Obojnak (hermafrodyta, interseksualista) – określenie osobnika posiadającego cielesne cechy dwojga płci .

Hermafrodytyzm u zwierząt

Obojnactwo u zwierząt to występowanie u jednego osobnika gruczołów rozrodczych zarówno męskich, jak i żeńskich (np. u dżdżownicy) lub gruczołu obojnaczego, produkującego jaja i plemniki (np. u ślimaków); zaplemnienie jest na ogół krzyżowe, osobnik jest zapładniany przez innego osobnika i jednocześnie sam go zapładnia; w rzadkich przypadkach może zachodzić samozaplemnienie. U roślin występowanie organów płciowych męskich i żeńskich w tym samym kwiecie nazywa się obupłciowością .

U zwierząt bezkręgowych obojnactwo jest spotykane dosyć często, u kręgowców normalnie nie występuje. Rzadkie przypadki prawdziwego obojnactwa u kręgowców są zjawiskiem patologicznym. Wyjątkiem są niektóre gatunki ryb (m. in. z rodziny strzępielowatych i wargaczowatych ). Szczególnie często występuje obojnactwo u bezkręgowców będących pasożytami wewnętrznymi , co związane jest z ich trybem życia.

Jest kilka rodzajów obojnactwa u zwierząt:

• • obojnactwo równoczesne – występuje przez cały czas życia danego osobnika. Tak jest np. u tasiemca , dżdżownicy , ślimaków lądowych .
  • obojnactwo okresowe – występuje tylko w określonych fazach rozwojowych populacji. Tak się dzieje np. u mszyc i rozwielitek .
  • obojnactwo potencjalne – polegające na tym, że gruczoły płciowe u danego osobnika mogą funkcjonować albo jako gruczoły męskie, albo gruczoły żeńskie, w zależności od różnych u różnych gatunków czynników. Może to być wiek osobnika, stan jego zdrowia, rodzaj spożywanego pokarmu i inne.
  • obojnactwo następcze (protandria) – jeżeli dojrzewanie plemników i komórek jajowych u danego osobnika zachodzi nie równocześnie, lecz w bliskim, następującym po sobie czasie. Takie zjawisko występuje np. u ostryg.
  • obojnactwo warunkowe – występuje tylko u osobników w szczególnych przypadkach. Jeżeli np. samcowi ropuchy usunie się jądra, to znajdujące się obok nich narządy Biddera zaczną funkcjonować jak jajniki samicy.
  • obojnactwo pozorne – występuje u ssaków. Polega to na tym, że np. u samicy wykształcają się zewnętrzne cechy płciowe samca, ale jej gruczoły płciowe jajniki funkcjonują normalnie.

Obojnactwo u człowieka

Obojnactwo u człowieka jest wrodzonym zaburzeniem różnicowania narządów płciowych o podłożu genetycznym lub hormonalnym . Dzieli się na obojnactwo prawdziwe, obojnactwo rzekome żeńskie i obojnactwo rzekome męskie, nie jest to jednak podział ścisły.

Mitologia

W mitologii greckiej obojnactwo wiąże się z mitem o Hermafrodycie i Androgyne.

Linki zewnętrzne

• serwis amerykańskiej organizacji Intersex Society of North America
• angielskie stowarzyszenie osób hermafrodytycznych – United Kingdom Intersex Association