Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną. Skrzyp polny
Skrzyp polny | Gatunek leczniczy |
| Gatunek trujący |
Skrzyp polny (Equisetum arvense) –
gatunek
rośliny wieloletniej
należący do rodziny
skrzypowatych
(Equisetaceae). Występuje głównie w Europie, w
Polsce
jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju, aż po
regiel górny
[1]. Gatunek jest
typem nomenklatorycznym
rodzaju Equisetum.
2n
= 216. Morfologia-
Pęd zarodnionośny
- Pojawia się wczesną wiosną jest soczysty, wzniesiony i nierozgałęziony, ma wysokość 10–30 cm, przy średnicy 2–6 mm i zabarwienie jasnobrunatne lub czerwonawe. Na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma lejkowato rozdęte pochwy (z 6–12 zasychającymi łuskami o kolorze od zielonawego do brunatnego). Na szczycie znajduje się jeden brunatny, tępo zakończony
kłos zarodnionośny
(sporofilostan) o długości 1,5–3 cm[2]. Wytwarzają się w nim (od marca do maja)
zarodniki
. Po ich dojrzeniu kłos ten obumiera.
-
Pęd płonny
- Pojawia się pod koniec wiosny, ma wysokość do 40 cm. Jest zielony i okółkowo rozgałęziony (10–12 gałązek bocznych), szorstki i żeberkowany (ma 6–19 żeberek). Pochwy są zielone, walcowate z 6–18 czarniawymi ząbkami na szczycie z białym obrzeżeniem. Odgałęzienia są pojedyncze, z 4-5 głębokimi żeberkami i pochwami o 4-5 ząbkach[2].
-
Liście
- Są bardzo drobne, występują na pędach w okółku, otaczając węzły i wzmacniając je. Na pędzie płonnym jest ich 6–18, mają kształt czarnych ząbków z białym obrzeżeniem. Długie,cienkie i członowane rozgałęzienia boczne wyrastające z okółka to nie liście, lecz pędy.
-
Kłącze
- Długie, czołgające się, brunatnego koloru. Występują na nim
bulwy pędowe
, zawierające
substancje zapasowe
, z których roślina czerpie wczesną wiosną składniki potrzebne do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem
fotosyntezy
.
Zwalczanie
tego chwastu jest trudne, gdyż jego korzenie ułożone są piętrowo nawet poniżej 2 m głębokości i podzielone nawet na małe kawałki zakorzeniają się i wydają nowe pędy.
Biologia i ekologia- Cechy fitochemiczne
- Ziele zawiera duże ilości
krzemionki
,
alkaloidy
(m.in.
nikotynę
)[2],
saponiny
(ekwizetoninę),
flawonoidy
(ekwizeterynę i izokwercytynę)[3].
Białka
stanowią 14,6% suchej masy ziela,
azot
2,3%[1]. Spośród składników mineralnych w 1 kg suchej masy ziele skrzypu polnego zawiera 34,2 g
K
, 1,15 g
P
, 285 mg
Fe
i 28 mg
Mn
[1]. Bulwki na kłączach zawierają
skrobię
[2].
-
Roślina trująca
- W większych ilościach skrzyp polny jest trujący dla zwierząt. Szczególnie wrażliwe na skrzyp polny są konie i świnie. Udokumentowano śmiertelne zatrucia koni, zwłaszcza źrebiąt. Objawami zatrucia u koni jest niespokojne zachowanie – konie gryzą i kopią. Spożycie znacznych ilości powoduje odurzenie zwierząt i bezwład mięśni. Występuje porażenie ośrodkowego układu nerwowego i zmiany patologiczne w narządach wewnętrznych. Duży udział skrzypu w sianie obniża
mleczność
krów[3].
-
Siedlisko
- Rośnie na polach uprawnych i w ogrodach, na ugorach, przydrożach i rzadziej na łąkach. Jest pospolitym
chwastem
na różnych
glebach
i w różnych uprawach. Najlepiej rozwija się w uprawach
roślin okopowych
, szczególnie
ziemniaków
. Rośnie na glebach wilgotnych i świeżych, zarówno piaszczystych, jak i gliniastych[4]. Rośnie rzadziej na łąkach ponieważ jest wrażliwy na procesy
redukcji
związków organicznych zachodzące pod
darnią
łąkową[1]. Dawniej uważano, że jest rośliną wskaźnikową dla zakwaszenia gleby, ale okazało się, że nawet w glebach zasadowych rośnie dobrze dzięki tworzeniu swoistej
ryzosfery
o kwaśnym odczynie. Jest rośliną wskazującą na istnienie silnej wilgotności głębszych warstw gleby[1].
