Galeria Malarstwa w Berlinie |
Gemäldegalerie – elewacja wejściowa od strony
Kulturforum
|
Nazwa ojczysta | Gemäldegalerie |
Data założenia | 1830 |
Lokalizacja |
Niemcy
Berlin |
Zakres zbiorów | XIII-XVIII w. |
Dyrektor | Prof. dr Bernd Lindemann |
Adres | Stauffenbergstraße 40 10785 Berlin |
|
Strona internetowa muzeum
|
Galeria Malarstwa w Berlinie (
niem.
Gemäldegalerie)– jedno z ważniejszych muzeów sztuki w stolicy
Niemiec
Berlina
, którego zbiory malarstwa należą do największych na świecie. Muzeum to stanowi część Berlińskich Muzeów Państwowych pod opieką
Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury
, poświęcone jest dawnemu malarstwu niemieckiemu i europejskiemu XIII – XIX wieku. Obok Galerii Malarstwa w tym samym gmachu, mieści także Kupferstichkabinett (Gabinet Rycin) oraz Kunstbibliothek (Biblioteka Sztuki). Budynek położony jest na terenie nowoczesnego centrum kultury znanego jako
Kulturforum
nieopodal
Potsdamer Platz
w obrębie dzielnicy
Tiergarten
. Zbiory których rdzeń stanowią dzieła sztuki kolekcjonowane przez
pruskich
Hohenzollernów
w XVIII wieku zawierają obrazy europejskich artystów takich jak
Albrecht Dürer
,
Lucas Cranach
,
Rafael Santi
,
Tycjan
,
Caravaggio
,
Peter Paul Rubens
,
Rembrandt
czy
Johannes Vermeer
. Po raz pierwszy zbiory pokazano publiczności w roku 1830, po licznych przenosinach ostatecznie w 1998 otwarto kolekcję malarstwa w obecnej postaci.
Dzieje
Gemäldegalerie ma genezę w XIX wieku. Mieściło się w Muzeum Królewskim położonym przy Lustgarten przy berlińskiej
Unter den Linden
. Rdzeniem zbiorów były kolekcje
Fryderyka Wilhelma I
zwanym Wielkim Elektorem i
Fryderyka II Wielkiego
. Spośród dzieł oprócz nabytków znalazły się obrazy pochodzące z królewskich zbiorów polskich
Wazów
,
Jana III Sobieskiego
oraz
Stanisława Augusta Poniatowskiego
, które w Berlinie znalazły się w wyniku grabieży i konfiskat, szczególnie w dobie
rozbiorów Polski
.
Pierwszym dyrektorem muzeum został Gustav Friedrich Waagen, który dokonał nowoczesnej ekspozycji zbiorów. Znaczącą dla muzeum i jego prestiżu była działalność Wilhelma von Bode dyrektora muzeum w latach 1890-1929. Za jego dyrektury w 1904 Galeria wzbogaciła się o kolekcję sztuki renesansowej. W tymże czasie zbiory przeniesiono do Kaiser Friedrich Museum, znanym później jako Bode Museum, znajdowały się tam do II wojny światowej; większość dzieł ewakuowano, natomiast gmach uległ poważnemu zniszczeniu. Część dzieł (ok. 400) uległa zniszczeniom na miejscu, część zrabowała Armia Czerwona i wojska alianckie. Po wojnie w wyniku podziału Berlina dzieła podzielono i umieszczono m.in. w Bode Museum oraz w Berlinie-Dahlem. Wraz z powstawaniem w obrębie ówczesnego Berlina Zachodniego Kulturforum będącym alternatywą Wyspy Muzeów po drugiej strony muru berlińskiego powstała koncepcja urządzenia nowoczesnej galerii. Po zjednoczeniu Niemiec zbiory zintegrowano w powstałym w 1998 budynku w Kulturforum. Gmach zaprojektowali Heinz Hilmer i Christoph Sattler architekci z Monachium.
Struktura muzeum
Położona w południowo-zachodniej części Kulturforum Galeria Malarstwa mieści się w nowoczesnym gmachu z przestrzenią muzealną liczącą około 7000 metrów kwadratowych. Pełna trasa dla zwiedzających liczy długość niemal dwóch kilometrów i obejmuje 72 sale ekspozycyjne. Ciąg sal poprzedza wielki hol ekspozycyjny przeznaczony do wystaw tymczasowych. Ekspozycję najstarszych obrazów podzielono na trzy galerie dzieł włoskich, niderlandzkich oraz z krajów Rzeszy doby gotyku i renesansu.
