Badanie histopatologiczne – badanie pod mikroskopem materiału pobranego od pacjenta w celu oceny charakteru procesu chorobowego.

Badanie histopatologiczne materiału tkankowego ma duże znaczenie w rozpoznawaniu chorób nowotworowych , wielu schorzeń zapalnych i zwyrodnieniowych, monitorowaniu postępu leczenia, a także przy stwierdzeniu przyczyny zgonu i istniejących zmian chorobowych u osób zmarłych, u których wykonano sekcję naukową-lekarską lub sądowo-lekarską. Przedmiotem badania histopatologicznego są usunięte chirurgicznie narządy lub części narządów oraz specjalnie pobrane wycinki tkankowe w trakcie zabiegów chirurgicznych nazywanych biopsją . Badanie histopatologiczne w odróżnieniu od badania cytopatologicznego umożliwia ocenę przestrzenną zmian chorobowych w tkance, stąd rozpoznania histopatologiczne są na ogół wiarygodniejsze i dokładniejsze niż cytologiczne.

Tkanki do badania histopatologicznego pobierane są śródoperacyjnie, na drodze biopsji albo podczas badania pośmiertnego . Fragment tkanki przeznaczony do zbadania jest umieszczany w utrwalaczu (najczęściej formalinie ). Następnie tkanka poddawana jest obróbce histologicznej, umożliwiającej jej zbadanie pod mikroskopem. Polega ona na umieszczaniu tkanki w stężonym roztworze etanolu (by odwodnić próbkę), w toluenie albo ksylenie i ostatecznie w płynnej parafinie . Po kilkunastu godzinach utrwalania fragment przeznaczony do badania jest odwodniony i utwardzony. Po ukończeniu tego etapu przygotowań, tkanka jest umieszczana w odpowiedniej formie i zalewana parafiną tak, by otrzymać parafinowy bloczek, łatwy do pocięcia mikrotomem w bardzo cienkie, kilkumikrometrowej grubości skrawki.

Skrawki są umieszczane na kolejnych szkiełkach mikroskopowych i poddawane procesowi barwienia. Barwienie pozwala na zakontrastowanie przedziałów komórkowych i zewnątrzkomórkowych oraz wybarwienie poszczególnych organelli komórkowych. Od rodzaju tkanki i celu badania zależy wybór metody barwienia. Najczęściej stosuje się barwienie hematoksyliną i eozyną , w którym hematoksylina barwi jądra komórkowe na niebiesko, a eozyna cytoplazmę i substancję pozakomórkową na różowo. Inne stosowane w setkach opracowanych metod barwienia związki to safranina, czerwień kongo, sole srebra. Metody histochemiczne opierają się na użyciu związków reagujących z komponentami badanej tkanki; przykładem może być barwienie błękitem pruskim wykazujące złogi żelaza w tkankach chorych z hemochromatozą .

Otrzymane preparaty oglądane są przez specjalistę patologa , który opisuje je i stawia rozpoznanie histopatologiczne .

Bibliografia

• Robbins & Cotran Pathologic Basis of Disease. Saunders 2004,