Cornelis Brouwer Namaszczenie Króla Dawida

Pomazaniec, Namaszczony, Mesjasz ( hebr. מָשִׁיחַ), Chrystus ( gr. χριστός), pot. Wybraniec – w judaizmie i chrześcijaństwie pierwotnie religijny tytuł królów, kapłanów-lewitów i proroków - osób namaszczonych (pomazanych) olejem. Z czasem, pod wpływem proroków , ten biblijny termin nabrał eschatologicznego znaczenia - określa on osobę, zapowiedzianą przez Boga, która ma przynieść ostateczne rozwiązanie problemu zła, grzechu i śmierci w świecie i ustanowić tzw. królestwo mesjańskie, będące nowym rajem , przewyższającym szczęście pierwszego. Chrześcijanie uznają, że tą osobą jest Jezus Chrystus . Trzon narodu żydowskiego trwa w oczekiwaniu na przyjście mesjasza.

Judaizm

Tora i Prorocy

Pierwotnie, w Starym Testamencie , tytuł ten odnosił się wyłącznie do osób, z których powołaniem wiązał się obrzęd namaszczenia olejem. Zaliczali się do nich królowie (por. Saul ^[1]), kapłani (por. Aaron ^[2]) oraz prorocy (por. Elizeusz ^[3]). W okresie przesiedleń termin Pomazańca zaczął być wiązany z prorockimi zapowiedziami Wyzwoliciela mającego przywrócić Królestwo Izraela.

Teologia rabinistyczna

Oczekiwanie na Mesjasza jest jedną z podstawowych prawd wiary judaizmu , sformułował ją wyraźnie w swoich Trzynastu zasadach wiary Mojżesz Majmonides (1135-1204) - jeden z ważniejszych autorytetów w interpretacji tradycji żydowskiej. Wśród zasad jest prawda o przyjściu Mesjasza: Wierzę z całkowitym przekonaniem w przyjście Mesjasza i mimo iż może się opóźnić, oczekuję Jego przyjścia codziennie^[4]. Wiele wspólnot żydowskich włączyło recytację Zasad Majmonidesa do swoich porannych modlitw^[5]. W nowszych czasach odnotowuje się trend modernistyczny, któremu obce jest pojęcie nadprzyrodzonej interwencji Boga w sprawy ludzkości, starający się wykazać, że judaizm w czasach Jezusa Chrystusa nigdy nie stawiał w swym centrum oczekiwania na Mesjasza. Inną przyczyną tych prób może być chęć oddalenia pytania, na ile Jezus tytułujący się Mesjaszem spełnił to, co o Mesjaszu mówili prorocy^[5].

Mesjasz w celebracji paschy

Oczekiwanie na mesjasza jest istotnym elementem sederu paschalnego , symbolem są otwarte drzwi i czwarty kielich czekający na proroka Eliasza , który przed nadejściem mesjasza ma powrócić z niebios, do których został zabrany (por. 2 Krl 2,11-13)^[6].

Chrześcijaństwo

Stary Testament

Słowo Pomazaniec z początku było określeniem króla jako wykonawcy Bożych poleceń, mającego mandat od Ducha Świętego . (por. 1 Sm 9,16; 10,1.10; 16,13; Sdz 9,8). Był on zatem postacią, wobec której należało podchodzić z szacunkiem wypływającym z religijności (por. 1 Sm 24,7.11; 26,9.11.23; 2 Sm 1,14.16). Pomazaniec był też wybrańcem Boga. Taką rolę króla-pomazańca pokazuje Ps 45,8. W Psalmie 2 w. 7 jest on ukazany jako Syn Boży. Oprócz osoby króla, wykorzystywano ten termin również w odniesieniu do innych postaci, jak np. kapłanów.

Nadzieje mesjanistyczne związane z ziemskim monarchą Izraela skończyły się w okresie po powrocie z wygnania babilońskiego wraz z Zorobabelem, który nie został koronowany, co znaczyło, że nie on był wypełnieniem proroctwa Zachariasza:

Wyrazem oczekiwania na Mesjasza w Starym Testamencie, już nie na ziemskiego króla, lecz na tajemniczą Osobę posłaną przez Boga, są inne tytuły jak Sługa Jahwe z Księgi Izajasza 49,3.6; 52,13 (jest to tzw. Księga pocieszenia Deutero-Izajasza ) oraz Syn Człowieczy z proroctwa Daniela z rozdz. 7:

Tych dwa proroctwa uznają za mesjańskie we właściwym tego słowa znaczeniu nawet tacy uczeni jak Joachim Becker, który w duchu skrajnego nurtu krytyki historyczno-literackiej, odrzucają większość duchowych interpretacji figur mesjańskich Starego Testamentu^[8].

Nowy Testament

Giotto , Chrystus przed Kajfaszem

Sam Jezus cytował proroctwo Daniela w czasie przesłuchania przed Najwyższą Radą Izraela. Rada jednoznacznie zrozumiała to jako przypisanie sobie tytułu Boskiego i oskarżyła Jezusa o bluźnierstwo:

Tak więc w Nowym Testamencie tytuł Pomazańca odnosi się wyraźnie do osoby Jezusa . To że Jezus jest Pomazańcem zapowiedziane było w orędziu Anioła przy jego narodzeniu („Dziś narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan”^[9]), poprzez wyznanie Piotra : „Ty jesteś Mesjasz”^[10], aż do licznych przykładów tytułowania go w ten sposób w Listach Apostolskich.

Teologia chrześcijańska

Teolodzy chrześcijańscy dostrzegają proroctwa mesjańskie w ponad 100 fragmentach Starego Testamentu. Większość z nich jest uznawana za mesjańskie także przez komentatorów judaistycznych^[5]. Niektórzy autorzy podają nawet liczbę 456 fragmentów^[11].

W czasach Ojców Kościoła uwydatniana była rola Jezusa jako Pomazańca nie tylko dla zaznaczenia jego roli Odkupiciela, ale również dla podkreślenia trynitarnej tajemnicy Boga, w której „namaszczeniem” Jezusa jest Duch Święty ^[12].

Teologia niektórych Kościołów chrześcijańskich (np. katolicka ) podkreśla udział członków Kościoła w mistycznym Ciele Jezusa i jego misji: kapłańskiej, królewskiej i proroczej. Z tego powodu w liturgii nadal stosuje się gest namaszczenia jako znak sakramentów: chrztu , bierzmowania , święceń i namaszczenia chorych .

Zobacz też

• Odkupienie
• Zbawienie
• Kyrios

Przypisy

Bibliografia