Lod (
hebr.
לוד;
arab.
اللد), w starożytności nazywane też Diospolis i Lydda (lub Lidda) - miasto położone w
Dystrykcie Centralnym
w
Izraelu
. Leży na
równinie Szaron
w aglomeracji miejskiej
Tel Awiwu
, znanej jako
Gusz Dan
.
Stare miasto sięgające swoją historią do czasów greckich i rzymskich. Leży przy miejscowości
Ramla
, na południe od
międzynarodowego portu lotniczego im. Ben-Guriona
wcześniej znanego jego Airport Lod. Lotnisko i znajdujący się przy nim przemysł lotniczy jest miejscem pracy dla wielu mieszkańców miasta. Lod jest także siedzibą
Agencji Żydowskiej
(9 David Hamelech St.), głównej organizacji zajmującej się przybywającymi do Izraela nowymi
żydowskimi
imigrantami.
Historia
Odkrycia
archeologiczne
wykazały, że w tym miejscu znajdowało się
starożytna
osada Lydda, która jest wymieniana przez
faraona
Totmesa III
na liście
kananejskich
miast w
Karnak
w
II tysiącleciu p.n.e.
[1].
Po zajęciu
Ziemi Obiecanej
przez Izraelitów miasto Lod zostało założone przez Shemeda z plemienia Benjamina[2]. W
VIII wieku p.n.e.
miasto zostało zniszczone przez
Asyryjczyków
, a jego mieszkańcy uprowadzeni w
niewolę babilońską
[3]. Żydzi z Lod przez cały czas niewoli zachowali swoją tożsamość narodową, o czym świadczy tekst z
Księgi Ezdrasza
2:33 - mówi on o ludziach z Lod, którzy powrócili z niewoli do swojej ziemi (do
Ziemi Izraela
).
Księga Nehemiasza
11:35 informuje, że miasto Lod zostało wówczas ponownie zasiedlone przez Żydów. W okresie
panowania greckiego
Lod było początkowo poza granicami terytoriów Judei. To
Grecy
zmienili nazwę miasta na Lydda[3]. Podczas
powstanie Machabeuszów
miasto zostało zajęte przez Żydów w
143 p.n.e.
i weszło w skład
państwa Machabeuszy
jako miasto żydowskie[3]. W
43
rzymski gubernator Syrii, Kasjusz, sprzedał wszystkich mieszkańców miasta w
niewolę
. W
66
rzymski
legion
dowodzony przez prokonsula Syrii, Cestiusza Gallusa, idąc na
Jerozolimę
zdobył i spalił miasto Lod. Zniszczenia dopełnił w
68
legion dowodzony przez
Wespazjana
[4].
W
Dziejach Apostolskich
9:32-38 Diospolis (Lidda) jest miastem, w którym przebywał
Piotr
, gdy zawołano go do zmarłej w pobliskiej
Jaffie
Tabity. Piotr poszedł i modlitwą wskrzesił zmarłą.
W tamtych czasach - czasach
niewoli rzymskiej
- Lod nosiło nazwę Diospolis (
łac.
Colonia Lucia Septimia Severia Diospolis)[3]. Po zniszczeniu w
70
Świątyni Jerozolimskiej
, wielu Żydów osiedliło się w Lod. To tutaj Rabbi Akiba ben Josef (zwany też Rabbi Akiva) założył słynną
jesziwę
, w której studiowało pisma 24 tys. Żydów (nauczali: Rabbi Eliezer ben Hyrcanus, Rabbi Tarphon i Rabbi Gamliel)[3]. Podczas powstania żydowskiego w
117
Rzymianie otoczyli miasto i wymordowali większość mieszkańców.
W końcu grudnia 415 r.
prymas
Palestyny Eulogiusz z Cezarei zwołał synod w Diospolis (Lydda), w sprawie poglądów
Pelagiusza
, który przebywał wtedy w Ziemi Świętej. W synodzie wzięło udział 13 biskupów Palestyny, wśród nich bp Jan II z Jerozolimy (386-417) - następca
Cyryla Jerozolimskiego
(348-386). Broniąc się przed biskupami, Pelagiusz odżegnał się od tez
Celestiusza
, potępionych na synodzie w
Kartaginie
w 411 r. Dalszy ciąg
kontrowersji pelagiańskiej
pokazał jednak, że Pelagiusz nie był do końca uczciwy wobec greckojęzycznych biskupów Palestyny, którzy nie w pełni rozumieli wagę problemu nurtującego Kościół łacińskojęzyczny[5].
