Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna: a) – widok ogólny;
b) – powiększona część łodygi
z włoskami parzącymi;
c) – część kwiatostanu męskiego
oraz pojedynczy kwiat znacznie powiększony;
d) – kwiat żeński; e) – owoce;
f) – orzeszek w przekroju z zarodkiem
Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Klad : klad różowych
Rząd : różowce
Rodzina : pokrzywowate
Rodzaj : pokrzywa
Gatunek :pokrzywa zwyczajna
Nazwa systematyczna
Urtica dioica L.
Sp. Pl.2:983 1753
Gatunek leczniczy
Fragment pędu z kwiatami
Pokrój
Łodyga z parzącymi włoskami
Przekrój podłużny łodygi

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L. ) – gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Znana także pod nazwami: pokrzywa dwupienna, pokrzywa wielka, pokrzywa parząca, żgajka, parzawka[2]. Występuje w stanie dzikim w Europie , Azji , Afryce Północnej , Ameryce Północnej [3]. W Polsce pospolita.

Spis treści

Morfologia

Łodyga
Wysokość do 1,5 (1,8) m. Czterokanciasta, pokryta wydzielniczymi włoskami parzącymi, zazwyczaj nierozgałęziona. Pod ziemią roślina wytwarza silnie rozgałęzione rozłogi .
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe, liście z brzegu grubo ząbkowane, podługowatojajowate, u nasady sercowate, pokryte włoskami parzącymi.
Kwiaty
Roślina przeważnie dwupienna . Kwiaty niepozorne, zielone, z czterodzielnym okwiatem , zebrane w groniasty kwiatostan dłuższy od ogonków liściowych, wyrastający z pachwin liści. W kwiatach męskich 4 pręciki, w żeńskich 1 słupek z pędzelkowatym znamieniem. Kwiatostany żeńskie zwieszone po przekwitnieniu.
Owoce
Jednonasienne jajowate orzeszki [4].

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Kwitnie od czerwca do listopada, jest wiatropylna . Owoce rozsiewane są przez wiatr.

Wszystkie części rośliny, chociaż najwięcej liście, zawierają witaminę C , K , B i kwas pantotenowy , flawonoidy , olejek eteryczny , histaminę , acetylocholinę , kwas krzemowy i mrówkowy , fitoncydy oraz składniki mineralne ( żelazo , magnez , wapń , mangan , krzem ).

Preferuje siedliska ruderalne, wilgotne lasy i zarośla , ogrody, przydroża. Preferuje stanowiska żyzne, zasobne w azot ( roślina azotolubna ). W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Artemisietea vulgaris i gatunek wyróżniający dla Ass. Poo-Arabidetum[5].

Obecność pokrzywy w środowisku jest potrzebna niektórym gatunkom motyli (dla motyli: krasopani hera , rusałka ceik , rusałka kratkowiec , rusałka osetnik pokrzywa zwyczajna jest jednym z żywicieli gąsienic) do przeobrażenia zupełnego i warunkuje wystąpienie ich postaci dorosłej. Tępienie pokrzywy jako chwastu [6] powoduje w konsekwencji eliminację gatunków zwierząt (w tym motyli) z tą rośliną związanych.

