Na mapach: 46°46'N 23°36'E / 46.767, 23.6

Kluż-Napoka
Herb Herb
Państwo	Rumunia
Okręg	Kluż
Mer	Sorin Apostu
Powierzchnia	88,2 km²
Położenie	46° 46' N 23° 36' E
Wysokość	410 m n.p.m.
Ludność (1 stycznia 2009) •  liczba ludności •  gęstość •  aglomeracja	306 474[1] 1872 os./km² 379 705
Nr kierunkowy	02-64
Kod pocztowy	400xxx
Tablice rejestracyjne	CJ
Położenie na mapie Rumunii Kluż-Napoka
Strona internetowa miasta

Ratusz miejski

Katedra prawosławna, z przodu pomnik Avrama Iancu

Teatr Narodowy

Uniwersytet Babeş-Bolyai

Kluż-Napoka (dawniej: Cladiopol, Claudiopolis, Koloszwar rum. Cluj-Napoca, węg. Kolozsvár, niem. Klausenburg) – miasto o charakterze przemysłowym leżące w północno-zachodnim Siedmiogrodzie ( Rumunia ) – 130 km na południe od granicy z Ukrainą .

Obecnie Kluż-Napoka liczy około 306,5 tys. mieszkańców. Do głównych gałęzi przemysłu miasta należy przemysł metalowy, chemiczny i spożywczy. Jest drugim po Bukareszcie miastem uniwersyteckim w Rumunii.

Z racji swojej długiej historii w Klużu-Napoce znajduje się wiele cennych zabytków, takich jak:

• pałac węgierski – barokowy, z XVIII w., obecnie pełniący rolę muzeum sztuki
• kościół rzymskokatolicki św. Michała – największy kościół w kraju, datowany na XIV-XV w., zbudowany w stylu gotyckim (jednak większość najcenniejszych eksponatów z tego kościoła została zniszczona w okresie reformacji ).

W mieście znajduje się stacja kolejowa Kluż-Napoka .

Historia

Stolica Siedmiogrodu jest zamieszkana od czasów prehistorycznych. Gdy Imperium Rzymskie podbiło Dację na początku II wieku , cesarz Trajan założył obóz legionu o nazwie Napoca. Cesarz Hadrian podniósł Napokę do statusu municipium , nadając mu nazwę Municipium Aelium Hadrianum Napoca. Prawdopodobnie podczas panowania Marka Aureliusza miasto osiągnęło status kolonii. Napoka została stolicą prowincji Porolissensis i siedzibą prokuratora, jakkolwiek podczas wędrówek ludów została zdobyta i zniszczona.

Król węgierski Stefan V zachęcił Niemców do osiedlania się w pobliżu miasta Napoka w 1272 roku. Ich osiedle otrzymało niemiecką nazwę Klausenburg, od starego słowa Klause oznaczającego przejście przez góry. Sugeruje się że rumuńska nazwa Cluj może pochodzić również od Klause lub od łacińskiej nazwy Castrum clus, pod którą miasto po raz pierwszy pojawia się w dokumentach pisanych ok. 1170 roku (clusum (łac.) = "zamknięty", odnosi się to do otaczających miasto wzgórz). Natomiast Węgrzy nazywali to Kolozsvár.

W roku 1270 Kluż otrzymał prawa miejskie od króla Stefana V i zaczęło się szybko rozwijać: kościół św. Michała zbudowano za króla Zygmunta. W roku 1405 Kluż został wolnym miastem. Do tego czasu liczby niemieckich i węgierskich mieszkańców były równe i król Maciej Korwin (urodzony w Klużu w 1440) rozkazał, by sędzią miejskim był na zmianę Niemiec i Węgier. W roku 1541 Kluż wszedł w skład Księstwa Siedmiogrodu . Chociaż Alba Iulia była polityczną stolicą książąt Siedmiogrodu, Kluż stał się głównym centrum kulturalnym i religijnym. Stefan Batory ufundował tu Kolegium Jezuickie w 1581 r. Między 1545 a 1570 rokiem duża liczba Niemców opuściła miasto z powodu wprowadzenia doktryny unitarianizmu . Dalsze wojny Węgier z Turcją ponownie zmniejszyły liczbę niemieckiej ludności. Ich miejsce zajęli w dużym stopniu Węgrzy i miasto stało się centrum węgierskiej arystokracji i inteligencji.

Pierwsza węgierska gazeta pojawiła się w Klużu w 1791 roku, a pierwszy teatr w rok później. W 1798 miasto nawiedził niszczycielski pożar.

W latach 1790 - 1848 oraz 1861 - 1867 Kluż był stolicą Wielkiego Księstwa Siedmiogrodu i siedzibą siedmiogrodzkich władców. Poczynając od 1830 r. stało się centrum węgierskiego ruchu narodowego w Księstwie. Podczas Wiosny Ludów 1848 roku miasto zostało zajęte przez węgierskie wojska dowodzone przez polskiego generała Józefa Bema .

Po zawarciu Ausgleichu (porozumienia), w wyniku którego powstała monarchia austro-węgierska w 1867 r., Kluż i Siedmiogród stały się częścią Królestwa Węgier . Podczas tego okresu Kluż był drugim co do wielkości miastem Węgier po Budapeszcie i stolicą hrabstwa Kolozs.

Po I wojnie światowej Kluż stał się częścią Królestwa Rumunii , razem z resztą Siedmiogrodu. W 1940 na mocy drugiego arbitrażu wiedeńskiego przypadło Węgrom, lecz wojska węgierskie zostały rozbite przez Rumunów i Sowietów w październiku 1944. Na mocy traktatu paryskiego Kluż ponownie wrócił do Rumunii w 1947 roku.

