Narodowy socjalizm ( niem. Nationalsozialismus), nazizm (skrót od Nationalsozialismus), hitleryzm (od nazwiska Adolfa Hitlera ) – totalitarna , rasistowska , nacjonalistyczna , antykomunistyczna i antysemicka ideologia Niemieckiej Narodowo-Socjalistycznej Partii Robotników (NSDAP) . Niemiecka odmiana faszyzmu ^[1]. Ideologia państwowa w czasie sprawowania władzy w Niemczech przez NSDAP w latach 1933 - 1945 . Ideologami narodowego socjalizmu byli: Adolf Hitler (Mein Kampf) oraz Alfred Rosenberg i Joseph Goebbels .

Geneza

Swastyka na fladze III Rzeszy

Nazizm jest skrajną ideologią powstałą jako wynik rozwoju społeczeństwa masowego, opartą o pierwiastki szowinistyczne i rasistowskie.

Gwałtowna przemiana świata, industrializacja , urbanizacja i upadek dotychczasowych pojęć w 2 poł. XIX w. skłaniały do poszukiwania nowych idei, dających zagubionym masom ludzkim poczucie sensu egzystencji. Głosząca indywidualizm ideologia liberalna nie mogła dotyczyć takich pojęć, gdyż była ufundowana na negacji wszelkich dotychczasowych pewników i kształtowania się opozycji do tradycyjnych pojęć i wartości, również religijnych. Społeczeństwo niemieckie, wyrwane ze starych struktur i pozbawione wszelkich wartości w wyniku uprzemysłowienia, szukało nowych systemów normatywnych w nacjonalizmie , szczególnie popularnym po zjednoczeniu Niemiec ( 1870 ). Nacjonalizm ten połączył się z silną jeszcze wiejską mentalnością większości Niemców, tworząc ideologię tzw. volkizmu .

Volkizm

Volkizm to specyficzna, niemiecka ideologia rasizmu , na kształt predestynacji . W nacjonalizmie i rasizmie niemieckim od czasów Johanna G. Fichtego ( 1762 - 1814 ) i G. W. F. Hegla ta protestancka teza została przekształcona w doktrynę o istnieniu narodów predestynowanych (Urvolk – "pranaród" Fichtego; Volksgeist – "duch narodu" Hegla), która, po zlaicyzowaniu tej doktryny w epoce pozytywizmu , przekształciła się w paranaukowy dyskurs o istnieniu rzekomo wyższych i niższych ras ludzkich. Teorie rasowe Anglika Houstona S. Chamberlaina ( 1855 - 1927 ) i Francuzów: Arthura de Gobineau i Georges'a Vacheza de Lapouge'a ( 1854 - 1936 ) przyczyniły się do nadania rasizmowi volksistowskiemu statusu naukowego i zainteresowania się nim przede wszystkim wykształconych warstw społeczeństwa niemieckiego epoki wilhelmiańskiej.

Jednak volkizm nie ma z nauką nic wspólnego; jest ruchem o charakterze neoromantycznym , irracjonalnym , skłaniającym się w kierunku panteistycznej , neopogańskiej mistyki "krwi i ziemi" (Blut und Boden). Ideologia "niemieckiej rewolucji" propagowana przez volkizm zakładała odrzucenie wszystkich zdobyczy industrializacyjnych i towarzyszącej jej ideologii liberalizmu poprzez powrót do życia wiejskiego, wzorowanego na przedindustrialnym i przedliberalnym średniowieczu. Początki volkizmu są pozapolityczne – chodziło o odzyskanie zagubionego mistycznego kontaktu z przyrodą i kosmosem.

