Koń
KońKoń domowy (Equus caballus L.) – ssak
nieparzystokopytny
z
rodziny
koniowatych
. Koń został
udomowiony
prawdopodobnie na terenie północnego
Kazachstanu
w okresie kultury Botai tj. około 3,5 tys. lat p.n.e.[1][2] Przodkiem konia domowego były prawdopodobnie
koń Przewalskiego
i
tarpan
oraz wymarłe
azjatyckie
konie
tundrowe
i
leśne
[]. Ważna jest informacja, iż koń Przewalskiego jeszcze nie wyginął, a tarpan odnajduje zamienną odmianę w
koniku polskim
[]. Takie same z wyglądu, stają się nowocześniejszymi potomkami wymarłych tarpanów[]. W styczniu 2007 zespół naukowców z
Massachusetts Institute of Technology
i Uniwersytetu Harvarda poinformował, że stworzył wstępną
mapę genomu
konia. Wysokość konia mierzy się w
kłębie
specjalną
laską zoometryczną
. Niegdyś najpopularniejsze
zwierzę
pociągowe, następnie wyparte przez maszyny (zob.
traktor
,
kombajn
). Dziś używany w celach rekreacyjnych i sportowych, jako zwierzę pociągowe – jedynie w biedniejszych gospodarstwach. Przeciętna długość życia koni wynosi 25-30 lat. RasyWyhodowano wiele
ras koni
. Najpopularniejsze to: Polskie rasy koni: Nazwy koni w zależności od wieku: - sysak – młody koń do około 6 miesiąca życia, odżywia się głównie mlekiem matki.
- odsadek – młody koń odłączony od klaczy matki
-
źrebię
– młody koń poniżej 1 roku.
-
klaczka
– samica konia w wieku 1-3 lat.
-
ogierek
– samiec konia w wieku 1-3 lat.
-
klacz
, kobyła – samica konia powyżej trzeciego roku życia.
-
ogier
– samiec konia powyżej trzeciego roku życia, zazwyczaj hodowany dla rozrodu.
Inne nazwy: Umaszczenia koniKoń kasztanowaty i siwy przy pracy
Konie charakteryzują się wielką różnorodnością umaszczeń, które w większości przypadków nie jest cechą rasową. Wyjątkami od tej reguły są rasy:
haflinger
(umaszczenie kasztanowate z konopiastą grzywą i ogonem),
appaloosa
(umaszczenie tarantowate),
konik polski
(umaszczenie myszate),
palomino
(umaszczenie izabelowate),
fiording
(umaszczenie bułane) oraz
koń fryzyjski
(umaszczenie kare, jedyną możliwą odmianą jest mała gwiazdka na czole),
albino
(umaszczenie białe). Appaloosa należą do koni o maści leopard. Są to wszystkie ubarwienia koni, na których widać kropki. Jednym z rzadszych rodzajów leopard jest snowflake, jasne kropki na ciemnej powierzchni. Ciekawe kolory sierści charakteryzują także Quarter horse, m.in. buckskin: sierść beżowa, grzywa ciemna, paint indiana: nieregularne plamy różnych kolorów. Istnieje też silver dapple: czekoladowo-szara sierść z srebrną grzywą i ogonem. Chody koniaWśród naturalnych chodów konia rozróżnia się (w kolejności według prędkości): Kłus wyciągnięty w wykonaniu siwego ogiera rasy andaluzyjskiej -
stęp
– chód czterotaktowy; koń stawia nogi w kolejności: lewa tylna, lewa przednia, prawa tylna, prawa przednia. Rodzaje stępa: swobodny, pośredni, wyciągniety.
-
kłus
– chód dwutaktowy, koń stawia dwie nogi po przekątnej (prawa przednia i lewa tylna, lewa przednia i prawa tylna). Rodzaje kłusa: roboczy, pośredni, zebrany, wyciągniety. Z punktu widzenia jeźdźca w rekreacji – kłus anglezowany, ćwiczebny (pełny siad) lub w
półsiadzie
. Kłusaki mają również kłus szybki, który u innych koni nazywamy już galopem.
W jeździe rekreacyjnej oraz sportowej jeździec
anglezując
, powinien podnosić się z siodła w momencie, gdy koń stawia przednią, zewnętrzną nogę. W konkursach ujeżdżeniowych na
czworobokuod
klasy P stosuje się tylko kłus ćwiczebny. -
galop
– trzytaktowy chód konia (źle ułożone konie czasem galopują czterotaktem), koń stawia najpierw nogę tylną, potem dwie nogi po przekątnej, a następnie przednią prowadzącą – w zależności więc od tego, która noga stawiana jest jako ostatnia, rozróżnia się galop na lewą i prawą nogę. Rodzaje galopu: roboczy, pośredni, zebrany i wyciągniety. Można galopować w
półsiadzie
lub w
pełnym siadzie
.
