Droga oświetlona wysokoprężnymi lampami sodowymi
Lampa sodowa (pot. sodówka, Wysokoprężna Lampa Sodowa, WLS) –
lampa wyładowcza
, w której środowiskiem wyładowczym są pary
sodu
. Ze względu na
ciśnienie
par sodu w
jarzniku
, dzielone są na nisko- i wysokoprężne. Dają charakterystyczne, pomarańczowe
światło
. Pierwsze lampy sodowe skonstruowano w
1935
roku. Obecnie są powszechnie stosowane w oświetleniu zewnętrznym i uprawie roślin. Ze względu na wysoką skuteczność świetlną i bezpośrednio wynikającą z tego oszczędność
energii
, praktycznie zastąpiły stosowane wcześniej
lampy rtęciowe
.
Niskoprężne lampy sodowe
Niskoprężna lampa sodowa o mocy 35
W
Świecąca niskoprężna lampa sodowa
W niskoprężnych lampach sodowych jarznik jest wykonany z długiej szklanej rury wygiętej w kształt litery U. W jarzniku znajduje się metaliczny sód oraz gaz pomocniczy (mieszanina
neonu
i
argonu
).
Do zasilania lamp sodowych niskoprężnych stosuje się najczęściej
transformatory
o dużej
reaktancji
rozproszenia, zapewniające wysokie
napięcie
w czasie zapłonu i ograniczenie jego wartości w czasie normalnej pracy. Po załączeniu lampy na napięcie, rozpoczyna się wyładowanie w gazie pomocniczym i dopiero po odparowaniu sodu, wyładowanie w parach sodu staje się dominujące. Pełną wydajność świetlną uzyskują po kilku minutach.
Obecnie produkuje się lampy o mocy od 18 do 180
W
. Osiągają
skuteczność świetlną
do 206 lm/W, największą spośród praktycznie stosowanych, sztucznych źródeł światła. Niestety produkowane przez nie żółto-pomarańczowe światło o temperaturze barwowej 1800 K, o bardzo złych właściwościach oddawania barw, praktycznie ograniczyło ich zastosowanie do oświetlenia autostrad, dróg szybkiego ruchu i tuneli, przy których nie odbywa się ruch pieszy. Ich trwałość wynosi do 16 000 h.
Wysokoprężne lampy sodowe
Wysokoprężne lampy sodowe
Lampy sodowe wysokoprężne to z kolei lampy, w których źródłem światła jest jarznik wykonany zazwyczaj z materiału ceramicznego, zawierający
sód
,
rtęć
oraz gaz pomocniczy (
ksenon
) o ciśnieniu ok. 2 k
Pa
.
Wyładowanie zaczyna się w ksenonie. Dopiero po odparowaniu sodu i rtęci, wyładowanie w parach tych
metali
jest decydujące w wytwarzaniu
strumienia świetlnego
. Ciśnienie par metali w czasie pracy wynosi ok. 2 MPa. Ze względu na to, że do zainicjowania wyładowania w ksenonie potrzebne jest wysokie napięcie, konieczne jest stosowanie specjalnych
opraw
z
zapłonnikiem
i
statecznikiem
do ograniczania prądu roboczego.
Lampy te dają światło o barwie 2000 K, postrzeganej jako żółto-złocista lub pomarańczowa. Ich
skuteczność
świetlna wynosi 68 - 150 lm/W. Budowane są o mocy znamionowej od 35 do 1000
W
, a ich trwałość, w zależności od ich konstrukcji, wynosi 10 000 - 24 000 h.
Dzięki lepszemu oddawaniu barw (
wskaźnik oddawania barw
mieści się w granicach 22 - 65) mają szersze zastosowanie od lamp niskoprężnych. W świetle lamp sodowych wzrasta ostrość widzenia w kurzu i we mgle, stąd są one bardzo dobrym źródłem do oświetlania arterii komunikacyjnych, placów i terenów otwartych. Ponieważ widmo lamp sodowych mieści się w zakresie
promieniowania czynnego fotosyntetycznie
, są one stosowane w
uprawie roślin
.
Biała soda
Kilku czołowych producentów źródeł światła produkuje lampy sodowe o znacznie poprawionej jakości światła. Lampy te nazywane są potocznie jako biała soda - od temperatury barwowej wytwarzanego światła - 2500 K i wysokiego współczynnika odwzorowania kolorów Ra = 85. Wyższą jakość produkowanego światła osiągnięto w nich przez znaczne podniesienie ciśnienia wewnątrz jarznika lampy do 95 k
Pa
, podczas gdy w klasycznych konstrukcjach nie przekracza ono 10 k
Pa
. Konsekwencją tego posunięcia było niestety znaczne obniżenie skuteczności świetlnej. Lampy tego typu mają skuteczność świetlną od 40 do 51 lm/W. Białą sodę produkuje się w wariantach mocy: 35, 50 oraz 100 W. Ze względu na niską skuteczność świetlną, białą sodę stosuje się niemal wyłącznie do oświetlenia wnętrzowego obiektów handlowych. Szczególnie dobrze sprawdzają się w oświetleniu pieczywa oraz stoisk z
mięsem
.
Bibliografia
- Jerzy Bąk, Technika oświetlania, wyd. WNT, Warszawa 1981,
Linki zewnętrzne