Volkizm jest panteistyczny, głosi jedność duszy ludzkiej z otaczającym ją światem; dusza człowieka jest częścią większej duszy volku, a ta – duszy świata. Dusza volku kształtowana jest przez krajobraz (Landschaft) i, raz ukształtowana, nie podlega zmianie. Ta rasistowsko-religijna teoria uczy, że cechy narodowe są uzależnione od krajobrazu, w jakim ukształtował się naród na początku swoich dziejów; np. cechy Żydów ukształtowały się na pustyniach arabskich i dlatego naród ten ma cechować płytkość, jałowość, oschłość. Brak głębi i sił twórczych ma być odbiciem upałów i towarzyszącego im uczucia bezsensu, typowego dla klimatu pustynnego; wyrazem tego rzekomego spodlenia ma być wygląd zewnętrzny Żydów, szczególnie charakterystyczny nos, oraz zapach cebuli i czosnku. Odwrotnością jest klimat Północy, charakteryzujący się wilgotnymi i zimnymi lasami Pragermanii, gdzie ludzie z utęsknieniem wyglądają słońca – dlatego Niemcy są ludźmi światła (Lichtmenschen); ich blond włosy i niebieskie oczy wskazują na czystość duszy (w rzeczywistości wizję, iż Aryjczyk jest niebieskookim blondynem zawdzięczamy volkistowskiemu malarzowi Karlowi Hoepnerowi, tworzącemu pod pseudonimem "Fidus"). Pragermanie, jako lud osiadły, mają być z natury zakorzenieni w ziemi; Żydzi, jako pierwotni koczownicy, mają być ludem naturalnie wykorzenionym, o mentalności nomadów, niezdolnym pokochać ojczyzny i zakorzenić się trwale w jakiejkolwiek ziemi. Ich nomadyzm rzekomo ujawnia się w postaci naturalnej skłonności do kosmopolityzmu .

Volkiści uznali, że świat liberalnej epoki wilhelmiańskiej jest jałowy, bezbarwny, szary – zupełnie jak pustynie arabskie; pozwoliło to uznać, że nie jest on wytworem ducha niemieckiego, lecz żydowskiego, co dało asumpt do rozwoju neopogańsko-rasistowskiego antysemityzmu . Ideolodzy volkizmu szybko utożsamili Żydów z powstawaniem wielkich miast, procesem industrializacji i narodzin stosunków kapitalistycznych (W. H. Riehl, W. Sombart), a ponieważ stosunki te wytworzyły demokrację, to również ją przypisano Żydom. Niemcy mieli być z natury narodem apolitycznym, przeciwnym polityce i partiom (T. Mann, Betrachtungen eines Unpolitischen, Berlin 1918). tej apokalipsie nowoczesności przeciwstawiano wizję tradycyjnego niemieckiego Bauera, nie znającego pojęcia zysku, egoizmu i relatywizmu moralnego. Chłop stał się ucieleśnieniem mitu zdrowego moralnie Niemca, walczącego z przybyszem z miasta – czyli zajmującym się handlem Żydem. Niektórzy volkiści opowiadali się za przywróceniem niewolnictwa dla ras niższych, szczególnie Żydów. Niechęć kulturowa i ekonomiczna do Żydów dosyć szybko nabrała charakteru brutalnego; w licznych powieściach volkistowskich Niemcy zaczęli mordować swoich żydowskich panów i wyzyskiwaczy, co dało powód do przekonania, że rasy walczą ze sobą nie na polu kultury, lecz w siłowej konfrontacji na śmierć i życie.

Volkizm, jako ruch powrotu do korzeni, jest pozornie konserwatywny; jednak nie ma tu postulatu powrotu do porządku obalonego, lecz do wyimaginowanego; w istocie jest to neoromantyczny ruch kontestacji wszystkich wartości świata mieszczańskiego, liberalnego i konserwatywnego, w imię utopii. Pod pozorami konserwatyzmu zjawisko to ma charakter rewolucyjny, kontestujący, wręcz nihilistyczny.

U niektórych ideologów wczesnego volkizmu (P. de Lagarde) pojawiał się nawet pomysł stworzenia nowej, monolatrycznej religii niemieckiej, będącej mieszanką wskrzeszonych starogermańskich mitów i chrześcijaństwa; przyczynkiem było przekonanie, że każdy naród powinien mieć własną, narodową religię, a także własną koncepcję prawdy i kłamstwa (fałszu). Niektórzy volkiści twierdzili, że niemiecka religia narodowa powinna zasymilować chrześcijaństwo, zastępując postać Jezusa Chrystusa – niemieckim Volkiem. Inni uważali, że Jezus nie urodził się w rodzinie żydowskiej, lecz był Germaninem, a matka Boska jest matką wszystkich plemion germańskich. Eugen Diederichs wyszedł z założenia, iż słońce jest jedynym niemieckim bogiem; zapoczątkował on coroczne obchody starogermańskich świąt wiążących się z kultem słońca, np. organizował uroczystości religijne w dniach przesilenia letniego. Z kultu słońca późniejszy nazizm przejął jego symbol – swastykę .

