Węgierska Republika Ludowa (
węg
. Magyar Népköztársaság) - nazwa
państwa węgierskiego
w latach
1949
-
1989
. Członek
Układu Warszawskiego
,
RWPG
, jedno z państw członków tzw.
bloku wschodniego
.
Historia
20 stycznia
1945
r. węgierski rząd tymczasowy z udziałem
komunistów
podpisał zawieszenie broni. W latach
1946
-
1953
kierowani przez
Mátyása Rákosiego
komuniści zaprowadzili w kraju
reżim
wzorowany na
stalinowskim
. Przyjęto nową, opartą na
radzieckiej
,
konstytucję
(
1949
),
znacjonalizowano
przemysł
, przeprowadzono
kolektywizację
rolnictwa
, wszelkie formy opozycji były tłumione za pomocą
terroru
i represji przez służbę bezpieczeństwa (
Államvédelmi Osztály
, później
Államvédelmi Hatóság
). W latach 1953-1955 stanowisko
premiera
po Rákosim przejął
Imre Nagy
, popierany przez radzieckiego premiera
Gieorgija Malenkowa
. Nowy premier podjął działania zmierzające do
liberalizacji
gospodarki
. Po
dymisji
Malenkowa w
1955
r., także Imre Nagy został usunięty ze stanowiska premiera.
Godło Węgier po 1957 roku
W lipcu
1956
r., w wyniku zmian politycznych w ZSRR po śmierci
Józefa Stalina
(1953 r.) i pod naciskiem samych Rosjan, pozbawiono władzy i wywieziono do ZSRR Rákosiego. Postawienie na czele partii jego następcy,
Ernő Gerő
, skompromitowało węgierskich komunistów, którzy utracili resztki zaufania społecznego. W październiku 1956 r. rozpoczęły się masowe demonstracje, którym początek dał pogrzeb ofiar sfingowanego procesu politycznego (tzw. proces Rajka). Manifestacje kontynuowano jako wyraz solidarności z polskimi wydarzeniami z października 1956 r. (tzw.
polski październik
, dojście do władzy
Władysława Gomułki
), które powszechnie postrzegane były na
Węgrzech
jako zmiany o charakterze systemowym. 23 października demonstrantów zaatakowali funkcjonariusze służby bezpieczeństwa, co spowodowało wybuch
powstania węgierskiego 1956
. Po jego stłumieniu przez interwencję
wojsk radzieckich
władzę objęła ponownie partia komunistyczna (od przełomu października i listopada 1956 jako
Węgierska Socjalistyczna Partia Robotnicza
, WSPR), kierowana przez
Janosa Kádára
. Po
1960
r. rząd Kádára podjął liberalizację w sferze gospodarczej. Osiągnięcia gospodarcze Węgier stały się jednym z wzorców reform podjętych w latach 80. przez
Michaiła Gorbaczowa
tzw.
pierestrojki
. W
1988
r. powstało opozycyjne
Węgierskie Forum Demokratyczne
, domagające się zmian w ustroju politycznym i ekonomicznym. W
1989
r., w wyniku rozmów opozycji, WSPR i organizacji społecznych (tzw. "
Trójkątny Stół
"), Węgry zostały przekształcone w państwo
demokracji parlamentarnej
, nastąpiła reorganizacja WSPR w
Węgierską Partię Socjalistyczną
.
Zobacz też