Mszaki grupa roślin , charakteryzujących się przemianą pokoleń z dominacją gametofitu . Według wcześniejszych klasyfikacji, mszaki były wyróżniane jako gromada Bryophyta, obejmująca trzy klasy: glewiki , wątrobowce oraz mchy . Obecnie mszaki nie stanowią jednostki taksonomicznej . Dział botaniki badający mszaki to briologia .

Morfologia

Mszaki charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem morfologicznym, o wiele większym niż stojące niżej plechowce . Można u nich odróżnić łodyżkę o funkcji zbliżonej do funkcji łodygi , lecz prostszej budowie i listki o funkcji zbliżonej do funkcji liści , lecz prostszej budowie. Mszaki nie mają korzeni właściwych, które występują u roślin naczyniowych i po raz pierwszy pojawiają się u paprotników . Organami utrzymującymi mszaki w podłożu są chwytniki -ryzoidy.

Sporofit jest niewielki i zależny od gametofitu - wrasta w niego tzw. stopą, przez którą pobiera wodę i związki organiczne . Jest pokoleniem krótkotrwałym, zamiera po wytworzeniu zarodników. Ma postać pojedynczej, nierozgałęzionej łodyżki - sety , zakończonej na szczycie zarodnią . Zarodnia ta ma w górnej części mechanizm otwierający - wieczko, umożliwiające wysyp dojrzałych zarodników. Sporofity większości mszaków mają aparaty szparkowe , a niektóre nawet chloroplasty , dzięki którym mogą same wytwarzać związki organiczne.

Znaczenie mszaków

• magazynowanie dużych ilości wody
• ochrona gleby przed wysuszeniem i wypłukaniem
• roślinność pionierska
• stosowane do leków i kosmetyków
• służą jako materiał opałowy

Rozwój

W rozwoju mszaków występuje tzw. przemiana pokoleń : pokolenie płciowe ( gametofit - 1n ) wytwarza dwa rodzaje narządów rozrodczych: męskie, zwane plemniami (antheridia) i żeńskie, zwane rodniami (archegonia). W pierwszych powstają komórki rozrodcze męskie czyli plemniki , w drugich żeńskie - komórki jajowe . Mszaki mogą być dwupienne lub jednopienne . Jajo zapłodnione ulega podziałom, w wyniku których powstaje wielokomórkowy zarodek rozrastający się i tworzy drugie pokolenie - bezpłciowe ( sporofit - 2n ). Na wierzchołku łodyżki sporofitu powstaje torebka, tzw. zarodnia (sporangium), w której rozwijają się zarodniki , które kiedy dojrzeją wysypują się z zarodni i rozprowadzane przez wodę kiełkują rozwijając się w osobniki pokolenia pierwszego - płciowego.

Pokolenie płciowe (gametofit) jest pokoleniem dominującym, ponieważ:

• występuje przez większą część cyklu
• jest samożywne
• sporofit nie może istnieć bez gametofitu

Rozmieszczenie geograficzne

Mszaki występują teoretycznie w każdym klimacie. Niektóre gatunki rosną w tropikach , inne spotyka się nawet za kołem polarnym .

Bibliografia