Volkizm odrzucił wszelką myśl uniwersalistyczną na rzecz prawd partykularnych o narodowym obliczu, które powstają w czasie rozwoju historycznego. W praktyce oznaczało to, że prawda obiektywna jest niepoznawalna lub w ogóle nie istnieje. Ten nihilizm znalazł wkrótce filozofa, który nadał mu formę wysoce intelektualną – Martina Heideggera ( 1889 - 1976 ), i jego koncepcję nieistnienia niezmiennego i uniwersalnego "bytu" na korzyść partykularnego i historycznie zmiennego "bycia"; Heidegger był entuzjastą nazizmu.

Volkizm, mimo swojego irracjonalnego charakteru, zdobył status światopoglądu naukowego; osiągnął to dzięki wykorzystaniu zdobyczy nauki pozytywistycznej, a szczególnie jej kierunku zwanego "rasowo-antropologicznym", który dokonał pseudonaukowej racjonalizacji teorii rasistowskich. Volkistowskie opowiadania o słońcu, ludach solarnych i pustynnych zostały unaukowione przez badania oparte o najnowocześniejszy pozytywistyczny warsztat, który, jako dogłębnie empiryczny, nakazywał badać człowieka. Cechy przeciętne czaszek przedstawicieli różnych ras połączono z popularnymi stereotypami ufundowanymi na specyficznej kulturze narodów rasy te reprezentujących, przypisując wszystkim Semitom cechy żydowskie, Aryjczykom – cechy europejskiej kultury, a wymyślonym przez volkizm nordykom (rasa taka w rzeczywistości w ogóle nie istnieje) – podretuszowane cechy niemieckie. Rzeczywista wartość naukowa tych badań była nikła; ponadto zawierała w sobie błąd podstawowy: badano przedstawicieli ras, które arbitralnie uznano za czyste, podczas gdy rasy w stanie czystym w ogóle na ziemi nie występują (przez tysiąclecia wymieszały się); np. w badaniach rodowitych Niemców, już po zwycięstwie nazizmu w Niemczech, okazało się, że zaledwie 7% populacji ma cechy czysto nordyckie, podczas gdy u Polaków – rzekomo niższych jako Słowianie – było to 13%; Wyniki te zostały utajnione na rozkaz Adolfa Hitlera.

Aż do 1918 volkizm był raczej zabawą, ruchem marginalnym politycznie, raczej hobby niż doktryną; volkistą był Niemiec jeżdżący w niedzielę na działkę i wystawiający tam kolorowe krasnale na trawie. Dominującym kierunkiem nacjonalizmu był pruski, połączony z monarchią, nacjonalizm państwowy. Upadek cesarstwa (1918) stanowił nowy impuls dla nacjonalizmu, który rozwijał się bez wsparcia, ale i ograniczenia, ze strony konserwatywnej monarchii. Nacjonalizm niemiecki natrafił na niezwykle korzystne warunki; Niemcy były zszokowane porażką w I wojnie światowej – panowało powszechne poczucie, że wojna nie została przegrana militarnie, lecz politycznie, na skutek zdrady socjaldemokratów, którzy w listopadzie 1918 wzniecili rewolucję ("cios w plecy"); ponadto 4-letnia wojna wywołała nastroje szowinistyczne, które nie znalazły spełnienia i przeistoczyły się w nacjonalistyczną frustrację. Powstała w wyniku rewolucji listopadowej republika weimarska stała w sprzeczności z poglądami politycznymi większości Niemców, o czym świadczyła np. chroniczna niezdolność procedur demokratycznych do wyłonienia większości parlamentarnej, akceptującej tę republikę. Postanowienia traktatu wersalskiego wywołały poczucie narodowego upokorzenia – wszędzie zaczęły wyrastać organizacje nacjonalistyczne, głoszące ideę rewanżu za rok 1918; w takich warunkach volkizm, z doktryny mitologicznej i hobbystycznej, zaczął przekształcać się w ideologię polityczną; było to ułatwione faktem, iż jako jedyny nurt nie był odpowiedzialny za porażkę wojenną; upokorzeni w świecie realnym, Niemcy poczęli szukać recept na bolączki polityczne w mistyce i teozofii "rewolucji niemieckiej", która dawała proste odpowiedzi i bez kłopotu wskazywała winnych.

