Oscar za najlepszą reżyserię (The Academy Award for Directing) jest jedną z nagród przyznawanych
reżyserom
, pracującym w przemyśle filmowym, przez
Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej
; nominacje są przyznawane przez członków Akademii pracujących w branży reżyserskiej. Zwycięzcy są wybierani przez wszystkich członków Akademii.
Tylko podczas 1. ceremonii wręczenia
Oscarów
w
1929
roku za okres
1927/28
zostały przyznane 2 Oscary za najlepszą reżyserię: Oscar za najlepszą reżyserię dramatu (The Academy Award for Dramatic Direction) oraz Oscar za najlepszą reżyserię
komedii
(The Academy Award for Comedy Direction). Oscar za najlepszą reżyserię komedii został następnego roku usunięty i do dziś przyznaje się Oscara za najlepszą reżyserię, który głównie zostaje przyznawany za
dramaty
.
Pierwsze lata Oscarów były pełne kontrowersji i braku logiki. Tak też działo się z Oscarem za najlepszą reżyserię. W pierwszych latach istnienia Nagrody Akademii, aktorzy, aktorki, reżyserzy i inni pracownicy branży filmowej byli nominowani za wszystkie filmy, w których mieli udział w nagradzanym okresie. Jeśli chodzi o Oscary za reżyserię, to tylko w
1929
roku Oscara za najlepszą reżyserię przyznano reżyserom za reżyserię jednego filmu. W następnych latach nominacje i nagrody budziły kontrowersje. W
1930
roku do Oscara
1928/29
został nominowany reżyser
Frank Lloyd
za reżyserię 3 filmów, lecz otrzymał Oscara za reżyserię tylko jednego z tych trzech filmów. Podczas następnego rozdania Oscarów w 1930 roku za okres
1929/30
, reżyser
Clarence Brown
został nominowany do Oscara za reżyserię dwóch filmów. Dopiero od
1931
roku zaczął do dziś zaczął obowiązywać system, iż reżyser dostaje nominację do Oscara za reżyserię w danym okresie tylko jednego filmu.
Spośród wszystkich 79 ceremonii wręczania Oscarów, aż na 58 ceremoniach Oscar za najlepszą reżyserię trafiał do reżysera filmu, który otrzymał
Oscara za najlepszy film
.
Tylko 3 filmy dostały Oscara za najlepszy film, za które reżyserzy nie otrzymali nawet nominacji do Oscara za najlepszą reżyserię:
Tylko 2 reżyserów w historii Akademii dostało Oscara za najlepszą reżyserię za filmy, które nie otrzymały nominacji do Oscara za najlepszy film:
Frank Lloyd był też nominowany do Oscara 1928/29 za reżyserię filmów Weary River i Drag. Filmy te również nie dostały nominacji do Oscara za najlepszy film.
W całej historii Akademii tylko raz dwóch reżyserów dostało Oscara za najlepszą reżyserię za reżyserię tego samego filmu. Stało się to w 1962 roku, gdy zarówno
Robert Wise
i
Jerome Robbins
otrzymali statuetki za film
West Side Story
.
W historii Akademii tylko 4 kobiety dostały nominację do Oscara za najlepszą reżyserię, a tylko jedna -
Kathryn Bigelow
w 2010 r. - nagrodę zdobyła:
Do tej pory nigdy w historii Oscarów nie zdarzyło się, aby reżyser grający we własnym filmie dostał za niego jednocześnie Oscara za najlepszą reżyserię i
Oscara za najlepszego aktora pierwszoplanowego
. W całej historii Oscarów 4 reżyserów dostało Oscara za najlepszą reżyserię za filmy, w którym zagrali lecz nie dostali oni za te filmy Oscara za najlepszego aktora pierwszoplanowego:
Z kolei tylko 2 reżyserów dostało Oscara za najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmach, które sami wyreżyserowali lecz nie dostali oni za te filmy Oscara za najlepszą reżyserię:
Najwięcej Oscarów w tej kategorii (4) otrzymał
John Ford
(
1935
,
1940
,
1941
,
1952
. Dwóch reżyserów dostało 3 Oscary w tej kategorii:
Aż 15 reżyserów otrzymało Oscara w tej kategorii dwukrotnie:
-
Lewis Milestone
(
1927/28
,
1929/30
)
-
Frank Borzage
(
1927/28
,
1931/32
)
-
Frank Lloyd
(
1928/29
,
1932/33
)
-
Leo McCarey
(
1937
,
1944
)
-
Billy Wilder
(
1945
,
1960
)
-
Elia Kazan
(
1947
,
1954
)
-
Joseph L. Mankiewicz
(
1949
,
1950
)
-
George Stevens
(
1951
,
1956
)
-
Fred Zinnemann
(
1953
,
1966
)
-
David Lean
(
1957
,
1962
)
-
Robert Wise
(
1961
,
1965
)
-
Miloš Forman
(
1975
,
1984
)
-
Oliver Stone
(
1986
,
1989
)
-
Clint Eastwood
(
1992
,
2004
)
-
Steven Spielberg
(
1993
,
1998
)
John Ford i Joseph L. Mankiewicz są przy tym jedynymi reżyserami, którzy dostali Oscara Oskara swojej kategorii 2 razy pod rząd.
