Namibia (Republika Namibii,
ang.
Republic of Namibia,
afrik.
Republiek van Namibië,
niem.
Republik Namibia) – państwo w południowo-zachodniej
Afryce
, leżące nad
Oceanem Atlantyckim
(długość wybrzeża – 1572 km). Graniczy z
Angolą
(długość granicy 1376 km),
Botswaną
(1360 km),
RPA
(967 km),
Zambią
(233 km) oraz
Zimbabwe
. Do
1968
Namibia funkcjonowała pod nazwą
Afryka Południowo-Zachodnia
.
Geografia
Większość powierzchni Namibii zajmuje rozległy wewnętrzny
płaskowyż
, położony na wysokości 700-1500 m n.p.m.Jego najwyższym punktem jest szczyt
Brandberg
2574 m n.p.m.Płaskowyż opada na zachodzie stromym progiem ku wąskiej nadbrzeżnej nizinie, gdzie ciągnie się
pustynia
Namib
. Na południu płaskowyż ogranicza dolina rzeki
Oranje
, a od wschodu
kotlina
Kalahari
.
Klimat Namibii to
klimat zwrotnikowy
. Na wybrzeżu, gdzie zaznacza się wpływ chłodnego
prądu morskiego
Prądu Benguelskiego
, opady nie przekraczają 50 mm. W głębi lądu wzrastają i dochodzą do 500 mm we wschodniej części kraju. Z tego względu
sieć rzeczna
jest bardzo uboga, poza jedynie rzekami granicznymi:
Oranje
na południu,
Kunene
na północy oraz
Okawango
i
Zambezi
w północno-wschodniej części kraju, gdzie Namibia wcina się wąskim pasem zwanym
Caprivi
między terytoria Angoli, Zambii i Botswany.
Główne miasto kraju, stolica
Windhoek
, znajduje się w centrum kraju. Inne ważne miasta:
Walvis Bay
,
Swakopmund
,
Luderitz
(wszystkie położone na wybrzeżu),
Rundu
,
Oshakati
,
Katima Mulilo
,
Rehoboth
,
Otjiwarongo
,
Grootfontein
,
Tsumeb
i
Keetmanshoop
.
Historia
Pierwszymi ludźmi, którzy zamieszkiwali tereny obecnej Namibii, byli prawdopodobnie Buszmeni (w języku miejscowym zwani San), którzy przybyli tu prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e. W I tysiącleciu n.e. na terenie obecnej Namibii osiedlił się pokrewny Buszmenom lud Sana, a następnie koczowniczy pasterze, Hotentoci, opanowali północne i północno-wschodnie rejony kraju.
Przez wiele lat Namibia była pomijana przez europejskich badaczy i odkrywców z powodu trudno dostępnego wybrzeża, pustynnych i skalistych terenów. Dopiero w XV wieku przybyli tu portugalscy poszukiwacze, a później Holendrzy. W latach 60. i 70. XVIII wieku ekspedycje holenderskie, podejmowane na zlecenie Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, torowały drogę myśliwym, kupcom i poszukiwaczom złota z Kolonii Przylądkowej. Pod koniec XVIII wieku Holendrzy opanowali Zatokę Wielorybią i wyspę Halifax, które wkrótce zostały im odebrane przez Brytyjczyków.
Terytorium obecnej Namibii od
1884
stanowiło
niemiecką
kolonię o nazwie
Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia
. W latach
1903
-
1906
toczyło się stłumione przez wojska kolonialne powstania ludów Nama i
Herero
. W
1915
Afrykę Południowo-Zachodnią
zajęły wojska
południowoafrykańskie
, a w
1920
kolonia stała się
terytorium mandatowym
RPA. W
1959
powstało
SWAPO
– Organizacja Ludu Afryki Południowo-Zachodniej, która rozpoczęła walkę wyzwoleńczą.
ONZ
w
1968
zmieniło nazwę kraju na "Namibia" i unieważniło mandat RPA do zarządzania krajem; RPA nie uznała tych decyzji i kontynuowała kontrolę nad krajem. W
1988
układ pokojowy przewidywał niepodległość kraju; w następnym roku wycofane zostały wszystkie jednostki wojskowe RPA i przeprowadzone wolne wybory.
21 marca
1990
Namibia uzyskała niepodległość.