Volkizm był antykapitalistyczny, ale nie posiadał wypracowanej, alternatywnej doktryny społeczno-ekonomicznej. W okresie międzywojennym połączył się z pewnym typem gospodarki etatystycznej, zwanej popularnie "pruskim socjalizmem". Jego archetypem była zmilitaryzowana gospodarka wojenna 1914 -18. szukając alternatywy dla kapitalizmu , nacjonalizm niemiecki znalazł ją w etatyzmie .Powojenny kryzys gospodarczy, a następnie straszliwe skutki Wielkiego Kryzysu ( 1929 -33) zachwiały wiarą w kapitalizm. Etatystyczny socjalizm zaczął być postrzegany jako ustrój "narodowy", jedyny alternatywny wobec znienawidzonego liberalizmu i budzącego postrach wśród klasy średniej bolszewizmu . Etatyzm likwidował instytucję wolnego rynku, której Niemcy masowo nie akceptowali, ale zachowywał własność prywatną, której mieszczanie nie zamierzali się wyrzec. Etatyzm ten, połączony z niemieckim nacjonalizmem, stworzył ideologiczne podstawy dla nazizmu.

Historia

Historia nazizmu łączy się trwale z postacią Hitlera, najbardziej znanego polityka ruchu, wodza (Führer) III Rzeszy. Niektórzy widzą w nim ideologa nazizmu (Mein Kampf I-II, Muenchen 1925-27; wyd. pol. niepełne 1992). W 1919 Hitler wstąpił do, liczącej zaledwie 64 członków, Deutsche Arbeiterpartei (DAP) i przekształcił ją w Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP). Za swego głównego przeciwnika politycznego NSDAP uznała partie robotnicze, a zwłaszcza powstałą w 1918/1919 r. Komunistyczną Partię Niemiec; zwalczała także aktywnie socjaldemokratów i liberalne stronnictwa mieszczańskie^[2]. 4 lata później doszło do nieudanej próby puczu w Monachium ( 1923 ), zakończonej rozpędzeniem przez wojsko grupy narodowych socjalistycznych puczystów i aresztowaniem Hitlera. Sławę Hitlerowi, a tym samym i ideologii nazizmu, przyniósł proces puczystów, który uczynił z Hitlera osobę znaną. Skazany na 5 lat więzienia, napisał w czasie pobytu w zakładzie karnym Mein Kampf. W 1928 partia była w rozsypce, ale została szybko odbudowana przez Hitlera; jednak nadal nie stanowiła poważnej siły politycznej – liczyła około 30 tysięcy członków, ale jej wyniki były mizerne. Wielki Kryzys Gospodarczy spowodował załamanie się popularności wszystkich partii liberalno-demokratycznych i SPD. Miliony bezrobotnych lub przerażonych groźbą bezrobocia Niemców poszukiwało cudownej recepty na uzdrowienie gospodarki i, zastępującego brakującego cesarza, męża opatrznościowego, który uratowałby ich przed pauperyzacją; była to znakomita koniunktura dla ruchów skrajnych – w siłę rosły partie antysystemowe: komuniści i naziści.

