|
Kybele
Kybele - (hetyckie Kubaba, gr. Kybele lub Kybebe, łac. Cybele lub Cybebe) to frygijska bogini płodności, urodzaju, wiosny i miast obronnych. Była czczona od tysiącleci w całej Azji Mniejszej jako Wielka Macierz. Na jej cześć tańczyli Korybanci. W mitologii frygijskiej młodym kochankiem Kybele był Attis.
Azja Mniejsza
W III w. p.n.e. najważniejsze sanktuarium Kybele znajdowało się we Frygii, w Pessinunte (Pessinus, Pesynunt), nad rzeką Sangarius (obecnie Sakarya), u stóp góry Dindymus, która była jej świętą górą, z tego też powodu Bogini nosiła przydomek Meter Dindymene. W sanktuarium znajdowała się statua - czarny kamień - która nie była tradycyjnym posągiem przedstawiającym Boginię, lecz raczej jej archaicznym symbolem. Mówiono o nim, że spadł z nieba, najprawdopodobniej był to meteoryt, oprawiony w srebro, na kształt kobiecej figury. W Troadzie czczono Kybele pod imieniem Matki Idajskiej, po łacinie Mater Idaea. Nazwa ta pochodziła od góry Idy, znajdującej się nieopodal Troi, która też była jej poświęcona. Czczono ją jeszcze w innych miastach Troady, w Lampsakos i Andeirze.
Inne centra jej kultu znaleziono we Frygii, nad rzeką Penkelas, w grocie zwanej Steunos, w Myzji, w Kyzikos i Pergamonie, na wyspie Prokonessos i pod górą Dindymus noszącej to samo imię co ta z Frygii, ale znajdującej się nieopodal Kyzikos. W Lidii jej kult sprawowano na górze Sipylos, w Sardi i Magnesji, zaś w Karii w Laryssie.
Grecja
Na długo przed Homerem kult Kybele dotarł do Grecji, gdzie identyfikowano ją z Reą i Demeter. Tam zwano ją także Matką Bogów, po grecku Meter Theôn. Czczono ją również na Krecie gdzie była jej poświęcona góra Ida, a na jej cześć odbywali misteria Kureci identyfikowani z Korybantami. W V w. p.n.e. kult Kybele dotarł do Aten.
Okres rzymski
W roku 205 p.n.e. w czasie II wojny punickiej senat wezwał kolegium kapłanów aby skonsultowali Księgi Sybilli odnośnie wyników toczącej się wojny. Kapłani wydali werdykt, że jedyne co może uratować w tej tragicznej godzinie Italię to sprowadzenie nowej bogini do Rzymu. Bogini którą czcili pradawni przodkowie Rzymian. Liwiusz w swej Ab Urbe condita przekazał nam to postanowienie tymi słowami: "kiedy obcy wróg wyda wojnę ziemi italskiej, będzie go można wypędzić z Italii i pokonać, jeżeli do Rzymu sprowadzi się z Pesynuntu Matkę Idajską" (pelli Italia alienigenam hostem posse, si mater Idaea deportata Romam esset).
Rzymianie wierzyli, że są potomkami uciekinierów z Troi, których wyprowadził z palącego się grodu Eneasz i po długiej tułaczce doprowadził do Italii i osiedlił na wybrzeżu Lacjum. W obliczu wielkiego niebezpieczeństwa zdecydowali się więc uciec pod opiekę największej bogini Troady - Matki Idajskiej. Pesynunt w tym czasie politycznie podlegał jurysdykcji króla Pergamonu Attalosa I Sotera. Do niego też skierowała swe kroki rzymska delegacja. Władca okazał się gotowy do współpracy. Od jakiegoś czasu był sprzymierzeńcem Rzymu, wiązały ich wspólne interesy i wspólni wrogowie. Statuę bogini załadowano na okręt, a razem z nią grupkę kapłanek i kapłanów, którzy mieli służyć bogini i opiekować się jej nową świątynią, jako że tylko oni znali liturgię i wszystkie obrzędy związane z jej kultem.
6 kwietnia 204 roku p.n.e., okręt dobił do Ostii, w porcie czekała na niego delegacja złożona z senatorów, wybitnych i cnotliwych obywateli oraz wiwatującego tłumu zaciekawionego przybyciem tej, co miała uratować Italię przed Hannibalem. Matrony rzymskie przybyły licznie a Claudia Quinta osobiście powitała orszak Bogini, ciągnąc własnoręcznie okręt na linie i wykazując się ponadludzką siłą. Epizod poczytano za cudowny i oznajmiający przychylność bogów.
W Rzymie przygotowano dla Matki Bogów (łac. Mater Deum) tymczasową siedzibę w świątyni Wiktorii na Palatynie. Wybór ten nie był przypadkowy. Miejsce to przywoływała w pamięci najstarsze tradycje związane z założeniem miasta i najstarszymi kultami Penatów i Westy, której świątynia znajdowała się opodal. Ta lokacja miała symbolizować powiązanie Wielkiej Bogini z najstarszymi rzymskimi korzeniami. Senatorzy Marek Liwiusz Salinator i Gajusz Klaudiusz Neron rozpoczęli pracę nad planem odpowiedniej dla jej majestatu świątyni. Tego też roku kult bogini został zatwierdzony przez senat. Magna Mater Cybele została ogłoszona Świętą Protektorką Miasta. Budowa świątyni przy Via Sacra trwała trzynaście lat, ukończono ją w 191 roku p.n.e. Prace zostały z pewnością opóźnione ze względu na kryzys finansowy, który był konsekwencją wojen punickich.
Inne hasła zawierające informacje o "Kybele":
Chrzest
...
Teatr
...
Eneida
...
Megalesia
...
Attalos I
...
Sipylos
...
Lampsakos
...
Pesynunt
...
Attis
...
Sosna
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kybele":
019. Narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa (plansza 3)
...
|
