Kalipso (
gr
. Καλυψώ Kalypso) – w
mitologii greckiej
nimfa
żyjąca na
Ogygii
(gr. Ὠγυγία), wyspie identyfikowanej z różnymi rzeczywistymi wyspami na
Morzu Śródziemnym
i
Oceanie Atlantyckim
. Córka tytana
Atlasa
i
Tetydy
. To przez wspieranie ich podczas
Tytanomachii
została uwięziona na Ogygii.
Pochodzenie imienia "Kalipso"
Dokładna etymologia imienia Kalipso nie jest znana. Słowo Καλύπτειν (kalyptein, "chować", "kryć", z którego wywodzi się też "
Apokalipsa
" - objawienie) sugeruje, że Kalipso była na początku utożsamiana z boginią śmierci bądź ciemności. Pisownia nazwy afrykańskiej muzyki
Calypso
odzwierciedla późniejsze etnograficzne powiązania z tą mitologiczną postacią.
Kalipso jest najbardziej znana z roli jaką odegrała w
Odysei
Homera
, w której więzi bohatera
wojny trojańskiej
- Odyseusza. Trzyma go przez siedem lat jako zakładnika na Ogygii chcąc go uczynić swoim nieśmiertelnym mężem. Odys ma odmienne plany - pragnie wrócić do swojej ukochanej żony
Penelopy
.
Atena
, która mu sprzyja, prosi
Zeusa
o uwolnienie zakładnika z wyspy. Ten przystaje na prośbę i wysyła
Hermesa
, by kazał Kalipso uwolnić Odyseusza.
Zdaniem
Hezjoda
, greckiego epika, Kalipso urodziła Odyseuszowi dwójkę dzieci, Nausitusa i Nausinusa.
Współcześnie
Kalipso pojawia się w serii "Percy Jackson i Olimpijczycy" - w czwartej książce Bitwa o Labirynt, w której Percy przybija do brzegów Ogygii, gdzie zajmuje się nim Kalipso. Początkowo, Kalipso nie chce powiedzieć Percy'emu, że musi wybrać między zostaniem z nią na zawsze, a w konsekwencji byciem nieśmiertelnym i ratowanie przyjaciół, jednak niechętnie w końcu to czyni. Mimo że Percy kocha Kalipso i troszczy się o nią, decyduje się opuścić wyspę, mówiąc, że zawsze będzie się zastanawiał, czy to był dobry wybór. W piątej książce z tej serii "Ostatni Olimpijczyk" Percy marzy, by wszyscy przyjaźni tytani, tacy jak Kalipso, byli uwolnieni.
Kalipso pojawia się też w
Piratach z Karaibów: Skrzynia Umarlaka
i
Piratach z Karaibów: Na krańcu świata
jako przemieniona przez Sąd Bractwa w Tia Dalmę - kapłankę fetyszy żyjącą w ciemnych i przerażających mokradłach.
Imieniem tej greckiej nimfy został też nazwany jeden z
księżyców
Saturna
.
Na ulicy Długiej w
Gdańsku
znajduje się jej pomnik.