Populistyczna propaganda nazistowska trafiła na podatny grunt; NSDAP nie tylko koncentrowała się w tym czasie na antysemityzmie (Żydów oskarżano o wbicie Niemcom noża w plecy w czasie I Wojny Światowej) i ideologii rewanżu, lecz także na demagogii socjalnej; licytowała się wręcz z komunistami wolą reform społecznych, wysokością proponowanych zasiłków i ilością możliwych do stworzenia miejsc pracy. 1929-33 demagogia socjalna była w propagandzie nazistowskiej ważniejsza od elementu nacjonalistycznego, który zszedł na drugi plan. W perspektywie tych idei ekonomicznych należy także rozpatrywać antysemityzm ówczesnego nazizmu; Żyd – podobnie jak w volkizmie – był przedstawiany jako synonim kapitalisty, właściciela domu towarowego, bankiera; antysemityzm był więc formą ideologii antykapitalistycznej (kapitalizm został utożsamiony z rządami ekonomicznymi żydostwa).Nie rewizja traktatu wersalskiego, lecz populistyczna społecznie propaganda dała nazizmowi popularność. W szeregi NSDAP wstępowali eks-komuniści, a do bojówek hitlerowskich (SA) – całe zorganizowane bojówki komunistyczne, przyszywające na sztandarach emblematy nazistowskie w miejsce sierpa i młota. W wojnie na licytowanie się społecznym radykalizmem NSDAP wygrała z komunistami. Zwycięstwo ułatwił nazistom internacjonalistyczny charakter komunizmu, który nie był akceptowany przez szerokie kręgi niemieckiego społeczeństwa; wolały one głosować na Hitlera. Przestudiowawszy tę strategię polityczną, znany niemiecki badacz faszyzmu Ernst Nolte scharakteryzował tę ideologię następująco: "Faszyzm to antymarksizm, zmierzający do zniszczenia przeciwnika poprzez zbudowanie odmiennej, chociaż zbliżonej, ideologii i zastosowanie prawie identycznych i zbliżonych metod, jednakże zawsze w ramach narodowego samostanowienia i niepowtarzalności zjawiska" (E. Nolte, Der Faschismus in seiner Epoche, Die Action Francaise, italienischer Faschismus, der Nationalsozialismus, Muenchen 1979). W 1932 , po wyborach do Reichstagu, NSDAP stała się największą partią polityczną Niemiec.

Podstawowe elementy ideologii nazistowskiej

Rasizm

Ideologia Hitlera głosiła wyższość narodu niemieckiego, należącego do "rasy aryjskiej" (wywodzonej od Ariów – starożytnego ludu indoeuropejskiego ) w stosunku do innych ras i narodów, a w szczególności nad Żydami i Cyganami . Ideę tę połączono ze zwulgaryzowaną nietzscheańską koncepcją "nadczłowieka" (Übermensch), wyższego moralnie, intelektualnie i duchowo w stosunku do "podludzi" i wywodzono z niej prawo narodu niemieckiego do panowania nad innymi narodami.

Naziści wyznawali pogląd, że mieszanie się ras (Rassenschande) powoduje ich degenerację, dlatego wprowadzili ustawodawstwo zakazujące małżeństw i stosunków seksualnych Niemców z osobami innej rasy ( ustawy norymberskie ). "Poprawianiu" rasy miał także służyć program eutanazji i sterylizacji osób "niepełnowartościowych" biologicznie. Realizowano też dalsze projekty w duchu eugeniki , w tym kradzież dzieci, wspieranie rozrodczości według kryteriów rasowych (ośrodki Lebensborn ), rozważano wprowadzenie wielożeństwa . Poglądy rasowe determinowały w dużym stopniu politykę okupacyjną i doprowadziły do holocaustu .

Naziiści łączyli rasizm z niemieckim nacjonalizmem . Uważano narody za organizmy, które walczą o przetrwanie i ekspansję i mają prawo w tej walce stosować wszystkie dostępne środki. Planowano uzyskać przestrzeń życiową na Wschodzie (Lebensraum im Osten) dla narodu niemieckiego poprzez podbój innych narodów. Politykę tę wyznaczały oprócz motywów narodowych także rasowe: lekceważący stosunek do Słowian , rzekomo pozbawionych zdolności do rządzenia. Dla uzasadnienia konieczności ekspansji terytorialnej wykorzystywano także teorie geopolityczne .

Niemieccy narodowi socjaliści kryteriom rasowo-biologicznym podporządkowali także politykę kulturalną. Zwalczano twórców pochodzenia żydowskiego, a także – jako produkt obcych ras i przejaw degeneracji – sztukę współczesną oraz jazz . Sztuka według ideału narodowosocjalistycznego powinna głosić wielkość narodu, heroizm "nadludzi", więź z przyrodą, tradycyjne wartości rodzinne. Ideały więzi człowieka z przyrodą i ziemią ojczystą streszczał slogan Krew i Ziemia (Blut und Boden).