Ustrój polityczny
Namibia jest republiką, członkiem
Wspólnoty Narodów
. Zgodnie z
konstytucją
z
9 lutego
1990
głową państwa oraz szefem rządu jest
prezydent
wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Prezydent powołuje rząd z premierem na czele spośród członków niższej izby
parlamentu
– Zgromadzenia Narodowego.
Parlament jest dwuizbowy. W izbie wyższej – Radzie Narodowej zasiada 26 członków, po 2 z każdego regionu, wybieranych przez Rady Regionalne spośród swoich członków na 6-letnią kadencję.
W izbie niższej – Zgromadzeniu Narodowym, zasiada 72 członków, wybieranych w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Prezydent może delegować do 6 przedstawicieli do Zgromadzenia Narodowego, jednak mają oni jedynie status obserwatorów z głosem doradczym.
Podział administracyjny
Namibia podzielona jest na 13 regionów:
Caprivi
, Erongo, Hardap, Karas, Khomas, Kunene (region), Ohangwena, Okavango, Omaheke, Omusati, Oshana, Otjikoto i Otjozondjupa.
Społeczeństwo
Demografia
Połowa obywateli Namibii należy do jednego z trzech Kościołów Ewangelicko-Luterańskich, będących obecnie w trakcie jednoczenia struktur kościelnych. Językami używanymi na co dzień przez białych są
język afrikaans
(ok. 70%) i
język niemiecki
(ok. 30%). Połowa ludności kraju posługuje się jako drugim afrikaans.
Zmiany liczby ludności w latach 1961 – 2003
9 lutego
będące w Namibii Świętem Konstytucji oraz
24 października
będące Dniem
ONZ
nie są oficjalnymi świętami państwowymi, ale zwykle są obchodzone uroczyście.
Języki
Choć oficjalnym językiem jest angielski, Namibia jest krajem wielojęzycznym - informacje na znaku zapisane są po angielsku, niemiecku, w afrikaans oraz ovambo.
Oficjalnym językiem jest
angielski
. Do 1990 roku były nimi
niemiecki
oraz
afrikaans
. Na długo przed wyzwoleniem kraju spod władzy RPA, SWAPO zadecydowało, iż Namibia będzie monolingualna, świadomie przedkładając tę drogę nad wybory sąsiadów, które postrzegało jako "zamierzoną politykę fragmentacji etnolingwistycznej"[1]. Na tej podstawie angielski zyskał status języka oficjalnego, zaś niemiecki, afrikaans i ovambo języków regionalnych.
Językami z grupy ovambo posługuje się 48% ludności, 11% używa
języka nama
, kolejne 11% mówi w
afrikaans
, 10% używa
języka herero
;
angielski
, oficjalny język republiki, jest mową ojczystą dla zaledwie 1% populacji. Wśród białych 60% używa afrikaans, 32%
niemieckiego
, 7% angielskiego i 1%
portugalskiego
.
Użycie języka oshiwambo/ovambo | | |
Religia (2000)
Gospodarka
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
The Namibijska Giełda Papierów Wartościowych w Windhuku
Gospodarka Namibii jest ściśle powiązana z gospodarką RPA, co wynika ze wspólnej historii. Na całość składają się przede wszystkim zarobki z
górnictwa
(12,4% pkb w 2007 r.),
rolnictwa
(9,5%) oraz produkcji (15,4%)[3]. W kwestii przychodu, górnictwo jest głównym kontrybutorem, przynosząc 25% dochodu narodowego[4]. Namibia jest czwartym największym eksporterem minerałów nieopałowych w Afryce oraz piątym największym na świecie producentem
uranu
. Dzięki pokaźnym inwestycjom w tej dziedzinie, Namibia ma w 2015 zostać największym eksporterem tego pierwiastka. Kraj posiada także liczne aluwialne złoża
diamentów
[5],
ołowiu
,
cynku
,
cyny
,
srebra
oraz
wolframu
.
Namibia ma dość wysoką stopę bezrobocia, która wyniosła 20,2% w 2000 roku, 21,9% w 2004 i 29,4% w 2008. Około połowy społeczeństwa żyje poniżej poziomu nędzy (ok. 1,25$ dziennie[6]).
Linki zewnętrzne
Przypisy