Pod panowaniem
Bizancjum
miasto było w przeważającej mierze
chrześcijańskie
[4]. Według chrześcijańskich legend jest to miejsce urodzenia się
świętego Jerzego
, patrona
Anglii
. To z tego powodu miasto było nazywane Gyorgyopolis. Wybudowano tutaj
kościół
Świętego Jerzego[1].
W
636
miasto zdobyli
Arabowie
. Przez pewien czas miasto było stolicą prowincji Filastin, jednak później stolicę przeniesiono do sąsiedniej Ramli[4].
Kalif
Abd al-Malik ibn Marwan
zniszczył miasto Lod i zburzył kościół Świętego Jerzego[3]. W
1099
miasto zdobyli
Krzyżowcy
, następnie odbił je
Saladyn
i ponownie w
1191
zajęli Krzyżowcy. Dla Krzyżowców pochodzących z Anglii miasto miało szczególne znaczenie, ponieważ wierzyli oni, że pochodził stąd święty Jerzy, patron Anglii. Nazywali je St. George de Lydda. Król
Ryszard I Lwie Serce
odbudował miasto i kościół Świętego Jerzego[3], a w tutejszej
diecezji
wprowadzono obrządek
łaciński
[6]. Gdy w
1170
Lyddę odwiedził żydowski podróżnik
Beniamin z Tudeli
, był jednym Żydem w mieście[4].
Później przez długie lata cała Palestyna była pod panowaniem arabskim. Arabowie zmienili nazwę miasta na A-Lyd. W
XIII wieku
Mamelucy
użyli kamieni z kościoła Świętego Jerzego do budowy
meczetu
El-Chodr, który również poświęcono Świętemu Jerzemu, uznawanemu przez
Islam
za świętego człowieka. Później miasto na długi czas podupadło. W
1870
grecki kościół ortodoksyjny zakupił od Arabów pozostałości kościoła i wybudował na tym miejscu nowy kościół Świętego Jerzego[3]. Przez cały ten czas w Lod nie było ani jednego Żyda. Pierwsza mała gmina żydowska pojawiła się dopiero w
XIX wieku
. W
1911
miasto ucierpiało od
trzęsienia ziemi
[7].
W
1918
Palestyna przeszła spod panowania
Imperium osmańskiego
pod panowanie
brytyjskie
. Miasto w tym okresie nazywało się Lydda. Brytyjczycy nie radzili sobie z narastającym konfliktem arabsko-żydowskim w Palestynie i w
1921
doszło do arabskich rozruchów w Lod, podczas których wypędzono wszystkich Żydów z miasta. W
1927
kolejne trzęsienie ziemi zniszczyło miasto. Podczas odbudowy, brytyjska administracja zastąpiła stare gliniane arabskie domy nowoczesnymi budynkami z cegły. Wybudowano wówczas także stację kolejową i Lod stało się ważnym węzłem komunikacyjnym w
Mandacie Palestyny
[7]. W
1936
Brytyjczycy wybudowali kilka kilometrów na północ od Lod duże lotnisko i bazę
sił powietrznych
. W
1944
w Lod żyło 17 tys. mieszkańców, z czego około 3 400 było chrześcijańskimi Arabami.
Decyzją
Organizacji Narodów Zjednoczonych
z
29 listopada
1947
, miasto Lod miało wejść w skład arabskiego państwa w Palestynie. Jednakże podczas
Wojny o Niepodległość
żydowskie oddziały zajęły miasto
12 lipca
1948
. Doszło wówczas do masowego wypędzenia 50 tys. Arabów z miast Lod i Ramla oraz okolicznych wiosek[8]. Izraelski historyk Benny Moris napisał: "Wszyscy Izraelczycy, którzy byli świadkami wydarzeń, zgodzili się by wypędzenie odbyło się pod palącym lipcowym słońcem, co powiększyło cierpienia uchodźców, szczególnie z Lyddy... Wielu było ograbionych z kosztowności przez żołnierzy na posterunkach przy drodze przy wyjeździe z miasta. Sto cywilów zmarło od upału, wyczerpania, odwodnienia..."[9]. Władze izraelskie usprawiedliwiały się, że była to strategiczna konieczność wynikająca z potrzeby umocnienia pozycji obronnych i dlatego musiano usunąć z tych miejsc ludność arabską. Wiele lat później
Icchak Rabin
wyraził żal z powodu tego wydarzenia.