Odrzucenie demokracji i rządy jednostki

Niemiecki narodowy socjalizm był wzorowany na włoskim faszyzmie (w mowie potocznej te terminy używane są wymiennie – z politologicznego punktu widzenia, błędnie). Hitler głosił, że "demokracja w swoich założeniach nie jest niemiecka, ale żydowska" i że ma ona na celu wyłącznie zniszczenie "aryjskiego przywództwa" (przemówienie z 22 kwietnia 1922 roku). Dlatego demokrację zastąpiono reżimem totalitarnym, który Rudolf Hess ocenił jako "najnowocześniejsza demokracja świata oparta na zaufaniu większości". Reżim odrzucał parlamentaryzm, głosząc zasadę silnej ręki i podporządkowania się woli przywódców (Führerprinzip), a szczególnie wodza narodu i partii NSDAP , którym był Adolf Hitler . Sam Hitler na łamach "Voelkischer Beobachter" z 10 listopada 1938 roku określił siebie jako "arcydemokratę". Naziści wprowadzili ustrój jednopartyjny i zlikwidowali wolną prasę i wolne związki zawodowe . Narodowy socjalizm, podobnie komunizm i faszyzm, wywodzą swoją władzę od suwerennego ludu i dlatego bywają uważane za historyczne i lokalne odmiany demokratyzmu.

Rywalizując o podobny elektorat przy pomocy (po części) zbieżnych haseł, szczególnie zdecydowanie atakowano działaczy marksistowskich , komunistycznych oraz socjaldemokrację . Za główny powód przegranej w I wojnie światowej uważano bunty opozycji. Postrzegając porządek narzucony Traktatem Wersalskim jako niesprawiedliwy, naziści dążyli do remilitaryzacji, a następnie wcielenia wszystkich ziem zamieszkanych przez Niemców – a więc przede wszystkim Austrii , Wolnego Miasta Gdańska , oraz części Czechosłowacji i Polski w obręb Rzeszy.

Polityka socjalna

Nazizm był za daleko posuniętym interwencjonizmem państwowym, mającym na celu zwalczenie wysokiego bezrobocia i hiperinflacji , które dominowały w Niemczech przed dojściem NSDAP do władzy, jednak w przeciwieństwie do komunizmu zamiast powszechnej nacjonalizacji środków produkcji wprowadził centralną kontrolę państwa nad przedsiębiorstwami, które formalnie pozostały prywatne choć ich właściciele zostali sprowadzeni do roli kierowników (Betriebsfuehrer).

W praktyce dochodziło do licznych naruszeń prawa własności, jeśli chodzi o ludność. Rekwirowano mienie żydowskie i kościelne^[3]. Szeroko rozbudowano system pomocy socjalnej (Winterhilfe), taniego masowego wypoczynku (Kraft durch Freude) itp. Jednym z elementów polityki społeczno-gospodarczej NSDAP była także aktywizacja zawodowa kobiet i ich aktywny udział w działaniach wobec podbitych narodów^[4][5].

Skutki

Nazistowska egzekucja Żydów( ZSRR 1942)

Auschwitz-Birkenau

dzieci w wyzwolonym przez Armię Czerwoną obozie Auschwitz

Ideologia hitleryzmu doprowadziła do powstania w Niemczech państwa totalitarnego , które swoją ekspansjonistyczną , mocarstwową polityką doprowadziło do wybuchu drugiej wojny światowej . W czasie swojego panowania w Niemczech i w państwach okupowanych, ideologia ta doprowadziła do zbrodni wojennych, wprowadzania rządów terroru i ludobójstwa , szczególnie w odniesieniu do ludności pochodzenia żydowskiego .

W roku 1933 w wyniku wyborów do Reichstagu NSDAP przejęła władzę w Niemczech i wprowadziła totalitarne rządy, oparte na monopolistycznej pozycji partii. Jej przywódca, Adolf Hitler , został kanclerzem Niemiec, a w roku 1934 objął dodatkowo funkcję prezydenta, przybierając nieformalny (nigdy nie przyjęty oficjalnie i niezgodny z prawem) tytuł – Führer. Hitler dotrzymał słowa danego wielkiemu kapitałowi i rozprawił się z radykalnym społecznie skrzydłem swojej partii ( noc długich noży ), likwidując instytucje wolnorynkowe, ale nie naruszając własności prywatnej; nie dotyczyło to Żydów, których wyjęto spod ochrony prawnej, jaką mieli niemieccy obywatele ( ustawy norymberskie , 1935 ).

