Próbka pisma Rongorongo, używanego do zapisu języka rapanui
Rongo-rongo -
pismo
używane dawniej do zapisu prawdopodobnie
języka rapanui
używanego na
Wyspie Wielkanocnej
. Jak dotąd nikomu nie udało się bezdyskusyjnie odszyfrować pisma Rongo-rongo.
Rongo-rongo jest systemem pisma opartym o znaki lub
piktogramy
. Pierwsze tablice zawierające teksty w języku rongo-rongo zostały odkryte przez biskupa Thaiti - Tepano Jaussena. Biskup wysłał list do miejscowych misjonarzy z prośbą o zgromadzenie jak największej ilości tablic oraz rozpoczął pierwsze próby tłumaczenia. Niestety na wyspie znaleziono tylko kilkanaście tablic[1]. Większość bezcennych zabytków tego pisma zaginęła, strata jest tym większa, że było to jedyne tak wysoko rozwinięte pismo na terenie całej Polinezji.
Według ustnej tradycji wyspiarzy istniały dwa pisma: powszechne - rongo-rongo i pismo tau ceremonialne, związane z kultem bogów czy przodków.
Sztuka pisania i czytania była zarezerwowana dla specjalnie kształconych pieśniarzy tangata manu o te-rongo-rongo czyli "ludzi-ptaków znających rongo-rongo" i była wielkim przywilejem. Tradycyjna nazwa pisma kohau rongo-rongo oznaczała "łamać włócznie" lub "łamać słowa". Wyraz rongo lub rong w języku polinezyjskim oznacza "słyszeć", "wysłuchać". Natomiast w kilku odmianach quechua z terenów Andów istnieje słowo rongo-go, które oznacza wiadomość.
Znaki zapisywane były systemem bustrofedon. Czytanie rozpoczynano od lewego dolnego rogu w kierunku prawego i przy każdym końcu wersu odwracano tabliczkę o 180 stopni i kontynuowano czytanie od lewej do prawej.
Odszyfrowanie języka
Pomimo wielu prób obecnie nikomu nie udało się odczytać pisma rongo-rongo. Są ku temu trzy główne powody:
- niewielka ilość tekstów zapisanych w tym języku
- braku kontekstu pozwalającego zrozumieć dany tekst
- zmiany w języku rapanui, który obecnie uległ silnemu wpływowi
języka tahitańskiego
.
Spis znaków języka rongo-rongo zaproponowany przez Pozdniakov & Pozdniakov (2007). Opisuje on 99,7% znaków użytych w wszystkich tekstach, z wyjątkiem rzadkich znaków wyrytych na tzw. Lasce z Santiago.
| glyph 1 |
| | glyph 2 |
| | glyph 3 |
| | glyph 4 |
| | glyph 5 |
| | glyph 6 |
| | glyph 7 |
| | glyph 8 |
| | glyph 9 |
| | | glyph 14 |
| | | glyph 16 |
|
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 14 | 15 | 16 |
---|
| glyph 22 |
| | glyph 25 |
| | glyph 27 |
| | glyph 28 |
| | glyph 34 |
| | glyph 38 |
| | glyph 41 |
| | glyph 44 |
| | glyph 46 |
| | glyph 47 |
| | glyph 50 |
| | glyph 52 |
| | glyph 53 |
|
22 | 25 | 27 | 28 | 34 | 38 | 41 | 44 | 46 | 47 | 50 | 52 | 53 |
---|
| glyph 59 |
| | glyph 60 |
| | glyph 61 |
| | glyph 62 |
| | glyph 63 |
| | glyph 66 |
| | glyph 67 |
| | glyph 69 |
| | glyph 70 |
| | glyph 71 |
| | glyph 74 |
| | glyph 76 |
| | glyph 901 |
|
59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 66 | 67 | 69 | 70 | 71 | 74 | 76 | 901 |
---|
| glyph 91 |
| | glyph 95 |
| | glyph 99 |
| | glyph 200 |
| | glyph 240 |
| | glyph 280 |
| | glyph 380 |
| | glyph 400 |
| | glyph 530 |
| | glyph 660 |
| | glyph 700 |
| | glyph 720 |
| | glyph 730 |
|
91 | 95 | 99 | 200 | 240 | 280 | 380 | 400 | 530 | 660 | 700 | 720 | 730 |
---|
Przypisy
- ↑ Catherine and Michel Orliac, "Des dieux regardent les étoiles". Za S. Fischer.
Linki zewnętrzne
Bibliografia