na biegun w ciągu 36 dni, 22 godzin i 11 minut, co jego zdaniem jednoznacznie dowodzi, że Peary był w stanie dotrzeć na biegun i zapewne na nim był.
Robert Peary autorem kilku książek, najbardziej znane z nich to Northward over the Great Ice (1898) i Nearest the Pole (1907).
Historię życia Peary`ego przedstawiono w 1997 w filmie produkcji USA pod tytułem Triumf odwagi, (tytuł oryginalny: Glory and Honor). Narratorem był Matthew Henson. Reżyseria Kevin Hooks, wykonawcy głównych ról: Delroy Lindo (Matthew Henson), Henry Czerny (Robert Peary).
Inne hasła zawierające informacje o "Robert Edwin Peary":
Biegun południowy
...
Biegun północny
ekspedycja naukowa w to miejsce odbyła się
6 kwietnia
1909
. Wojskowy inżynier
Robert Edwin Peary
, jego pracownik, czarnoskóry Amerykanin
Matthew Henson
oraz czterech
Eskimosów
...
Brno
...
XVI wiek
...
1972
...
Dwudziestolecie międzywojenne na świecie
...
Sejm grodzieński (1793)
...
1398
...
Mioglobina
...
1362
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Robert Edwin Peary":
232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 21)
...
138 Dziewiętnastowieczne Stany Zjednoczone (plansza 11)
...
˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 8)
...
|
