Jaskier ostry
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Rząd :	jaskrowce
Rodzina :	jaskrowate
Rodzaj :	jaskier
Gatunek :	jaskier ostry
Nazwa systematyczna
Ranunculus acris Sp.Pl.2 1753 L.
Synonimy
Ranunculus acer L.

Gatunek trujący

Jaskier ostry (Ranunculus acris L. ) – rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Gatunek wybitnie kosmopolityczny, zasiedlający Europę, Afrykę płn. i Azję, spotykany również w Ameryce (na Grenlandii i Alasce )^[2]. W Polsce gatunek bardzo pospolity na całym obszarze^[3].

Morfologia

Pokrój

Roślina wieloletnia o wysokości 30-90 cm. Wczesną wiosną tworzy rozetę liści odziomkowych, a następnie rozgałęzioną łodygę kwiatonośną, gołą lub owłosioną. Gatunek nie wytwarzający rozłogów jak inne gatunki należące do rodzaju.

Łodyga

Wzniesiona, rozgałęziona i owłosiona przylegającymi, miękkimi włoskami .

Liście

Odziomkowe na długich ogonkach, pocięte na długie, ząbkowane łatki. Liście łodygowe o mniejszej ilości łatek i mniejsze.

Kwiaty

Żółte , promieniste . Żółtawozielony kielich złożony z 5 działek, korona z 5 błyszczących płatków, liczne pręciki i słupki ułożone w linii spiralnej.

Część podziemna

Kłącze , z którego wyrastają grube korzenie.

Owoc

Niepękające mieszki z krótkim dzióbkiem, zawierające pojedyncze nasiona.

Kwiat

Liść odziomkowy

Liść łodygowy

Ranunculus acris cv. Multiplex

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Kwiaty przedsłupne . Pręciki dojrzewają stopniowo, poczynając od zewnętrznych. Gdy zaczną dojrzewać pręciki wewnętrzne, ich nitki wydłużają się i wyginają do środka, tak, że ich pyłek wysypuje się na znamiona słupków. Dzięki takim mechanizmom roślina zabezpiecza się z początku przed samozapyleniem , preferując zapylenie krzyżowe , gdyby jednak do niego nie doszło, wówczas zapewnia sobie możliwość samozapylenia. Kwitnie w maju , sporadycznie do lipca .Siedlisko: łąki i lasy , zarośla. Na wielu łąkach, zwłaszcza podmokłych występuje tak masowo, że w okresie kwitnienia nadaje łące żółty kolor. Roślina trująca : Jak wszystkie jaskry zawiera ranunkulinę i jest trujący. Bydło nie zjada go. W sianie traci własności trujące^[4].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza : Wywar z liści był w ludowej medycynie używany przeciw wypryskom skórnym
• Roślina ozdobna . Odmiana R. acris 'Multiplex' opisana po raz pierwszy w zielniku z 1480 r. W przeciwieństwie do gatunku dorasta tylko do ok. 60 cm. Tworzy kuliste pełne kwiaty , pozbawione pręcików i słupka, które przekształciły się w płatki korony, dlatego nie zawiązuje nasion. Również kultywar `Flore Plena` ma pełne, złotożółte kwiaty^[5] . Rozmnażanie tylko wegetatywne przez podział starszych kęp. Kwiaty cięte trwałe dzięki kolejno rozwijającym się pąkom na rozgałęzieniach bocznych.

Zmienność

Tworzy mieszańce z jaskrem kosmatym i j. rozłogowym ^[3]

• Ze względu na duży areał występowania gatunek bardzo zmienny. W literaturze botanicznej odnotowano ok. 15 podgatunków i odmian botanicznych. W Polsce występują:
  • Ranunculus acris subsp. acris. Gatunek charakterystyczny dla Cl. Molinio-Arrhenatheretea^[6]
  • Ranunculus acris subsp. friesianus (Jordan) Rouy et Fouc.
  • Ranunculus acris subsp. strigulosus Schur = R. steveni Andrz. Gatunek charakterystyczny dla O. Arrhenatheretalia^[6].

Przypisy