Lockheed SR-71 Blackbird
Lockheed SR-71 BlackbirdLockheed SR-71 Blackbird –
samolot
dalekiego zwiadu strategicznego. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie
CIA
, eksploatowany przez
CIA
,
NASA
oraz
USAF
. Dwusilnikowy odrzutowy
średniopłat
w
układzie delta
, osiągający prędkość
Mach
3 oraz pułap 24-28 km, dzięki temu był nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej. Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga. Historia rozwoju konstrukcjiPierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects - Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence "Kellego" L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 miał miejsce
24 kwietnia
1962
roku w tajnej bazie USAF w
Groom Lake
w Newadzie znanej również jako
Strefa 51
. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy z czego 12 egzemplarzy było maszynami jednomiejscowymi a jeden był dwumiejscową wersją treningową A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy
D-21
.
22 grudnia
1964
z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu
1966
roku, do
USAF
trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później.
5 czerwca
1968
doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby. We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano 4 rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia. Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się
9 października
1999
, a we wrześniu
2002
ujawniono miejsca przechowywania ostatnich trzech samolotów, których lokalizacja do tej pory pozostawała utajniona. Kilka egzemplarzy jest w muzeach: 1 w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca, 1 egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w USAF Hall w muzeum RAF w Duxford. Jeden znajduje sie w muzeum w Huntsville w Alabamie. Blackbirdy w liniiPierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbird samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kalifornii. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF
Mildenhall
w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na
Trypolis
w
1986
Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną
Libią
. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny
Francji
, francuskie myśliwce
Mirage
nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania. SR-71 w pobliżu PolskiW pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, a zwłaszcza od momentu ujawnienia (m.in. przez płk.
Kuklińskiego
) władzom amerykańskim przez wywiad informacji o mającym nastąpić wprowadzeniu stanu wojennego w
Polsce
, SR-71 Blackbird patrolował niebo i terytorium na południe i wschód od
Bałtyku
. Startował z lotnisk w
Wielkiej Brytanii
i
Norwegii
. Pojawiał się na ekranach polskich radarów na wschód od
Bornholmu
. Leciał łukiem w kierunku
Darłowa
, by tuż przed granicą polskiego morza terytorialnego wyrównać i poruszając się równolegle do wybrzeża dolecieć do
Zatoki Fińskiej
, gdzie robił nawrót. Wracał podobną trasą, znikając z ekranów radarów na trawersie
Świnoujścia
. Znany jest konkretny przypadek (naoczny świadek) lotu nad Bałtykiem na wysokości 28000 m z prędkością około 2600 km/h. Następcy SR-71Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły nowoczesne
satelity wywiadowcze
i bezzałogowe strategiczne samoloty rozpoznawcze
RQ-4 Global Hawk
(
UAV
), które potrafią wykonać zadanie SR-71 znacznie taniej, nie narażając życia pilota. Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media, na podstawie nielicznych przecieków, nazwały ten samolot "
SR-91 Aurora
". Taka nazwa programu figurowała bowiem w budżecie Pentagonu jednak nie jest pewne czy kryptonim ten rzeczywiście dotyczył oprac nad tajnym samolotem. Jednak dość kosztowną pozycję z budżetu skojarzono z relacjami o nocnych lotach niezwykłych samolotów i przeciekami na temat prac nad nowym superszybkim samolotem. Obecnie nadal nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy "Aurora" została wdrożona do szerszej produkcji. Ciekawostki- Był obserwowany na wysokości 28 km nad Bałtykiem przez obsługi polskich dywizjonów rakietowych OPK ze Środkowego Wybrzeża w latach 80. XX w.
- Przelot z Kalifornii do Waszyngtonu zajmował mu 1 godzinę, 4 minuty i 20 sekund.
- Do SR-71 należy rekord przelotu nad Atlantykiem, wynoszący niecałe 2 godziny (z dwukrotnym tankowaniem paliwa w locie).
- Samolot zużywa 30 500 litrów paliwa w ciągu godziny.
- Blackbird był jednym z pierwszych samolotów mających cechy technologii
stealth
.
- W trakcie lotu, pod wpływem wzrostu temperatury, wywołanego tarciem powietrza, samolot może "rozciągnąć" się nawet o 30 centymetrów.