Po tych dramatycznych wydarzeniach w Lod pozostało około 19 tys. Arabów. Pozostałe opuszczone arabskie domy zajęli żydowscy imigranci napływający masowo do Izraela. W
1952
rząd izraelski
wywłaszczył
Arabów w Lod z ziemi, bez informowania ich o tym (odkryli to w
1955
). W następnych latach kilkakrotnie izraelskie firmy budowlane rozpoczynały budowę nowych osiedli na dawnych gruntach arabskich. Arabowie, próbując ratować swoją ziemię, pośpiesznie stawiali swoje domy, bez posiadania wymaganych przez prawo zezwoleń. Nielegalnie wzniesione domy kwalifikowano wówczas do wyburzenia. Doprowadziło to do wybuchu arabskich rozruchów, podczas których policja zabiła w październiku
2000
13 Arabów. Do wyjaśnienia konfliktu żydowsko-arabskiego w Lod powołano wówczas specjalną komisję, na czele której stanął
sędzia
Theodor Or. W swoim raporcie komisja orzekła, że rząd powinien udzielić pomocy społeczności arabskiej w Lod, która doświadczyła
dyskryminacji
[10].
Na oficjalnym herbie miasta widnieje brama miejska, figowiec, dwie gałązki oliwne i tekst
biblijny
:
„
I synowie wrócili do swoich granic.
”
Demografia
Zgodnie z danymi
Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych
w
2006
roku w mieście żyło 66,8 tys. mieszkańców, z czego 80,3
%
Żydów
i 19,7%
Arabów
(w tym 18,6%
Muzułmanie
i 1,1%
Chrześcijan
)[11].
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Lod w
2000
było 23 032 zatrudnionych pracowników i 1 405 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w
2000
średnio 4 754
NIS
, i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 2,9%. Przy czym
mężczyźni
zarabiali średnio 5 821 NIS (podwyżka o 1,4%), a
kobiety
zarabiały średnio 3 547 NIS (podwyżka o 4,6%). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 4 991 NIS. W
2000
roku w Lod było 1 275 osób otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych i 7 145 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.
Populacja miasta pod względem wieku:
Wiek (w latach) | Procent populacji w
%
|
---|
0-4 | 10,4% |
5-9 | 10,5% |
10-14 | 8,4% |
15-19 | 7,1% |
20-29 | 15,1% |
30-44 | 18,8% |
45-59 | 16,1% |
ponad 60 | 13,4% |
Źródło danych:
Central Bureau of Statistics
.
Edukacja
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Lod znajduje się 38 szkół, do których uczęszcza 13,2 tys. uczniów. W tym jest 26 szkół podstawowych (8,3 tys. uczniów) i 13 szkół średnich (4,8 tys. uczniów). W mieście znajduje się także kilka uczelni
chasydzkiej
grupy
Chabad-Lubavitch
: Beit Kneset Chabad - Beit Arye, Chabad of Lod, Chabad of Sha'arei Haliya, Chabad School, Colel Avreichem for Georgian Refugees, Colel Ner Yishahn, Gan Chabad, Irgun Chabad Leyotzei Gruzya, Kolel Tiferet Menachem, Talmud Torah i Yeshiva Tomchei Tmimim[12].
Kultura
Ważną rolę w lokalnej kulturze odgrywa Centrum Absorpcji Imigrantów, w którym prowadzone są różnorodne kursy i uroczystości kulturalne. Między innymi naucza się tutaj tradycyjnych żydowskich tańców i prowadzi zajęcia teatralne[13]. Szczególną instytucją jest Instytut Badań nad Literaturą Habermanna (
ang.
The Habermann Institute for Literary Research). Prowadzi on badania nad literaturą i folklorem społeczności żydowskich na całym świecie, z położeniem szczególnego nacisku na Żydów z
Afryki Północnej
. Biblioteka Instytutu posiada bogate zbiory podań ludowych, zwyczajów, bajek i powiedzeń. Przy Instytucie znajduje się także Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego[14].
Od
1999
w Lod działa
hip-hopowy
zespół muzyczny
DAM
, który w swoich piosenkach opisuje trudności życia Arabów na okupowanych terytoriach[15].
Osoby związane z miastem
Gospodarka
Miasto jest położone pośrodku tak zwanego Basenu Lod - małej trójkątnej niziny zasobnej w żyzną ziemię. Są to idealne tereny rolnicze. Z tego powodu w Lod rozwinął się przemysł spożywczy, zwłaszcza przetwórstwo owoców.
