Gniew – reakcja
emocjonalna
na niepowodzenie lub wzburzenie emocjonalne, czasami z nastawieniem
agresywnym
(zob.
złość
), będący reakcją na działanie interpretowane jako skierowana negatywnie akcja zaczepna. Podobnie jak inne emocje, gniew specyficznie zabarwia obraz postrzeganej rzeczywistości. Dzięki zniekształceniu rzeczywistości przygotowuje do działania w sposób korzystny dla osoby doznającej tego odczucia. Umiejętność kontroli gniewu zależy od możliwości intelektualnych oraz
socjalizacji
danego człowieka.
Do określenia poziomu i natężenia gniewu służy m.in. skala ekspresji gniewu (SEG).
Gniew składa się z trzech elementów:
myśli
, reakcji fizjologicznej oraz zachowania. W przeciwieństwie do
złości
i
wściekłości
, gniew może być kontrolowany.
Komponent fizjologiczny gniewu
Układ współczulny
i
mięśniowy
ogólnie rzecz biorąc - mobilizują się, przygotowują do ataku. Spada przepływ krwi w naczyniach podskórnych, oraz kończynach, zwiększając jej dawkowanie do głównych narządów takich jak mózg, serce, oraz najważniejszych mięśni (m. in. ramion, ud). Wzrasta
ciśnienie tętnicze
i szybkość pracy serca. Przestaje pracować
układ pokarmowy
.[] Zostają pobudzone odpowiednie ośrodki w
mózgu
, odpowiedzialne za wydzielanie innych "hormonów stresu" oraz koncentrację. Rozszerzają się źrenice. Pocą się wnętrza dłoni, zwiększając tym swoją przyczepność, co umożliwia pewniejszy chwyt w walce. Wydziela się m.in. fenyloetyloamina, adrenalina. Częściowo zostaje zredukowane odczuwanie bólu. Zwiększa się refleks. Zależnie od poziomu stresu, zostają zredukowane ograniczenia siły mięśni (normalnie człowiek wykorzystuje ok. 25-30% rzeczywistej siły mięśni, a to dlatego, że jest ona redukowana przez mózg, który "wie”, że nie tylko nie jest ona potrzebna w 100% i powodowałaby niepotrzebne zużycie energii, ale także dlatego, że siła mięśni jest niewspółmierna do ich wytrzymałości, i blisko kresu swych możliwości mięśnie zrywałyby się ze ścięgien bardziej szkodząc, niż pomagając).
Behawioralny komponent gniewu
Działanie, w przypadku niekotrolowanego gniewu (a czasem także w przypadku kontrolowanego), to z reguły atak, który ma na celu zaprzestanie działania innej osoby, które jest interpretowane jako skierowana negatywnie akcja zaczepna. Przy dobrej
socjalizacji
atak sprowadza się do zachowań werbalnych, przy słabszej - atak jest fizyczny.
Funkcje gniewu
- informacja o naruszeniu granic, praw, terytorium,
- energetyzująca
-
katarktyczna
- obrona własnej wartości, ochrona
ego
Uwarunkowania społeczne i religijne
W
buddyzmie
gniew uważany jest za jedno z najważniejszych
splamień
, przeszkadzających w osiągnięciu oświecenia. W
chrześcijaństwie
gniew jest wymieniany jako jeden z
siedmiu grzechów głównych
, gdyż świadomie podsycany i budzony, jest sprzeciwieniem się miłości bliźniego, która stanowi podstawową zasadę moralną Nowego Testamentu.
Osoby szczególnie podatne na gniew nazywane są impulsywnymi i są one z tego powodu często negatywnie oceniane przez otoczenie.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