Reżyser, który otrzymał największą liczbę nominacji w tej kategorii to William Wyler (12). Aż 4 reżyserów dostało największą liczbę nominacji w tej kategorii bez wygrania statuetki (5):
Najmłodszym reżyserem, który otrzymał statuetkę był
Norman Taurog
, który w wieku 32 lat wygrał ją za film Skippy (1931). Najstarszym natomiast był Clint Eastwood, który w wieku 74 lat otrzymał nagrodę za film "Milion Dolar Baby" (2004). Najmłodszym nominowanym w tej kategorii reżyserem był
John Singleton
, który mając 24 lata został nominowany za film "Chłopaki z sąsiedztwa" (1991). John Singleton jest też jedynym afroamerykaninem nominowanym w tej kategorii. Najstarszym nominowanym reżyserem był
John Huston
, który w wieku 79 lat, otrzymał nominację za film "Honor Prizzich" (1985).
Jedynym polskim reżyserem, który otrzymał Oscara w tej kategorii jest
Roman Polański
(
2002
). Otrzymał on Oscara za film
Pianista
.
Lista nominowanych i zwycięzców
Lata 20
1927/28
[1]:
Lewis Milestone
– Arabska awantura (komedia) i
Frank Borzage
–
Siódme niebo
(dramat)
nominacje:
dramat
komedia:
1928/29
:
Frank Lloyd
– Królowa bez korony
nominacje:
Lata 30
1929/30
:
Lewis Milestone
–
Na Zachodzie bez zmian
nominacje:
1930/31
:
Norman Taurog
– Skippy
nominacje:
1931/32
:
Frank Borzage
– Zła dziewczyna
nominacje:
1932/33
:
Frank Lloyd
–
Kawalkada
nominacje:
1934
:
Frank Capra
–
Ich noce
nominacje:
- Victor Schertzinger – Noc miłości
- W. S. Van Dyke – W pogoni za cieniem
1935
:
John Ford
–
Potępieniec
nominacje:
1936
:
Frank Capra
–
Pan z milionami
nominacje:
1937
:
Leo McCarey
– Naga prawda
nominacje:
1938
:
Frank Capra
–
Cieszmy się życiem
nominacje:
1939
:
Victor Fleming
–
Przeminęło z wiatrem
nominacje:
Lata 40
1940
:
John Ford
–
Grona gniewu
nominacje:
1941
:
John Ford
–
Zielona dolina
nominacje:
1942
:
William Wyler
–
Pani Miniver
nominacje:
1943
:
Michael Curtiz
–
Casablanca
nominacje:
1944
:
Leo McCarey
–
Idąc moją drogą
nominacje:
1945
:
Billy Wilder
–
Stracony weekend
nominacje:
1946
:
William Wyler
–
Najlepsze lata naszego życia
nominacje:
1947
:
Elia Kazan
–
Dżentelmeńska umowa
nominacje:
1948
:
John Huston
–
Skarb Sierra Madre
nominacje:
1949
:
Joseph L. Mankiewicz
– List do trzech żon
nominacje:
Lata 50
1950
:
Joseph L. Mankiewicz
–
Wszystko o Ewie
nominacje:
1951
:
George Stevens
–
Miejsce pod słońcem
nominacje:
1952
:
John Ford
– Spokojny człowiek
nominacje:
1953
:
Fred Zinnemann
–
Stąd do wieczności
nominacje:
1954
:
Elia Kazan
–
Na nabrzeżach
nominacje:
1955
:
Delbert Mann
–
Marty
nominacje:
1956
:
George Stevens
–
Olbrzym
nominacje:
1957
:
David Lean
–
Most na rzece Kwai
nominacje:
1958
:
Vincente Minnelli
–
Gigi
nominacje:
1959
:
William Wyler
–
Ben-Hur
nominacje:
Lata 60
1960
:
Billy Wilder
–
Garsoniera
nominacje:
1961
:
Robert Wise
,
Jerome Robbins
–
West Side Story
nominacje:
1962
:
David Lean
–
Lawrence z Arabii
nominacje:
1963
:
Tony Richardson
–
Przygody Toma Jonesa
nominacje:
1964
:
George Cukor
–
My Fair Lady
nominacje:
1965
:
Robert Wise
–
Dźwięki muzyki
nominacje:
1966
:
Fred Zinnemann
–
Oto jest głowa zdrajcy
nominacje:
1967
:
Mike Nichols
–
Absolwent
nominacje:
1968
:
Carol Reed
–
Oliver!
