Lipa drobnolistna
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	ślazowce
Rodzina :	ślazowate
Rodzaj :	lipa
Gatunek :	lipa drobnolistna
Nazwa systematyczna
Tilia cordata Mill. Gard. dict. ed. 8: Tilia no. 1. 1768
Synonimy
Tilia parvifolia Ehrh. Tilia ulmifolia Scop.[2]

Gatunek leczniczy

Pokrój

Owoce

Kora

Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) – gatunek drzewa , należący do rodziny lipowatych (wg systemu Reveala ). Pochodzi z Europy i Azji Zachodniej^[2]. W Polsce występuje pospolicie na terytorium całego kraju. Występuje w stanie naturalnym, ale jest także bardzo często sadzona przy domach, w parkach i przy drogach, jako roślina ozdobna i użyteczna. Status gatunku we florze Polski : gatunek rodzimy lub zadomowiony.

Morfologia

Pokrój

Duże drzewo liściaste, osiągające wysokość do 30 m. Korona jest regularna – szerokojajowata lub kulista. Na młodych drzewach gałęzie są pod dużym kątem wzniesione do góry, a ich kora jest gładka i ma szary kolor. Na starych drzewach konary zwisają w dół, a ich kora jest gruba i nieregularna. Cieńsze gałązki są nagie, górą brunatnoczerwone.

Liście

Pod spodem nagie, tylko w kątach nerwów mają pęczki rudych włosów. Po górnej stronie są żywozielone, dolna ich strona jest jaśniejsza. Blaszki, z regularnie piłkowanym brzegiem, mają okrągłosercowaty kształt i charakterystycznie zakończony wierzchołek. Są szersze niż dłuższe i lekko wcięte u nasady. Ustawione są skrętolegle . Liście mają średnicę 30–70 mm (wyjątkowo do 90 mm) i brzegi lekko zawinięte do góry. Błyszczące, jajowate pąki czerwonobrunatnego koloru okryte są dwiema łuskami. Jesienią liście przyjmują żółty kolor.

Kwiaty

Wyrastają pojedynczo lub pęczkami po 2-12, są wzniesione ponad liście. Mają dość długą szypułkę i w dolnej części podługowatą podsadkę . Całe kwiaty mają jasnożółtą barwę i wydzielają intensywny, przyjemny zapach. Ich pręciki są zbliżone wielkością do płatków korony .

Owoc

Kulisty, twardy, nagi orzech , wielkości 6-8 mm ze skrzydełkiem (pochodzącymi z podsadki kwiatu).

Biologia i ekologia

Megafanerofit . Kwiaty mają miodniki i zapylane są przez owady. Podczas kwitnienia są odwiedzane przez ogromne ilości pszczół . Okres kwitnienia: koniec czerwca – lipiec. Kwitnie około dwa tygodnie później niż lipa szerokolistna . W stanie naturalnym występuje w lasach, głównie dębowo-grabowych. Często jest nasadzana w parkach , alejach, przy domach i drogach. W zimie nie wymarza, jest dobrze przystosowana do naszego klimatu, jednak duże zanieczyszczenia powietrza szkodzą jej. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion i gatunek wyróżniający dla Ass. Aceri-Tilietum.

Zastosowanie

• Roślina lecznicza :
  • Surowiec zielarski : kwiaty wraz z podsadkami(Flos Tilia). Zbiera się je ręcznie przy bezdeszczowej pogodzie i suszy w miejscu przewiewnym i zacienionym, w temperaturze do 35 °C. Należy je zbierać z drzew oddalonych od głównych dróg i nierosnących na intensywnie opryskiwanych polach. Nie należy zbierać kwiatów lipy srebrzystej , której liście są srebrzyste na dolnej powierzchni.
  • Działanie: kwiatostan zawiera ponad 20 flawonoidów , fitosterole, terpeny , garbniki , pektyny , olejek eteryczny , kwasy organiczne , sole mineralne, witaminę C i PP . Napar z kwiatów lipy stosuje się przede wszystkim w stanach gorączkowych w niektórych chorobach zakaźnych: w anginie , grypie , przy zapaleniu gardła i oskrzeli, oraz w tzw. przeziębieniach , jako środek napotny. Czasami jest stosowana również jako środek moczopędny, uspokajający i poprawiający apetyt.
  • Z kwiatostanów lipy można przyrządzać wartościową herbatę .
• Z drewna wypala się węgiel drzewny stosowany w lecznictwie.
• Jest cenną rośliną miododajną . Miód lipowy ma podobne własności lecznicze, jak jej kwiaty.
• Jej miękkie drewno ma zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne na wyroby tokarskie.
• Z jej łyka wytwarza się plecionki i maty.
• Z nasion można otrzymywać bardzo dobry olej jadalny.

Ciekawostki

• Istnieje wiele mieszańców międzygatunkowych, oraz odmian lipy.
• Najmniej podobną do wyjściowego gatunku odmianą jest Tilia cordata `Minima-Komsta` – polska karłowa odmiana lipy (nazwa pochodzi od nazwiska hodowców – Kazimierza i Stanisława Komstów). Drzewko to przypomina bonzai , ma bardzo małe listki i utrzymuje taką wielkość przez co najmniej 15 lat (w takim wieku są dziś najstarsze egzemplarze).
• Jest drzewem długowiecznym – może żyć do tysiąca lat.
• Przez Słowian uważana była za drzewo święte. Miała chronić przed piorunami i złymi duchami. Przekonanie to przejęli potem chrześcijanie i bardzo często wieszali figurki Matki Boskiej na lipie i budowali kapliczki pod lipami.
• W Starożytnej Grecji była uważana za symbol niewinności i czystości.
• Największa lipa drobnolistna w Polsce rośnie w miejscowości Cielętniki , gmina Dąbrowa Zielona . Ma ona wysokość 35 m, obwód 995 cm i liczy ok. 520 lat (dane z 2005 r.).
• Uważana jest za drzewo obdarzone pozytywną energią, korzystnie wpływające na zdrowie człowieka.
• Poeci pisali o niej wiersze. Jeden z bardziej znanych to fraszka Jana Kochanowskiego "Na lipę".

Przypisy

Bibliografia