porzucony statek, dziś w środku stepu
Arał (
kaz.
Арал,
ros.
Аральск = Aralsk) - niewielkie miasto (39 tys. mieszkańców) w południowo-zachodnim
Kazachstanie
, w obwodzie
kyzyłordyńskim
;
współrzędne geograficzne
46°47′38"N 61°40′5"E, telefoniczny
numer kierunkowy
+732433.
W roku
1847
rosyjski
fort
mający za zadanie zabezpieczenie rosyjskiej flotylli operującej na
Jeziorze Aralskim
, ustanowiony przy ujściu rzeki
Syr-Daria
. Na z
1853
Fort Aralsk umieszczono w punkcie o przybliżonych współrzędnych geograficznych 46°5'N 61°25'E, na południe od półwyspu Unadym. Opuszczony przed końcem XIX wieku[1].
W
1905
osada utworzona około 80 kilometrów na północ od lokalizacji dawnego fortu, przy linii kolejowej łączącej
Taszkent
z
Orenburgiem
. Istnieją relacje[2] wskazujące, że w pobliżu Arału we wrześniu
1919
stoczona była jedna z bitew pomiędzy oddziałami
"białych"
a
bolszewikami
.
Arał prawa miejskie otrzymał w roku
1938
. W roku
1959
liczył 19,9 tys. mieszkańców[3]. Do
lat 60. XX wieku
był to port rybacki i przystań na północnym brzegu
Jeziora Aralskiego
[4]; miasto zaopatrywało wówczas w ryby cały okoliczny region. Od tego jednak czasu, na skutek wysychania Jeziora[5] do końca XX w. jego lustro wody obniżyło się o kilkanaście metrów, toteż linia brzegowa znacznie oddaliła się od miasta (do około 100 kilometrów; mieszkańcy pamiętają jedynie, że jezioro było widoczne z miasta przed 25 laty). Przetwórnie ryb w Arale, wobec braku miejscowego surowca, zaopatrywano aż z Morza Bałtyckiego[6]. Cumujące w przystani statki i kutry od blisko pół wieku niszczeją w wyschniętych basenach portowych przy bezużytecznych od wielu lat nabrzeżach.
Mieszkańcy Arału, pozbawieni pracy w rybołówstwie i zawodach pokrewnych szukają pracy w innych regionach kraju, a znaczny procent z pozostających w mieście jest bezrobotnych. Mieszkańcy narażeni są na skutki chemicznych zatruć wywoływanych przez pył z wyschniętego dna jeziora, zawierający znaczne ilości często wciąż jeszcze toksycznych resztek środków ochrony roślin, które zmyte zostały do jeziora przez dziesięciolecia ekstensywnych upraw bawełny. Nie jest do końca znany stopień dodatkowego zagrożenia, będącego skutkiem porzuconych i niszczejących na dawnych wyspach Jeziora Aralskiego (w tym - na
Wyspie Odrodzenia
) składnic i laboratoriów broni biologicznej dawnego
ZSRR
.
Od czasu wybudowania w
2005
tamy Kok-Aral
, oddzielającej wody
Jeziora Północnoaralskiego
od wciąż wysychającej południowej części, lustro wody po północnej stronie tamy podnosi się systematycznie, a linia brzegowa zbliża się do miasta (w
2006
na odległość 25 kilometrów). Zjawiska te pozwalają mieszkańcom Arału mieć nadzieję na odtworzenie w bliskiej przyszłości życia w wodach północnej części jeziora i na korzystne zmiany w gospodarce miasta.
Przypisy