Centrum budynku stanowi oktagonalna w planie sala poświęcona Rembrandtowi, z szesnastoma dziełami jego autorstwa. Salę tę flankują dwa pomieszczenia z ekspozycją malarstwa doby złotego wieku Niderlandów z uwzględnionym podziałem na kategorie tematyczne (tematyka biblijna i mitologiczna, martwa natura, portret, pejzaż itp.); osobno mieszczą się dzieła malarstwa flamandzkiego i holenderskiego.
Kolejne pomieszczenia zawierają dzieła XVIII wiecznego malarstwa angielskiego, niemieckiego, francuskiego i włoskiego.
Główna część ekspozycji Galerii mieści ponad 1200 dzieł, ponadto 400 obrazów znajduje się w niższym poziomie.
Ponadto w Galerii Obrazów znajduje się nowoczesna pracownia komputerowa z galerią zdigitalizowanych obrazów z informacjami w trzech językach; niemieckim, francuskim i angielskim.
Zbiory
Galeria Malarstwa zawiera kolekcję liczącą ponad 3.500 dzieł malarstwa w tym 3000 z oryginalnymi ramami. Zbiory podzielono na dziesięć kategorii.
- Malarstwo Rzeszy Niemieckiej XIII-XVI w.
- Malarstwo Rzeszy Niemieckiej XVII-XVIII w.
- Malarstwo Niderlandów XIV-XVI w.
- Malarstwo Flandrii XVII w.
- Malarstwo Holandii XVII w.
- Malarstwo Italii XIII-XVI w.
- Malarstwo Italii XVII-XVIII w.
- Malarstwo Hiszpanii XV-XVIII w.
- Malarstwo Francji XV-XVIII w.
- Malarstwo Anglii XVIII w.
Malarstwo Rzeszy Niemieckiej XIII-XVI w.
Berlińska Galeria Malarstwa jest obok
Starej Pinakoteki
w
Monachium
i
Wallraf-Richartz-Museum
w
Kolonii
największym w Niemczech zbiorem dzieł malarstwa ziem dawnego Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Prestiżową kolekcję średniowiecznego malarstwa tablicowego tworzą dzieła anonimów szkoły kolońskiej XIV-XVI w., m.in.; dyptyk z Madonną i Dzieciątkiem oraz Ukrzyżowaniem, wieloobrazowy Żywot Chrystusa, Madonna w ogrodzie zamkniętym, czy Pokłon Trzech Króli Mistrza Ołtarza Akwizgrańskiego. Ponadto dzieła malarstwa Austrii i Czech w tym Madonna z Kłodzka, obraz ufundowany przez
Arnošta z Pardubic
, arcybiskupa
praskiego
, silnie związanego z dworem
Karola IV Luksemburskiego
.
Znaczącą dla gotyckiego malarstwa jest kolekcja malarstwa gotyckiego realizmu. Najcenniejszymi dziełami są skrzydła
retabulum
ołtarza z Wurzach
pędzla
Hansa Multschera
, rzeźbiarza i malarza z Ulm, jednego z pierwszych przedstawicieli realizmu gotyckiego XV w. Ponadto dzieła artystów tworzących szkołę ulmską, m.in.;
Bernharda Strigela
i Bartholomäusa Zeitbloma oraz dzieła malarzy takich jak;
Konrad Witz
(Salomon i Szeba),
Martin Schongauer
(Pokłon Trzech Króli), Mistrz Księgi Domowej oraz
Hans Holbein Starszy
.
Wielki zespół tworzą obrazy malarzy doby Odrodzenia m.in.; siedem dzieł
Albrechta Dürera
;
Madonna i Dzieciątko z czyżykiem
, Portret Wenecjanki, Modląca się Maria; kilka dzieł ucznia Albrechta
Hansa Baldunga
, i 22 obrazy
Lucasa Cranacha Starszego
, obrazy
Albrechta Altdorfera
, duży zespół portretów
Hansa Holbeina Młodszego
z Portretem Georga Giszego na czele.
Malarstwo Rzeszy Niemieckiej XVII-XVIII w.
Większa część nowożytnego malarstwa niemieckiego mieści się w
Starej Galerii Narodowej
na
Wyspie Muzeów
. W berlińskiej Galerii Malarstwa są prezentowane dzieła artystów krajów niemieckojęzycznych m.in.
Daniela Chodowieckiego
,
Christiana Wilhelma Ernsta Dietricha
, Johanna Georga Edlingera ,
Adama Elsheimera
,
Antona Graffa
,
Angeliki Kauffmann
, Christiana Bernhardta Rode i
Johanna Rottenhammera
.
Malarstwo Niderlandów XIV-XVI w.
Zbiory berlińskie znane są z bogatej kolekcji malarstwa Niderlandów doby gotyku, szczególnie późnejszej jego fazy. Kolekcję otwierają trzy niewielkie obrazy pędzla
Jana van Eycka
w tym
Madonna w kościele
. Spośród dzieł malarzy niderlandzkiej, najstarszej generacji, wyróżniają się cztery obrazy;
Petrusa Christusa
, dwa dzieła
Roberta Campina
. Spośród obrazów uczniów Campina wyróżniają się; Pokłon Trzech Króli Jacques'a Dareta i
Ołtarz Bladelin
, Tryptyk Miraflores oraz Tryptyk Świętego Jana
Rogiera van der Weydena
. Oprócz malarstwa ołtarzowego Rogiera, w berlińskich zbiorach można podziwiać
Portret młodej kobiety
, identyfikowany z żoną artysty, ponadto w muzeum jest wiele dzieł uczniów van der Weydena. Spośród dziedzictwa artystów młodszych generacji znajdują się obrazy; Aelberta van Ouwatera,
Dirka Boutsa
,
Gerarda Davida
Geertgena tot Sint Jansa
(w tym Jan Chrzciciel), trzy dzieła
Hugona van der Goesa
, dwa obrazy
Hans Memling
. Grupę dzieł łączących tradycję późnogotyckiego malarstwa niderlandzkiego z formami renesansowymi i humanistyczną myślą egzemplifikują obrazy
Jana Gossaerta
, Pietera Bruegela Starszego, w tym
Przysłowia niderlandzkie
. Ponadto w Gemäldegalerie swoje obrazy mają;
Hieronymus Bosch
(Święty Jan na Patmos),
Lucas van Leyden
,
Quintin Massys
,
Marinus van Reymerswaele
.
Malarstwo Flandrii XVI-XVII w.
Ekspozycja sztuki niderlandzkiej doby nowożytności dzieli się na dwie części, flamandzką i holenderską. W zbiorach malarstwa flamandzkiego dominantę tworzy zespół siedemnastu obrazów
Petera Paula Rubensa
siedmiu
Antona van Dycka
, trzech
Jacoba Jordaensa
oraz ośmiu
Davida Teniersa Młodszego
. Tematykę rodzajową tworzą obrazy
Adriaena Brouwera
,
Pietera Brueghela Młodszego
, natomiast pejzaż ze
sztafażem
egzemplifikują dzieła
Jana Brueghela Starszego
, ponadto w muzeum znajdują się martwe natury i kwiaty tegoż malarza. Temat martwej natury z kwiatami egzemplifikują obrazy
Jana Fyta
i
Jana Davidsza de Heema
. Ponadto obrazy z motywami animalistycznymi, przede wszystkim dzieła
Fransa Snydersa
.
Malarstwo Holandii XVII w.
Świadectwo złotego wieku w Holandii którym było XVII stulecie stanowi wielka kolekcja malarstwa tej epoki jedna z największych w Europie zarówno pod względem ilości obrazów jak pod względem szerokości zakresu tematycznego. W berlińskim muzeum można oglądać dzieła niemal wszystkich ważniejszych osobistości XVII-wiecznej Holandii. Głównym akcentem jest szesnaście prac
Rembrandta
, w tym dzieła o tematyce staro- Mojżesz rozbijający tablice, Zuzanna i starcy, Samson i Delilah i nowotestamentowej Chrystus i Samarytanka, Przypowieść o bogaczu, portrety Autoportret, Portret Saskii, Portret Hendrickije Stoffels wątki rodzajowe Rozmowa mennonita Cornelisa Claesza z żoną Aaltje mitologiczne Gwałt Prosperiny, a ponadto Krajobraz z mostem. Ponadto wiele dzieł z oeuvre większości nauczycieli, uczniów Rembrandta oraz artystów związanych z jego kręgiem takich jak
Pieter Lastman
oraz
Ferdinand Bol
,
Gerard Dou
,
Govert Flinck
, Aert de Gelder i Philips de Koninck. Ze skromnej ilościowo twórczości
Jana Vermeera
w tutejszym muzeum znajują się
Kielich wina
oraz
Sznur pereł
. Pokrewny wątek i styl prezentują dzieła
Pietera de Hooch
. W zakresie portretu prym wiedzie kolekcja dzieł
Fransa Halsa
m.in. Portret śpiewającego chłopca z fletem, Tyman Oosdorp, Portret kobiety, a ponadto rodzajowy obraz Radosna kompania przy stole. W zakresie tematu rodzajowego prezentowane są w muzeum obrazy
Adriaena van Ostade
,
Isacka van Ostade
,
Gerarda ter Borch
,
Jana Steena
czy
Paulusa Pottera
. Z przedstawicieli
caravaggionizmu
utrechtskiego
m.in. biblijne wątki
Gerrita van Honthorst
i
Hendricka ter Brugghena
. Spośród pejzaży wyróżniają się sztafaże
Jana van Goyena
, italianizmy Nicolaesa Pieterszoona Berchema, wnętrza świątyń
Emanuela de Witte
oraz krajobrazy takich indywidualności jak
Aelbert Cuyp
i
Jacob van Ruisdael
. Przykładami tematu martwej natury są obrazy
Willema van Aelsta
,
Pietera Claesza
,
Willema Kalfa
.
Malarstwo Italii XIII-XVI w.
Trzecią wielką grupę tworzą dzieła Italii, które podzielono na dwie podgrupy, obrazy
gotyku
i
renesansu
, oraz
manieryzmu
i
baroku
. Cykl rozpoczynają dzieła duocenta i przede wszystkim
trecenta
takie jak; Ukrzyżowanie
Giotta
, ponadto malarstwo tablicowe artystów jak;
Simone Martini
,
Pietro Lorenzetti
oraz
Lorenzo Monaco
i
Gentile da Fabriano
, którego Madonna z Dzieciątkiem i świętymi Mikołajem i Katarzyną otwierają malarstwo
quattrocenta
– okresu wyraźnej dominacji form renesansowych. Późny gotyk reprezentują dzieła
Fra Angelico
, w tym;Sąd Ostateczny, natomiast wczesny renesans otwierają dzieła Tommasa di Ser Giovanni di Simonego znanego bardziej jako
Masaccio
,
Piera della Francesca
,
Domenica Veneziano
, braci
Antoniego
i Piera del Pollaiuolo. Wczesny renesans florencki reprezentują dzieła malarzy, jak;
Andrea del Castagno
,
Fra Filippo Lippi
i
Filippino Lippi
i przede wszystkim trzy obrazy;
Sandra Botticellego
Św. Sebastian, Portret Giulia Medici i
tondo
Madonny z dzieciątkiem i ośmioma aniołami.
Malarstwo renesansu florenckiego tworzą dzieła pędzla malarzy jak;
Luca Signorelli
,
Domenico Ghirlandaio
,
Piero di Cosimo
,
Antonello da Messina
, nauczyciela
Leonarda
Andrea del Verrocchio
. Z weneckiego quatrocenta prace m.in.;
Carla Crivelliego
,
Gentile Belliniego
i
Giovanniego Belliniego
. Ponadto obrazy malarzy z innych środowisk artystycznych
Vincenzego Foppy
, Ercole Robertiego. Malarstwo Lombardii tworzą przede wszystkim obrazy
Andrea Mantegni
– Portret kardynała Cardinal Lodovica Trevisana, Madonna ze śpiącym Dzieciątkiem i Prezentacja w świątyni.
Malarstwo doby
cinquecenta
egzemplifikuje liczny zespół obrazów malarzy weneckich z
Giorgionem
,
Tycjanem
na czele. Ponadto obrazy;
Palmy il Veccio
,
Lorenza Lotto
,
Parisa Bondone
,
Sebastiana del Piombo
oraz
Paola Veronese
i
Jacopa Tintoretta
. Ponadto w muzeum można oglądać dzieła
Giovanniego Battisty Moroniego
i przede wszystkim zespół przedstawień Madonny z Dzieciątkiem pędzla
Rafaela
– Madonna Colonna, Madonna Terranuova, Madonna Diotalevi, Madonna Solva oraz Madonna z Dzieciątkiem i ze świętymi; Franciszkiem i Hieronimem.
Styl manierystyczny cechuje dzieła
Antoniego da Correggia
,
Agnola Bronziniego
oraz Francesca Mazzoli – znanego bardziej jako
Parmigianino
.
Malarstwo Italii XVII-XVIII w.
Kategoria ta obejmuje dzieła od ostatniej generacji włoskich manierystów po dzieła rokokowe. Silnym akcentem jest zespół dzieł
Caravaggia
i
carravaggionistów
takich jak
Carlo Dolci
,
Orazio Gentileschi
,
Cenny zespół tworzą płótna malowane przez rodzinę
Carraccich
, oraz ich naśladowcę
Giuseppego Marię Crespiego
. Barokowe malarstwo iluzjonistyczne reprezentują prace z oeuvre
Guercina
oraz przede wszystkim
Giovanniego Battisty Tiepola
i jego syna Giovanniego Domenica Tiepola.
Przykładem rokoka są obrazy
Giovanniego Antonio Guardiego
,
Sebastiana Ricci
, Jacopa Amigoniego oraz naśladowcy Rafaela
Pompeo Batoniego
. Ponadto
weduty
pędzla
Giovanniego Antonio Canaletta
i
Francesca Guardiego
.
Malarstwo Hiszpanii XV-XVIII w.
Zakres zbiorów malarstwa hiszpańskiego obejmuje dzieła od późnego gotyku aż do okresu romantyzmu. Część dzieł gotyckiego malarstwa hiszpańskiego i katalońskiego eksponowana jest w Bode-Museum. W Gemäldegalerie znajdują się dzieła malarzy późnego gotyku takich jak
Bartolomé Bermejo
i
Pedro Berruguete
oraz artystów anonimowych. Renesans i manieryzm reprezentują m.in. dzieła
Alonso Cano
i
Luis de Morales
. Kulminację ekspozycji tworzą barokowe dzieła takich osobistości jak
Bartolomé Esteban Murillo
(Chrzest Chrystusa),
Diego Velázquez
(Portret kobiety) oraz
Francisco de Zurbarán
. Cykl zamykają szkice
Francisco de Goya
.
Malarstwo Francji XV-XVIII w.
Kolekcja malarstwa francuskiego charakteryzuje się rozbieżnością w ilości dzieł malarstwa przed i po XVIII w. Spośród starszych dzieł wyróżnieją się miniatury Simona Marmiona oraz lewe skrzydło
dyptyku z Melun
pędzla
Jean'a Fouqueta
. Barok reprezentują dzieła
Nicolasa Poussina
oraz dwa obrazy
Georga de la Tour
Dwóch starców i jedna z wersji Świętego Sebastiana opatrywanego przez świętą Irenę. Rokoko i wczesny klasycyzm reprezentują dzieła artystów jak m.in.
Antoine Watteau
,
Claude Lorrain
,
François Boucher
,
Jean-Baptiste Greuze
,
Nicolas de Largillière
,
Eustache Le Sueur
, Jean Baptiste Chardin,
Antoine Pesne
i
Hubert Robert
.
Malarstwo Anglii XVIII w.
Najmniejszą kolekcje w Gemäldegalerie tworzy XVII-wieczne malarstwo angielskie. Do najważniejszych należą pięć dzieł
Thomasa Gainsborough
, trzy
Joshuego Reynoldsa
, ponadto obrazy, Johna Hoppnera,
Henrego Raeburna
oraz
Thomasa Lawrence
Wybrane dzieła
Malarstwo krajów Rzeszy Niemieckiej
Malarz westfalski Trójca Św. z Marią i Św Janem | Malarz koloński ok. 1350 Dyptyk z Madonną z Dzieciatkiem i Ukrzyżowaniem | Malarz czeski Madonna z Kłodzka | |
| | | |
Malarstwo włoskie
| | | |
| | |
Tycjan
Dziewczyna z półmiskiem owoców |
Malarstwo niderlandzkie XIV-XVI w.
Malarstwo flamandzkie i holenderskie XVII w.
Malarstwo hiszpańskie i francuskie XV-XVIII w.
| | | Diego Velezquez Trzej muzykanci |
Bibliografia
- Colin Eisler, Berlin. Arcydzieła malarstwa, Warszawa 2002
Linki zewnętrzne