Klirens kreatyniny – najłatwiej uzyskiwany parametr szacujący filtrację kłębuszkową ( GFR ). Wykorzystuje się właściwości endogennego związku, będącego produktem metabolizmu mięśni, który swobodnie przesącza się w kłębuszkach nerkowych, nie ulega resorpcji i praktycznie nie wydziela się w nefronie. Cała przesączona ilość trafia do moczu.

Bezpośrednio wynik uzyskuje się przez pomiar wydalonej w ciągu pewnego okresu kreatyniny (zwykle doba) i pomiar stężenia kreatyniny w moczu wg wzoru.

gdzie:

C: klirens kreatyniny [zwykle w ml/min, lepiej ml/(min×m²), czyli po korekcji na powierzchnię skóry pacjenta]

Q: ilość wydalonej kreatyniny w jednostce czasu policzone ze wzoru (U – stężenie kreatniny w moczu, V – objętość moczu)

P: stężenie kreatyniny w surowicy (zwykle w mg/dl)

Jest to pomiar wiarygodny, ale uciążliwy, zwykle w praktyce klinicznej stosuje się szacunkowy pomiar na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, płci, wieku i masy ciała wg wzoru Cockcrofta-Gaulta.

Wzór Cockcrofta-Gaulta^[1]

• C_Cr - klirens kreatyniny
• S_Cr - stężenie kreatyniny w mg/dl w surowicy
• wiek - w latach
• m.c. - masa ciała w kg
• W - wskaźnik płci - 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)

Klirensu kreatyniny przyjmuje u zdrowego człowieka wartości z zakresu 95-160ml/min, tj. 60 ml/(min×m²) z poprawką na powierzchnię skóry pacjenta.

Klirens kreatyniny jest dość dobrym przybliżeniem GFR , z tym jednak zastrzeżeniem, że pewna ilość kreatyniny jest aktywnie wydzielana przez nerki (kanalik dystalny), co przy niskich wartościach GFR wyraźnie zawyża wynik, klinicznie niewiele to jednak zmienia, gdyż są to zwykle wartości świadczące o schyłkowej niewydolności nerek. Dokładniejsze wyniki uzyskuje się na podstawie klirensu inuliny , ale jest to pomiar metodycznie dużo trudniejszy, wymagający podawania egzogennej substancji, a klinicznie różnice w uzyskiwanych wartościach nie mają znaczenia.

Na podstawie klirensu kreatyniny kwalifikuje się przewlekłą chorobę nerek. Jest też przydatny w korekcji dawek licznych leków, których wydalanie zależy od filtracji kłębuszkowej.

Przypisy