-
Fitosocjologia
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla Cl. Agropyretea[5].
ZmiennośćTworzy
mieszańce
: - Equisetum ×dubium Dostál [1983, Biológia, Bratislava] (E. arvense ×
telmateia
)
- Equisetum ×hybridum Huter [1908, Österr. Bot. Z., 58 : 34] (E. arvense ×
variegatum
)
- Equisetum ×litorale Kühlewein ex Rupr. [1845, Reise Pfl. Russ. Reich., 4 : 91] [pro sp.] (E. arvense ×
fluviatile
)
- Equisetum ×rothmaleri C. Page [1973, Watsonia, 9 : 229] (E. arvense ×
palustre
)
Zastosowanie-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
:
ziele
(Herba Equiseti) z pędów płonnych.
- Działanie: przede wszystkim remineralizujące, dostarcza organizmowi niezbędnych jonów oraz mikroelementów, ma właściwości moczopędne i przeciwzapalne. Krzemionka w nim zawarta zapobiega tworzeniu się kamieni w
układzie moczowym
i
miażdżycy
. Odgrywa rolę w przemianie materii, wpływa na stan błon śluzowych. Wewnętrznie stosowany przy schorzeniach dróg moczowych, zewnętrznie przy stanach zapalnych. Przy dłuższej kuracji należy podawać jednocześnie witaminę B¹, gdyż skrzyp zmniejsza jej stężenie w organizmie. Ziele skrzypu zalecane jest również dzieciom cierpiącym na nieżyty oskrzeli i astmę oskrzelową.
- Zbiór i suszenie: zbiera się zielone pędy, ścinając je 5-10cm od ziemi przez całe lato i suszy w cieniu pod przykryciem w temp. do 60 °C, tak, by nie straciły zielonego koloru.
- Dawkowanie: 2-3 razy dziennie między posiłkami pić należy ciepły i odcedzony
odwar
uzyskiwany w wyniku łagodnego gotowania przez 10–15 minut łyżki ziela zalanej szklanką wody.
- Roślina kosmetyczna
-
Napar
może być stosowany do mycia
skóry
o cerze zmęczonej, starzejącej się lub z innych powodów trudnej do pielęgnowania. Skrzyp polny używany jest także jako dodatek do kąpieli pojędrniających skórę, a także do produkcji preparatów kosmetycznych. Napar po zmieszaniu z
alkoholem
i
octem
daje
lotion
. Preparaty stosowane są do oczyszczania skóry skłonnej do
trądziku
i
czyraków
.
Wywar
ze skrzypu stosowany jest w kosmetykach służących do płukania włosów oraz środków pieniących do kąpieli[6].
- Inne zastosowania
- Szorstkie z powodu krzemionki pędy używane są (były?) do czyszczenia i polerowania[2].
Skrzyp osłabiany jest przy starannej uprawie i ciągłym niszczeniu części nadziemnych (i w miarę możliwości podziemnych). Skuteczne jest zagłuszenie skrzypu przez uprawę roślin silnie zacieniających (np.
łubin
i
pastewnych roślin strączkowych
). Ogranicza jego występowanie silne nawożenie
wapnem
i
solami potasowymi
w połączeniu z głęboką orką. A także głębszy drenaż[4]. Do osłabiania skrzypu stosować można także niektóre
preparaty chwastobójcze
. Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 181.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Jakub Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986, ss. 30–32. .
- ↑ 3,0 3,1 Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982. .
- ↑ 4,0 4,1 Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 34.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 102. .
Bibliografia- Helena Domańska: Chwasty i ich zwalczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1980. .
- Macků Jan, Krejča Jindřich. Atlas roślin leczniczych. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989.
- Mazerant-Leszkowska Anna. Mała księga ziół. Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, Warszawa, 1990.
- Jakub Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986. .
- Rostafiński Józef, Seidl Olga. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa, 1973.
- Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006.
- F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. .
- Olechnowicz-Stępień, Waleria; Lamer-Zarawska, Eliza: Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. Wydanie 3 popr. i uzup., Panst. Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992.
Inne hasła zawierające informacje o "Skrzyp polny":
Zygmunt III Waza
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Aleksandr Suworow
...
1667
...
1621
...
1925
...
Bitwa pod Kłuszynem
...
1728
...
Bitwa pod Mątwami
...
1946
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Skrzyp polny":
Rośliny użytkowe (plansza 18)
...
003. Nasienne - grupa roślin naczyniowych (plansza 4)
...
˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 15)
...
|