nominacje:
1969
:
John Schlesinger
–
Nocny kowboj
nominacje:
Lata 70
1970
:
Franklin J. Schaffner
–
Patton
nominacje:
1971
:
William Friedkin
–
Francuski łącznik
nominacje:
1972
:
Bob Fosse
–
Kabaret
nominacje
1973
:
George Roy Hill
–
Żądło
nominacje:
1974
:
Francis Ford Coppola
–
Ojciec chrzestny II
nominacje:
1975
:
Miloš Forman
–
Lot nad kukułczym gniazdem
nominacje:
1976
:
John G. Avildsen
–
Rocky
nominacje:
1977
:
Woody Allen
–
Annie Hall
nominacje:
1978
:
Michael Cimino
–
Łowca jeleni
nominacje:
1979
:
Robert Benton
–
Sprawa Kramerów
nominacje:
Lata 80
1980
:
Robert Redford
–
Zwyczajni ludzie
nominacje:
1981
:
Warren Beatty
–
Czerwoni
nominacje:
1982
:
Richard Attenborough
–
Gandhi
nominacje:
1983
:
James L. Brooks
–
Czułe słówka
nominacje:
1984
:
Miloš Forman
–
Amadeusz
nominacje:
1985
:
Sydney Pollack
–
Pożegnanie z Afryką
nominacje:
1986
:
Oliver Stone
–
Pluton
nominacje:
1987
:
Bernardo Bertolucci
–
Ostatni cesarz
nominacje:
1988
:
Barry Levinson
–
Rain Man
nominacje:
1989
:
Oliver Stone
–
Urodzony 4 lipca
nominacje:
Lata 90
1990
:
Kevin Costner
–
Tańczący z wilkami
nominacje:
1991
:
Jonathan Demme
–
Milczenie owiec
nominacje:
1992
:
Clint Eastwood
–
Bez przebaczenia
nominacje:
1993
:
Steven Spielberg
–
Lista Schindlera
nominacje:
1994
:
Robert Zemeckis
–
Forrest Gump
nominacje:
1995
:
Mel Gibson
–
Braveheart. Waleczne serce
nominacje:
1996
:
Anthony Minghella
–
Angielski pacjent
nominacje:
1997
:
James Cameron
–
Titanic
nominacje:
1998
:
Steven Spielberg
–
Szeregowiec Ryan
nominacje:
1999
:
Sam Mendes
–
American Beauty
nominacje:
2000-2009
2000
:
Steven Soderbergh
–
Traffic
nominacje:
2001
:
Ron Howard
–
Piękny umysł
nominacje:
2002
:
Roman Polański
–
Pianista
nominacje:
2003
:
Peter Jackson
–
Władca Pierścieni: Powrót Króla
nominacje:
2004
:
Clint Eastwood
–
Za wszelką cenę
nominacje:
2005
:
Ang Lee
–
Tajemnica Brokeback Mountain
nominacje:
2006
:
Martin Scorsese
–
Infiltracja
nominacje:
2007
:
Joel i Ethan Coen
–
To nie jest kraj dla starych ludzi
nominacje:
2008
:
Danny Boyle
–
Slumdog. Milioner z ulicy
nominacje:
2009
:
Kathryn Bigelow
–
The Hurt Locker. W pułapce wojny
nominacje:
Przypisy
- ↑ Od roku 1929 do roku 1932 Oscarami nagradzano tytuły, które miały premierę w okresie między 1 sierpnia a 31 lipca roku następnego (Na przykład Oscary1927/28 były rozdane w 1929 roku filmom, które miały premierę między 1 sierpnia 1927 a 31 lipca 1928 roku). Od roku 1930 do roku 1932 Oscary przyznawano w tym samym roku, w którym kończył się okres premier (Z tym, że w kwietniu 1930 przyznano Oscary za okres 1 sierpnia 1928 – 31 lipca 1929 roku, ale już w listopadzie 1930 roku przyznano Oscary za okres 1 sierpnia 1929 – 31 lipca 1930 i tak co listopad do listopada 1932). W 1932 roku wprowadzono nowy okres tj. między 1 stycznia a 31 grudnia, jednakże decyzja ta spowodowała, że Oscarami 1932/33 były w 1934 roku nagradzane filmy, które miały premierę w okresie między 1 sierpnia 1932 a 31 grudnia 1933 roku. Od 1935 roku Oscary są przyznawane filmom, które miały premierę w roku poprzedzającym rozdanie Oscarów (np. w roku 2001 przyznawano Oscary za rok 2000)