Koń powinien galopować na tę samą nogę, w którym kierunku idzie (w lewo – na lewą, w prawo – na prawą). Jeśli tak nie jest, a jest to zamierzone mówi się, że jeździec prowadzi konia
kontrgalopem
. Jazda kontrgalopem jest trudnym technicznie elementem, bowiem utrudnia koniowi zachowanie równowagi. Jeśli
kontrgalop
nie był zamierzony to nazywamy go galopem fałszywym. -
Cwał
– jest najszybszym rodzajem galopu, często uważany za odrębny chód, gdyż w przeciwieństwie do innych rodzajów galopu jest czterotaktowy. Koń stawia nogi w kolejności: lewa tylna, prawa tylna, lewa przednia, prawa przednia, lub odwrotnie, po czym następuje faza lotu (na animacji).
Oprócz tych podstawowych chodów konia wyróżnia się jeszcze dwutaktowy
inochód
(koń stawia nogi w kolejności: prawa przednia z prawą tylną, a następnie lewa przednia z lewą tylną) oraz
tölt
. Istnieje również wiele chodów sztucznych, czyli wyuczonych przez człowieka np.
piaff
,
pasaż
czy stęp hiszpański. Chody mogą być wrodzone (stęp, galop, kłus, cwał) lub nabyte (piaff, pasaż). Każdy z wymienionych powyżej chodów ma dwa rodzaje (tempa): szybki i wolny i można w nim wprowadzać modyfikacje, takie jak skracanie czy wydłużanie kroku. Uzębienie koniaKońskie zęby stale rosną, mniej więcej 4 mm rocznie. Są one systematycznie ścierane ok. 2 mm na rok, wskutek rozcierania pobieranego pokarmu. Szczęka jest szersza niż żuchwa, dlatego zęby trzonowe i przedtrzonowe ścierają się nierównolegle, pod kątem. Miękki pokarm powoduje, że zęby trzonowe i przedtrzonowe nie ścierają się równomiernie na całej powierzchni, co powoduje że na zewnętrznej stronie zębów górnych i wewnętrznej stronie zębów dolnych tworzy się ostra jak nóż krawędź. Należy przynajmniej raz do roku skontaktować się z weterynarzem, który sprawdzi stan uzębienia zwierzęcia i w razie potrzeby odpowiednio je starnikuje. Problemy związane z uzębieniem przekładają się bardzo często na kłopoty w pracy z końmi – trudności przy kiełznaniu, niespokojna głowa, nieakceptowanie wędzidła, problemami z pobieraniem pokarmu oraz przeżuwaniem. Zootechniczna terminologia części ciała koniaGłowa, na której wyróżnia się: - Część górna (mózgowa):
- potylicę – za uszami w miejscu, gdzie szyja łączy się z głową
- ciemię – przed i między uszami
- grzywka (czupryna) – pęk włosów pokrywający ciemię
- czoło – znajduje się między oczami
- oczodoły i oczy
- skronie – między małżowiną uszną i okiem
- małżowiny uszne z okolicami przyusznymi
- Część pyskowa (trzewioczaszka):
- nos z grzbietem nosa
- nozdrza
-
chrapy
- otwory nosowe
- warga górna
- warga dolna z bródką
- szpara pyskowa z kątami pyskowymi
- lica
- policzki i okolice łzowe
-
ganasze
- sanki – czyli dolne i tylne brzegi żuchwy
- rów międzyszczękowy
Szyja, na której wyróżnia się: - boki szyi (lewy i prawy)
- kark
- grzywę – czyli włosień wystający z karku
- wrąb (przegub karkowy)
- podgardle – to dolny brzeg szyi
- przegub gardłowy
- rowki naczyniowe – znajdują się z obu stron szyi w okolicy podgardla
Tułów (kłoda) składa się z: - Przód tułowia:
- Środek tułowia (łącznik):
- grzbiet
- lędźwie (nerka)
- ożebrowanie klatki piersiowej
-
mostek
-
brzuch
- podbrzusze
- słabizny
- doły głodowe
- Zad:
Nogi (część wolna kończyny) - podramię (przedramię)
- nadgarstek (napiąstek)
- nadpęcie
- okolica stawu pęcinowego z ostrogą i szczotką pęcinową
-
pęcina
- korona
-
kopyto
- kasztany – występują na wewnętrznej stronie przedramienia i stawu skokowego
Konotacje w kulturze- Koń – podać jego odgłos – to cytat ze słynnej komedii
Rejs
w reż.
