Przelot pospolity
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	dwuliścienne właściwe
Rząd :	bobowce
Rodzina :	bobowate
Rodzaj :	przelot
Gatunek :	przelot pospolity
Nazwa systematyczna
Anthyllis vulneraria L. Sp. pl. 2:719. 1753

Kwiatostan

Przelot pospolity, przelot uprawny (Anthyllis vulneraria L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych . Rodzimy obszar jego występowania to Europa , w Azja Mniejsza , Afryka Północna , ale jest też uprawiany w wielu innych regionach świata^[2]. W Polsce dość pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Łodyga

Wznosząca się, czasem, zwłaszcza u nasady – leżąca. Pęd zwykle tylko u nasady rozgałęziony, o wysokości 10-60 cm.

Liście

Liście odziomkowe niepodzielone, owalnie wydłużone lub złożone, o 1-4 parach listków bocznych i znacznie większym, wydłużonym listku szczytowym. Listki podłużnie jajowate, całobrzegie, zaostrzone. Liście łodygowe złożone z 3-7 par listków bocznych. U nasady liści czasem obecne małe przylistki .

Kwiatostan

Wielokwiatowa główka objęta dłoniasto wrębnymi podsadkami .

Kwiaty

Motylkowe o dużym, rozdętym i owłosionym kielichu . Włoski na kielichu do 11 mm długie, skośnie odstające. Dziesięć pręcików , zrośniętych nitkami w rurkę obejmującą słupek . Korona kwiatu w kolorze żółtym lub złocisto-żółtym, do 2 cm.

Owoce

Drobny jednonasienny strąk , prawie kulisty. Nasiona wydłużone, jajowate, dwubarwne (połowa nasienia zielona, reszta jasnożółta)

Korzeń

Wrzecionowaty, silny, do l m w głąb ziemi.

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Występuje na niżu, na suchych łąkach i pastwiskach. Hemikryptofit . W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Anthyllido-Trifolietum (regionalnie)^[3]. Kwitnie w okresie maj - sierpień .

Zmienność

Gatunek zmienny morfologicznie, występuje w kilku podgatunkach^[4]:

• Anthyllis vulneraria L. subsp. vulneraria – podgatunek typowy.
• Anthyllis vulneraria L. subsp. carpatica (Pant.) Nyman – występuje w Europie środkowej od Wysp Brytyjskich i Francji na zachodzie po Polskę na wschodzie i od Danii na północy, po Włochy na południu. Podgatunek uprawiany w całej Europie.
• Anthyllis vulneraria L. subsp. maritima (Schweigg.) Corb. ( syn. Anthyllis maritima Schweigg.) – występuje na wybrzeżu Morza bałtyckiego w pasie od Estonii i Szwecji , po Niemcy i Danię ,
• Anthyllis vulneraria L. subsp. polyphylla (DC.) Nyman – występuje w Europie wschodniej i południowo-wschodniej od Estonii , Łotwy , Litwy i Białorusi na północy po Turcję i region Kaukazu na południu.

Zastosowanie

• Roślina lecznicza . Kwiaty (Flos Anthyllidis) używane były dawniej jako lek ściągający i przeczyszczający. Napar stosowany u dzieci działał pobudzająco na przemianę materii i przeciwwymiotnie. Świeże ziele stosowano jako środek gojący rany do okładów i zmywań.
• Przelot zwyczajny jest wartościową rośliną pastewną i łąkową zawierająca w sianie 12% białka i 3% tłuszczu .

Przypisy

Bibliografia