W Kluż mieszkało 16 763 Żydów jeszcze w 1941. Zostali oni w 1944 zapędzeni do getta , w którym panowały nieludzkie warunki, stłoczenie i brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb. Getto zostało zlikwidowane w wyniku sześciu deportacji do Auschwitz między majem i czerwcem 1944. Węgrzy pozostali główną grupą etniczną do lat 50. XX w. Spis powszechny w 1966 roku wykazał 185 663 mieszkańców, z czego 56% Rumunów i 41% Węgrów. Do roku 1974 oficjalną nazwą miasta było Kluż (Cluj). Komuniści przemianowali miasto na Kluż-Napoka (Cluj-Napoca), by podkreślić związki z rzymską kolonią Napoka. Niektórzy twierdzą, że zrobiono to na złość Węgrom, sugerując, że rumuńscy mieszkańcy są potomkami Daków skolonizowanych przez Rzymian. Temat budzi wiele kontrowersji.

Wkrótce po demokratycznej rewolucji w 1989 roku burmistrzem miasta był przez dwanaście lat postkomunista i nacjonalista Gheorghe Funar. Jego urzędowanie stało pod znakiem wzrostu nastrojów antywęgierskich. Powstała duża liczba projektów i działań mających na celu dezawuowanie węgierskiego dziedzictwa w mieście. W czerwcu 2004 roku Gheorghe Funar nie uzyskał ponownie mandatu i został zastąpiony przez Emila Boca z Partii Demokratycznej, który rozpoczął współpracę z Węgrami w celu odbudowy dobrych stosunków etnicznych w mieście.

W 1994 i 2000 roku Kluż-Napoka był gospodarzem Środkowo-Europejskiej Olimpiady Informatycznej (The Central European Olympiad in Informatics (CEOI)). To uczyniło z Rumunii pierwszy kraj, który gościł tę olimpiadę, oraz pierwszy, który gościł ją ponownie.

Miasto jest znane w historii Żydów chasydzkich jako miejsce pochodzenia dynastii Sanz-Klausenburg.

Demografia

Rys historyczny

Stan obecny

Według spisu z 2002 r. miasto Kluż-Napoka liczyło 317 953 mieszkańców. Skład etniczny według spisu z 2002 roku:^[2]

• Rumuni : 252 433 (79,39%)
• Węgrzy : 60 287 (18,96%)
• Romowie : 3029 (0,95%)
• Niemcy : 734 (0,23%)
• Żydzi : 217 (0,06%)
• Grecy : 147 (0,04%)
• Ukraińcy : 146 (0,04%)
• Włosi : 91 (0,02%)

Sport

Stadion Dr. Constantin Rădulescu na którym swoje mecze rozgrywa CFR Kluż

W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarski CFR 1907 Kluż , który został założony w 1907 r. jako KVSC (Koloszvári Vasutas Sport Club). Klub był mistrzem Rumunii w sezonie 2007/2008, uczestnikiem fazy grupowej Ligi Mistrzów sezonu 2008/2009 , a obecnie grający w pierwszej lidze rumuńskiej . CFR rozgrywa swoje mecze na stadionie Dr. Constantin Rădulescu , którego pojemność wynosi 23 500 widzów^[3].

Siedzibę ma tu również klub sportowy Universitatea Kluż-Napoka , który założony został we wrześniu 1919 r. przez towarzystwo sportowe grupujące studentów uniwersyteckich o nazwie Societatea Sportivă a Studenţilor Universitari. Obecnie Universitatea gra w drugiej lidze rumuńskiej . Stadionem macierzystym klubu jest Stadion Ion Moina , który został obecnie rozebrany, a w jego miejsce budowany jest nowoczesny obiekt, który pomieści ponad 30 tys. widzów^[4].

Miasta partnerskie^[5]

Pałac Szekely

Park Centralny

budynek banku BRD

• Kolonia , Niemcy
• Ateny , Grecja
• Dijon , Francja
• Nantes , Francja
• Cervia , Włochy
• São Paulo , Brazylia
• Columbia , Stany Zjednoczone
• East Lansing , Stany Zjednoczone
• Rockford , Stany Zjednoczone
• Zagrzeb , Chorwacja
• Pecz , Węgry
• Korcza , Albania
• Makati , Filipiny
• Caracas , Wenezuela
• Chacao, Wenezuela
• Suwŏn , Korea Południowa
• Zhengzhou , Chiny
• Beer Szewa , Izrael

Zabytki

• Plac Avrama Iancu z prawosławną katedrą, Teatrem Narodowym i Statuą Avrama Iancu
• Plac Unirii z kościołem katolickim i pomnikiem króla Macieja Korwina
• Ulica Universităţii (Uniwersytecka) z Uniwersytetem Babeş-Bolyai i kościołem reformowanym
• Plac Mihai Viteazul ( Michała Walecznego ) z pomnikiem Michała Walecznego
• Plac Luciana Blagi z Biblioteką Uniwersytecką
• Ogród Botaniczny
• Ulica Georga Baritiu z Uniwersytetem Technicznym
• Cetăţuia z rozległym widokiem na miasto
• Park Centralny
• Wiele muzeów: Muzeum Etnograficzne Siedmiogrodu, Muzeum Historyczne, Muzeum Sztuki, Muzeum Zoologii i Muzeum Farmacji
• Cmentarz "Házsongárd" (XVI wiek)
• Synagoga neologiczna

Przypisy

Bibliografia

• Miasta Rumunii: Kluż (rum. Cluj-Napoca) ( pol. ). W: tpr.pl [on-line]. [dostęp 30-03-2010].

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa miasta ( rum. )
• Opis i zdjęcia miasta na stronie TPR ( pol.  •  rum. )