Marka Piwowskiego
. Odpowiedź Pa-ta-taj jest oczywiście błędna, bo chodziło o odgłos paszczą.
- Koń go zjadł – staropolskie przysłowie; według jednej z interpretacji chodzi w nim o horrendalnie wysokie koszty utrzymania konia pod wierzch.
- Koń, pomimo że w dziedzinie transportu należy do przeszłości, do dziś stanowi swoisty nobilitujący symbol w motoryzacji. Powszechne jest określanie szybkiego sportowego auta mianem "rumaka", a niektóre firmy obrały właśnie konia jako logo firmowe (
Ferrari
) lub logo typu samochodu (
Ford Mustang
). Koń, tym razem mitologiczny (Pegaz), jest marką hiszpańskich ciężarówek i ciągników siodłowych PEGASO. Osobliwym przypadkiem wykorzystania nazwy konia jako marki samochodu jest rodzimy
Tarpan
, bynajmniej nie kojarzony ani z rewelacyjnymi osiągami, ani nawet z nadzwyczajną mocą.
Organizacje Polska Świat- Międzynarodowa Federacja Jeździecka
Zobacz teżPrzypisy Bibliografia- Martin Haller Rasy koni, tłum. Józef Kulisiewicz, Jacek Łojek. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa, 2002.
- Zbigniew Anusz: Mikrobiologia i parazytologia lekarska. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 1986. .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Koń":
Benedykt Dybowski
...
Zamek Chojnik
85 z 25.11.1949 r.Litografia z początku XIX w.Litografia z początku
XIX
w.
Państwo
Polska
Miejscowość
Jelenia Góra
UKończenie budowyXV/XVI wiekZniszczonospłonął w 1675 r.Położenie na mapie Polski
Zamek Chojnik
50°50'01″N 15°38'37″E / ...
Majuskuła
się wielką, czy małą literą.Rozpoczynane wielką literąRozpoczynane małą literąArab (człowiek narodowości arabskiej)arab (Koń rasowy)Chińczyk (obywatel Chin)chińczyk (gra towarzyska)Cygan (człowiek narodowości cygańskiej)cygan (włóczęga; krętacz; śniady, ...
Clive Staples Lewis
na żadne inne imię, jednak później zaakceptował imię Jack, którego używał do Końca życia w gronie rodziny i przyjaciół. Pochodził z rodziny anglikańskiej, lecz ...
Tytan (pierwiastek)
...
Atena
pani mądrości, sam Zeus wstrzymał się od głosowania, co dało remis. W Końcu zarządzono konkurs – Ateny będą tego, kto ofiaruje miastu cenniejszy dar. ...
Buddyzm tybetański
Święta buddyzmu tybetańskiegoZadrukowane modlitwami i mantrami flagi modlitewne (tyb. lungta, dosłownie „wietrzny Koń")Wisząca na skale świątynia Taktsang zwana "Jaskinią Tygrysa" w okolicach
Paro
,
Bhutan
W ...
Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu
konstrukcja prętów kontrolnych (prętów zawierających absorbujący neutrony
węglik boru
), które miały oba Końce wykonane z grafitu, aby lepiej (mniejsze tarcie) przechodziły przez kanały w ...
Czarnobyl
terenach dziesiątki lat wcześniej lub nie występowały w ogóle, jak niezwykle rzadki
Koń Przewalskiego
,
żubr
,
ryś
lub
niedźwiedź brunatny
, nie widziany na tych terenach ...
Kolektywizacja w ZSRR
Od
1925
do
1928
rozpoczął się jednak proces odchodzenia od polityki NEP, zaKończony w
1929
całkowitym zaniechaniem programu, przy jednoczesnym wzmocnieniu nacisku aparatu państwowego ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Koń":
,,Dziś mój zenit, moc moja dzisiaj się przesili? ? przesłanie monologu Konrada (plansza 17)
height: 340px; background: url(
https://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/3434/tlo.jpg);">
… po to by w kulminacyjnym punkcie improwizacji doKończyć bluźnierstwo wypowiedziane przez Konrada. Ostatecznie bohater zostaje ocalony dzięki modlitwom bliskich ...
Historia mówiąca o sile przeznaczenia (plansza 7)
...
019. Rene Descartes - ojciec nowożytnej filozofii (plansza 16)
przez nas samych /np. hipogryf/.
Hipogryf /w połowie orzeł, a w połowie Koń/
...
|