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza :
    • Surowiec zielarski : liść – Folium Urticae (Folium Utricae majoris), ziele – Herba Utricae dioicae (H. U. majoris), korzeń – Radix Utricae dioicae (R. U. majoris), nasiona pokrzywy – Semen Utricae dioicae.
    • Działanie: stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych. Zawarte w korzeniu sitosterole wykorzystywane są w leczeniu łagodnego przerostu prostaty , w początkowym stadium choroby. Nie likwidują choroby, ale spowalniają jej rozwój. Jest środkiem pomocniczym w leczeniu cukrzycy . Wpływa dodatnio na procesy przemiany materii , pobudza działalność gruczołów wydzielania wewnętrznego i zwiększa ilość krwinek czerwonych, poprawia perystaltykę jelit. Pokrzywa pomaga też w pielęgnowaniu urody. Liść pokrzywy stosowany jest do pielęgnacji skóry i włosów skłonnych do przetłuszczania się i zawarty jest w licznych kosmetykach. Szczególnie polecana jest na wiosenne osłabienie. Chlorofil otrzymywany z pokrzywy wykorzystuje się w leczeniu choroby popromiennej . Używany miejscowo sprzyja gojeniu się ran, czyraków i wrzodów. Zdolność pokrzywy do tamowania krwotoków znana była już w starożytności, opisał ją m.in. Dioskurides i Pliniusz . Obecnie z pokrzywy i krwawnika sporządza się płynne wyciągi , które stosowane do wewnątrz tamują krwawienia nosa, jelit, macicy i płuc. Przeciwwskazaniem do stosowania są krwotoki wywołane polipami i rakami macicy oraz przydatków.
  • Roślina jadalna: młode pędy (stare liście stają się włókniste) dodaje się do sałatek i szpinaku po uprzednim sparzeniu w temp. ok. 60 °C (w tej temp. inaktywuje się histamina i kwas mrówkowy , które są odpowiedzialne za parzące właściwości pokrzywy). Z pokrzywy robi się także zupę oraz klops . Pokrzywa jest jednym z dodatków do jajecznicy .
  • Kosmetyka : z liści pokrzywy otrzymuje się chlorofil a i b, którego zawartość w świeżej masie dochodzi do 5%. Ma on szerokie zastosowanie w produkcji kremów, maseczek i toników .
  • Roślina pastewna : dodaje się do mieszanki dla drobiu i innych zwierząt hodowlanych, gdyż wartością odżywczą nie odbiega od roślin strączkowych.
  • Włókiennictwo : włókna pokrzywy otrzymywane z łodyg, których wydajność wynosi ok. 10%, są długie i mocne. Kiedyś były powszechnie wykorzystywane do produkcji szpagatu, lin a nawet tkanin. Ajnowie z Sachalinu od wieków wykorzystywali pokrzywę do otrzymywania przędzy, z której pletli powrozy i sieci rybackie. Podobnie postępowali rybacy z Kamczatki , którzy włókna pokrzywy wykorzystywali do produkcji sieci odznaczających się trwałością i lekkością, długo nie nasiąkały wodą i nie gniły (w tamtych rejonach nie rosną inne rośliny włókniste .) W XIX w. w Europie z pokrzywy wyrabiano tkaniny i sita do przesiewania mąki. Podczas I wojny światowej w Niemczech z pokrzywy wytwarzano materiały ubraniowe, ze względu na brak bawełny .

Obecność w kulturze i symbolice

Pokrzywie od wieków przypisywane są właściwości magiczne. Wykorzystywana była w postaci naparu o właściwościach eterycznych, którym należało skropić ubranie i pomieszczenia mieszkalne. Ma przywracać spokój ludziom i domowi, oczyścić ze złej energii nieprzyjemnych uczuć. Obyczaj ten był jedną z metod egzorcyzmu .

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2010-01-19].
  2. Aleksander Ożarowski, Antonina Rumińska, Krystyna Suchorska, Zenon Węglarz: Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. . 
  3. Germplasm Resources Information Network (GRIN) . [dostęp 2010-03-26].
  4. F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 140. . 
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 
  6. Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 40. 

Bibliografia

  1. Jakub Mowszowicz : Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Pokrzywa zwyczajna":

Murawa bliźniczkowa ...

Ziołorośla drzewach. Oprócz niej występują tu takie rośliny, jak: rdestówka zaroślowa, przytulia czepna , Pokrzywa zwyczajna , bluszczyk kurdybanek , oset kędzierzawy , chmiel zwyczajny , który podobnie, jak kielisznik ...

Orzysz (jezioro) piaszczysty i łatwo dostępny. Występują tu także rośliny synantropijne : łopiany , serdecznik pospolity , Pokrzywa zwyczajna , trybula leśna , glistnik jaskółcze ziele , bylica pospolita . Dalej na wschód ...

Parzydełkowce ...

Polska Czerwona Księga Roślin ...

Tygodnik Powszechny ...

Zwyczajna forma rytu rzymskiego ...

Rozesłanie (liturgia) ...

Paweł VI ...

Pobrzeże Kaszubskie ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Pokrzywa zwyczajna":

Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13) dominują tutaj: wierzba, topola, dąb, wiąz, czarny bez, fiołek błotny, nawłoć, trzmielina, Pokrzywa zwyczajna - występują w dolinach rzecznych, na przykład dolina Wisły, Sanu ...

Rośliny użytkowe (plansza 20) e height=380 width=770 > Charakterystyka roślin ruderalnych Pokrzywa zwyczajna Pospolity chwast, azotolubny. Występuje w miejscach zacienionych, bagiennych lasach olszowych, zaroślach, ...

Kwasy karboksylowe (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie