Demokracja ludowa (demokracja socjalistyczna) – określenie używane w stosunku do państw zależnych od ZSRR po II wojnie światowej . Jest to formuła dyktatury partii komunistycznej przy zachowaniu fasady instytucji formalnej demokracji parlamentarnej .

Władzę formalnie sprawował lud jako suweren ( suwerenność ludu ), a w jego imieniu rządziła faktycznie komunistyczna monopartia (w PRL - PZPR ), a inne partie i organizacje społeczne były jej podporządkowane w formule transmisji partii do mas w ramach bloków określanych jako fronty narodowe (ludowe) . Kraje demokracji ludowej często nazywano demoludami .

Termin "demokracja ludowa" był typowym dla komunistycznych propagandzistów zbitkiem słów (sama " demokracja " znaczy "rządy ludu", czyli "demokracja ludowa" to pleonazm "ludowe rządy ludu"). Chcieli w ten sposób odróżnić sposób rządzenia realizowany w państwach satelitarnych ZSRR od demokracji zachodniej zwanej przez nich demokracją burżuazyjną.

Pojęcie demokracji ludowej w oficjalnej doktrynie politycznej PRL

Założenia

Według Zygmunta Rybickiego i Andrzeja Werblana : Demokracja socjalistyczna wiąże się nierozerwalnie z takimi zasadami, jak centralizm demokratyczny oraz system planowania i mieścić się musi w ramach założeń ustrojowych państwa socjalistycznego, którego funkcje wynikają zarówno z zadań wewnętrznych, jak i warunków międzynarodowych^[1].

W demokracji socjalistycznej nie ma miejsca dla pluralizmu politycznego : W ramach ustroju socjalistycznego nie istnieją obiektywne klasowe podstawy, a także potrzeby pluralistycznej instytucjonalizacji różnic i platform politycznych. Jest natomiast potrzeba i są warunki dla rzeczywistej dyskusji nad problemami społecznymi i metodami ich rozwiązywania, dyskusji zmierzającej do wypracowywania optymalnych programów i decyzji oraz do osiągania na tej podstawie możliwie szerokiego zakresu jednomyślności w decydowaniu i działaniu. W ramach socjalistycznego systemu politycznego - którego ośrodkiem i siłą motoryczną jest partia klasy robotniczej - powstają warunki do rozwoju demokracji pośredniej i bezpośredniej, do żywego i bogatego życia politycznego.^[2]. Oznacza to w praktyce, że ma funkcjonować tylko jedna partia polityczna, a dyskusja i krytyka mają się rozgrywać albo wewnątrz niej albo pochodzić od organizacji społecznych, zawodowych,młodzieżowych, związków zawodowych.

Krytyka władzy i dyskusja jest możliwa, jednak w ramach zakreślonych przez system (w ramach akceptacji socjalistycznej drogi rozwojowej); atak na jego instytucje, odwołanie do obcych ideologicznie sił politycznych, szerzenie dezinformacji i nieprawdziwych ocen są identyfikowane jako działania antysocjalistyczne i ostro zwalczane.

Partia robotnicza, zwykle określana po prostu jako partia, kieruje się zasadą określaną jako partyjne kierownictwo aparatem państwowym: Chodzi o to, aby partia, rozumiana nie tylko jako jej kierownicze instancje, wywierała faktyczny wpływ na rozstrzyganie węzłowych zagadnień występujących w różnych ogniwach władzy i administracji państwowej....^[1]. Partia kieruje całą działalnością państwa. Sprawuje kontrolę nad działalnością jego organów i osób spełniających odpowiedzialne funkcje w aparacie państwowym.

W gospodarce stosowana jest gospodarka planowa , w przeciwieństwie do gospodarki rynkowej panującej w krajach państwach kapitalistycznych.

Na szczeblu lokalnym ogniwa terenowe partii współpracują z radami narodowymi oraz z organami władzy i administracji w terenie na podobnych zasadach jak na szczeblu centralnym. Rady narodowe współpracują ze znajdującymi się na ich terenie przedsiębiorstwami państwowymi.

Zniesienie państwa

Demokracja socjalistyczna i państwo socjalistyczne są tylko etapami do komunizmu i zniesienia państwa. Rewolucja socjalistyczna (zwana także rewolucją komunistyczną lub rewolucją proletariacką) w państwie burżuazyjnym spowoduje zdobycie władzy przez proletariat, wprowadzenie dyktatury proletariatu i zniesienie starego porządku społecznego. Powstanie państwo socjalistyczne rządzone przez proletariat (samodzielnie lub w sojuszu z drobnymi chłopami i drobnomieszczaństwem). Państwo socjalistyczne jest etapem przejściowym, prowadzącym do przyszłego społeczeństwa komunistycznego. W komunizmie nie będzie klas, a więc tym samym różnic klasowych i przeciwieństw klasowych, co znaczy, że nie będzie państwa jako państwa (rozumianego jako organizacja klasowo-polityczna, która reprezentuje interesy klasy rządzącej w danej epoce). Obumiera polityczny charakter państwa.

Obumieranie państwa jest procesem,kończącym się ostatecznym jego zniesieniem i zależnym od czynników zewnętrznych, międzynarodowych i wewnętrznych - stanu przeobrażenia społeczeństwa. Pewne funkcje zewnętrzne i wewnętrzne państwa muszą pozostać tak długo, jak istotne będzie zagrożenie ze strony sił antysocjalistycznych - funkcja obronna na zewnątrz, funkcje represyjne wewnątrz państwa.

W rzeczy samej proces obumierania państwa dokonuje się w drodze rozwoju i pogłębiania demokracji socjalistycznej, podnoszenia świadomości społecznej, dyscypliny i odpowiedzialności mas oraz wzrostu ich udziału w życiu publicznym; poprzez rozwój instytucji przedstawicielskich, różnych form samorządu społecznego i kontroli społecznej nad aparatem urzędniczym we wszystkich dziedzinach; w walce z biurokratyzmem , z oderwaniem aparatu administracyjnego od mas pracujących. Jest to zarazem proces swoistego umocnienia państwa i jego zespolenia ze społeczeństwem. Zakłada on też przestrzeganie zasad praworządności zarówno przez przedstawicieli władzy, jak i przez obywateli - opisywał ten proces Stanisław Widerszpil ^[3].

Przypisy

Zobacz też

• Demokracja
• Dyktatura proletariatu
• Realny socjalizm
• Nowomowa