Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais
fr
:
piɛʀ bomaʀʃɛ
, (ur.
24 stycznia
1732
w
Paryżu
, zm.
18 maja
1799
tamże, pochowany na
Cmentarzu Père-Lachaise
) –
dramaturg
i pisarz francuski. Jeden z inspiratorów
rewolucji francuskiej
. De Beaumarchais przybrał od nazwy
folwarku
pierwszej żony.
Był jednym z synów zegarmistrza, jednak mimo pewnych dokonań w tej dziedzinie (skonstruował miniaturowy zegarek w pierścionku) nie chciał wykonywać zawodu ojca. Zaczął pisać sztuki i zajmować się – według legend – iluzją i złodziejstwem. Po niefortunnej bójce trafił do więzienia, udało mu się uciec spod szafotu. Był członkiem tajnego wywiadu
Ludwika XV
i inspiratorem pomocy dla powstańców w koloniach brytyjskich w Ameryce. Ponadto uczył córki królewskie oraz pisał sztuki.
Najsłynniejsze jego dzieła to
Cyrulik sewilski
(wystawiony
1775
) oraz
Wesele Figara
(wystawione
1784
), nazwane przez
Napoleona
"rewolucją w czynie", a przez
Marię Antoninę
"okropną sztuką". Obie komedie stały się tematami
librett
wielu słynnych kompozytorów (m.in.
Mozarta
- Wesele...,
1786
i
Rossiniego
- Cyrulik..,
1816
). Wesele Figara wywołało niespotykaną dotąd rewolucję w literaturze. Opowiada bowiem o starciu wasala z panem hrabią, co więcej – sługa właśnie okazuje się tu bardziej przebiegły i zaradny. Wywraca więc Beaumarchais cały ustrój społeczny ówczesnej Europy, pośrednio inspirując przy tym lud do wielkiej rewolucji francuskiej. Historia ujęta w dwóch sztukach znalazła kontynuację w późniejszej Występnej matce (wystawionej
1792
), generalnie uważanej za utwór znacznie słabszy od swoich poprzedników.
Tytuł Cyrulika... w języku francuskim (Le Barbier de Séville) mógł powstać jako
parodia
hiszpańskiego tytułu sztuki
Tirsa de Moliny
(El burlador de Sevilla y convidado de piedra, tłum. na język polski jako Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość).