W mieście znajdują się dwie strefy przemysłowe, w których działa wiele przedsiębiorstw z branży
logistyki
,
medycyny
, produktów papierniczych, substancji chemicznych i
hi-tech
[16]. Między innymi znajduje się tutaj Uti Logistics Israel Ltd., prowadzące usługi
logistyczne
w
transporcie morskim
[17]. Firma ICON Clinical Research Israel Ltd. jest światowym dostawcą urządzeń służących do rozwoju
biotechnologii
i
farmakologii
[18].
Komunikacja
W zachodniej części miasta znajduje się
Stacja kolejowa Lod
. Przechodzi tędy pięć linii kolejowych
Israel Railways
. Pociągi z Lod jadą do
Jerozolimy
,
Bet Shemesh
,
Tel Awiwu
,
Bnei Brak
,
Petah Tikwa
,
Rosh HaAyin
,
Kfar Saby
,
Nahariji
,
Hajfy
,
Riszon Le-Cijon
,
Binyamina-Giv'at Ada
,
Natanii
,
Rehovot
,
Aszkelonu
i
Beer Szewy
.
Przez środek miasta przechodzą drogi nr 434
i nr 443 . Jadąc drogą nr 434 na południe dojedzie się do miasta
Ramla
i
drogi ekspresowej nr 44
(
Holon
-
Eshta'ol
), która na południowy wschód od Lod krzyżuje się w węźle drogowym z
drogą ekspresową nr 40
(
Kfar Saba
-
Qetura
). Drogą ekspresową nr 40 jadąc na północny zachód dojedzie się do
moszawu
Nir Zevi
i miasta
Riszon Le-Cijon
, natomiast jadąc na południowy wschód dojedzie się do węzła drogowego z
autostradą nr 6
(
Bet Qama
-
Eliakim
). Droga ekspresowa nr 40 biegnie wzdłuż wschodnich przedmieści Lod i po jej wschodniej stronie znajduje się moszaw
Ahisamah
. Na północny wschód od Lod drogę ekspresową nr 40 przecina droga nr 443, która prowadzi do moszawów
Ginnaton
i
Ben Shemen
oraz wioski
Ben Shemen
. Na północ od Lod droga ekspresowa nr 40 dociera do węzła drogowego z
autostradą nr 1
(
Tel Awiw
-
Jerozolima
).
Na północ od miasta znajduje się międzynarodowy
port lotniczy Tel Awiw-Ben Gurion
.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 SBF - Studium Biblicum Franciscanum:
Jaffa, Tel Qasileh, Eretz Israel Museum, Ramleh, and Lod
(
ang.
). [dostęp 4 października 2008].
- ↑ Zobacz:
1 Księga Kronik
8:12
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Planet Ware:
Lod, Israel Tourism
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 The Jewish Agency for Israel:
Lydda (Lod)
(
ang.
). [dostęp 4 października 2008].
- ↑ Por. G. Bonner: St. Augustine of Hippo. Life and Controversies. Norwich: The Canterbury Press, 1986, ss. 335-338. .
- ↑ Wikisource:
Catholic Encyclopedia (1913)/Lydda
(
ang.
). [dostęp 4 października 2008].
- ↑ 7,0 7,1 Flags of the World:
Iriyat Lod
(
ang.
). [dostęp 4 października 2008].
- ↑ „Journal of Palestine Studies”. The Fall of Lydda (1998). Spiro Munayyer. Vol. 27, No. 4, str. 80-9 (
ang.
).
- ↑ Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem, 1947-1949. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. 204-11. .
- ↑ Yossi Schwartz:
Stop Arab homes being destroyed in Lod, Israel!
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑
Israel Central Bureau of Statistics
(
ang.
). [dostęp 2 maja 2008].
- ↑ Chabad Centers:
Chabad-Lubavitch Centers in "Lod Israel"
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Galia Boneh:
Galia Boneh
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Jewish Folklore in Israel:
Institutions
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Da Arabian MC:
Da Arabian MC
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Kompass - Worldwide Company Directory:
Worldwide Company Directory/Israel/Lod
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Manata:
Uti Logistics Israel Ltd
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
- ↑ Touch Oncology:
ICON Clinical Research Israel Ltd
(
ang.
). [dostęp 5 października 2008].
Linki zewnętrzne