- Podobno jedyną rakietą
Układu Warszawskiego
zdolną zestrzelić samoloty typu SR-71 Blackbird była rakieta systemu przeciwlotniczego produkcji radzieckiej
S-200 "Wega"
(SA-5), chociaż nigdy nie miało to miejsca. Rakiety tego typu od połowy
lat 80.
są na wyposażeniu
78 Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej
w
Mrzeżynie
.
- Teoretycznie zdolność zestrzelenia w locie "na spotkanie" miały też i inne rosyjskie zestawy rakietowe np.:
S75M "Wołchow"
(SA-2),
Kub
, czy
S-300
.
- Do zwalczania samolotów SR-71 został skonstruowany w ZSRR myśliwiec przechwytujący
MiG-25
, i jego późniejsza rozwojowa wersja
MiG-31
.
- SR-71 Blackbird stanowił
rekwizyt
w filmie
Michaela Baya
Transformers: Zemsta upadłych
Bibliografia- Ross&Perry. Inc., SR-71 Flight Manual, Washington D.C.,
2001
.
- Richard H. Graham, SR-71 Revealed. The Inside Story, Osceola, Motorbooks International,
1996
.
- Richard H. Graham, SR-71 Blackbird. Stories, Tales and Legends, St. Paul, MBI Publishing Company,
2002
.
- Richard H. Graham, Flying the SR-71 Blackbird. In the cockpit on a secret operational mission., St. Paul, MBI Publishing Company,
2008
.
- Paul F. Crickmore, SR-71 BLACKBIRD, Lockheed's Mach 3 Hot Shot, Oxford, Osprey Publishing,
2004
.
- Paul F. Crickmore, Lockheed Blackbird. Beyond The Secret Missions, Oxford, Osprey Publishing,
2004
.
- James Goodall, Jay Miller, Lockheed's SR-71 Blackbird Family, Hinckley, Midland Publishing,
2002
.
- James Goodall, SR-71 Blackbird, Squadron/Signal Publication,
2000
.
- Donn A. Byrnes, Kenneth D. Hurley, Blackbird Rising, Los Lunas, Sage Mesa,
1999
.
- Anthony M. Thornborough, Peter E. Davies, Lockheed Blackbirds, Osceola, Motorbooks International,
1988
.
- Michael O'Leary, Eric Schulzinger, Black Magic, Shrewsbury, Airlife Publishing Ltd.,
1989
.
- Michael O'Leary, Eric Schulzinger, SR-71 Inside Lockheed's Blackbird, Shrewsbury, Airlife Publishing Ltd.,
1991
.
- Peter W. Merlin, Mach 3+. NASA/USAF YF-12 Flight Research 1969-1979, Washington, NASA History Division,
2002
.
- Peter W. Merlin, From Archangel to Senior Crown. Design and Development of the Blackbird., Virginia, AIAA,
2008
.
- Brian Shul, Walter Watson, Sled Driver, Flying the World's Fastest Jet, Chico, MACH 1,
1991
.
- Brian Shul, Walter Watson, The Untouchables, Chico, MACH 1,
1993
.
- Lou Drendel, SR-71 Blackbird in action, Aircraft No. 55 ,Squadron/Signal Publication,
1982
.
- Ben R. Rich, Leo Janos, Skunk Works, A Personal Memoir of My Years at Lockheed ,Little, Brown & Co.,
1994
.
- Jay Miller, Lockheed's Skunk Works, The First Fifty Years-The Official History ,Aerofax, Inc.,
1993
.
- Clearance "Kelly" Johnson with Maggie Smith, Kelly, More Than My Share of it All ,Smithsonian Institution,
1989
.
- Dennis R. Jenkins, Lockheed SR-71/YF-12 Blackbirds ,Voyageur Press,
1997
.
-
Tomasz Hypki
, SR-71 Najszybszy Samolot Swiata ,Altair,
1995
.
-
Jeremy Clarkson
, "Wiem, że masz duszę" Insignis,
2006
,
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Lockheed SR-71 Blackbird":
1969
...
1975
...
Rumia
...
Tytan (pierwiastek)
...
Strategiczna polityka handlowa
...
1968
...
1945
...
Most powietrzny
...
Samolot myśliwski
...
1997
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Lockheed SR-71 Blackbird":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|