Marek Wipsaniusz Agrypa (Marcus Vipsanius Agrippa,
63
-
12 p.n.e.
) syn Lucjusza Wipsaniusza Agrypy.
Wybitny polityk i dowódca wojskowy. Zięć, minister i przyjaciel cesarza
Augusta
. Był równieśnikiem Oktawiana i studiował razem z nim w Apolonii. Za jego radą po zamachu na
Gajusza Juliusza Cezara
, Oktawian wyruszył natychmiast do
Rzymu
. Agrypa odegrał znaczącą rolę w
wojnie
przeciwko
Lucjuszowi Antoniuszowi
i
Fulwii
, bratu i żonie
Marka Antoniusza
zakończonej zdobyciem
Peruzji
.
Dwa lata później stłumił powstanie w
Galii
i przekroczył
Ren
dla ukrócenia agresji
Germanów
. Po powrocie odrzucił
triumf
, ale przyjął
konsulat
w
37 p.n.e.
Przygotował wojnę z
Sekstusem Pompejuszem
rozbudowując porty i szkoląc flotę w sztucznym Porcie Julijskim zbudowanym w pobliżu
Baiae
. Następnie jako dowódca floty pokonał Sekstusa Pompejusza w bitwach pod Myle i pod Naulochus w
36 p.n.e.
Poślubił Pomponię, córkę przyjaciela
Cycerona
,
Pomponiusza Attyka
. W
33 p.n.e.
został
edylem
i zasłużył się rozbudowując i upiększając Rzym. Został ponownie dowódcą floty, gdy wybuchła wojna z
Markiem Antoniuszem
. zwycięstwo we wrześniu
31 p.n.e.
w
bitwie morskiej pod Akcjum
nad flotą Marka Antoniusza i
Kleopatry VII
, było w znacznej mierze jego zasługą. Dało ono Oktawianowi pełnię władzy nad
imperium rzymskim
. Jako znak zaufania ze strony Oktawiana, Agrypa otrzymał rękę
Marceli
, jego siostrzenicy. W
27 p.n.e.
objął po raz trzeci konsulat i na pamiątkę bitwy pod Akcjum zbudował w Rzymie
Panteon
. Inskrypcje upamiętniające jego fundację zachowały się nawet po przebudowie Panteonu poprzez Hadriana. Zbudował także akwedukty i termy i inne budowle publiczne. Na skutek intryg
Liwii
i z zazdrości o wpływy
Marcellusa
, ostentacyjne opuścił Rzym, przyjmując namiestnictwo
Syrii
, choć funkcję sprawował z greckiej wyspy
Lesbos
. Po śmierci Marcellusa, męża Julii, córki Augusta, Oktawian wezwał go ponownie do Rzymu i dla bliższego związku z nim nakazał mu rozwód z Marcelą i - za radą Mecenasa poślubienie w
21 p.n.e.
Julii
, wdowy po
Marcellusie
. W
19 p.n.e.
Agrypa zdusił powstanie
Kantabryjczyków
w
Hiszpanii
, w
17 p.n.e.
ponownie był namiestnikiem Syrii, gdzie zyskał uznanie za swoje rządy. Zmarł w
Kampanii
w 12 p.n.e. w wieku 51 lat. August uhonorował go wspaniałym pogrzebem i pochówkiem w
Mauzoleum Augusta
.
Agrypa był również wybitnym geografem. Stworzył mapę geograficzną ówczesnego świata, którą Oktawian August kazał umieścić w portyku zwanym Porticus Vipsania. Do tej mapy Agrypa sporządził komentarz geograficzny, który zapewne zawierał głównie dane dotyczące granic i odległości. Napisał też nie zachowaną autobiografię. Nic z jego twórczości nie zachowało się do naszych czasów.
Występuje w grze
Shadow of Rome
jako jedna z głównych postaci (obok
Augusta
) oraz w serialu telewizji HBO pt.
Rzym
.
Małżeństwa i dzieci
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | |
| | 2 | Wipsania Marcela Agrypina | |
| | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
Bibliografia
Boski August. W:
Gajusz Swetoniusz Trankwilus
: Żywoty Cezarów. Warszawa: 1987.
Praca zbiorowa: Słownik pisarzy antycznych. Anna Świderkówna (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 45.