Choć stosowanie przemocy zaczęło się wkrótce po przejęciu władzy, to w III Rzeszy przed wybuchem II wojny światowej zakres prześladowań nie był wyjątkowy na tle ówczesnego świata. Na przykład ilość więźniów w obozach, głównie politycznych, nie przekraczała kilkudziesięciu tysięcy, podczas gdy w Związku Radzieckim w tym samym czasie była to już liczba rzędu dziesiątek milionów.

Po wybuchu II wojny światowej armia i inne organizacje zbrojne III Rzeszy zaczęły stosować terror a od 1941 r. – zorganizowane ludobójstwo . W pierwszej kolejności dążono do eksterminacji wszystkich Żydów i Cyganów ( Holocaust ) a następnie Słowian , z których jednak część miała służyć jako niewolnicy "panów" Niemców.

Ofiarami nazistów padli także niemieccy homoseksualiści . W 1928 r. w Niemczech żyło ok. 1,2 mln homoseksualistów (wg szacunków specjalnej jednostki Gestapo ). Naziści uznawali aryjskich homoseksualistów za "socjalnie zboczonych", stanowiących zagrożenie na drodze prawidłowego rozwoju rasy, zdelegalizowano wszelkie instytucje, miejsca kultury oraz spotkań środowisk homo- i biseksualnych. W latach 1933-1945 ponad 100 tys. ludzi zostało aresztowanych pod zarzutem zakazanego prawnie ( Paragraf 175 ) homoseksualizmu. Z tego 50 tys. zostało uznanych oficjalnie za homoseksualistów, 5-15 tys. z nich zginęło w obozach koncentracyjnych , reszta była więziona i torturowana.

Jednym z nich był bliski współpracownik Hitlera oraz twórca Sturmabteilung (SA) Ernst Röhm , zabity podczas nocy długich noży.

Porównanie nazizmu z faszyzmem

W faszyzmie włoskim kwestie dotyczące rasy są pomijane, w hitleryzmie natomiast w stanowią ważną składową ideologii, zwłaszcza w postaci obsesyjnego antysemityzmu. Nazizm także próbował się osadzić w tradycji ludowej, co nie udawało się faszyzmowi. Różne także było podejście do przemocy i terroru – we Włoszech nie wprowadzono obozów zagłady, gett, czystek a sama liczba aresztowań na tle politycznym była o wiele mniejsza. Nazizm był antyreligijny, natomiast faszyzm szukał oparcia w Kościele. Faszyści podbijali kraje w imieniu agresywnego imperializmu, natomiast naziści pod hasłami obsesyjnego rasizmu, ochrony narodu niemieckiego i roszczeń terytorialnych.

W faszyzmie nie występuje tak skrajny model państwa socjalnego a sama instytucja państwa jest widziana głównie jako instytucja pozwalająca odbudować włoskie imperium. Faszyści nie dążyli także do obsesyjnej przebudowy świata na swoją modłę tak jak to robili naziści. Znamienne jest także to, że faszyści z początku usiłowali przeciwstawić się Hitlerowi broniąc swych stref wpływów w Austrii i na Węgrzech. Współpracę podjęli, gdy zauważyli, że nie mają szans w starciu z narodowosocjalistyczną Rzeszą.

Porównanie nazizmu ze stalinizmem

Porównywanie stalinizmu z nazizmem budzi od dawna kontrowersje w Rosji oraz wśród niektórych zwolenników lewicy ^[6]. W 2009 Zgromadzenie Parlamentarne OBWE wezwało do ustanowienia dnia 23 sierpnia, rocznicy uchwalenia Paktu Ribbentrop-Mołotow dniem pamięci ofiar stalinizmu i nazizmu^[7].

Sytuacja prawna w Polsce

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ):

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny ( Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 , z późn. zm.):

Przypisy

Zobacz też

• neonazizm
• skrajna lewica
• skrajna prawica
• antynazizm
• faszyzm
• nacjonalizm
• niemieckie nazistowskie obozy 1933-1945
• Mit brennender Sorge
• narodowy socjalizm w Austrii

Linki zewnętrzne

• http://www.documentarchiv.de/ns.html ( niem. )
• http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/ (LEMO)