Plezjozaur
– rekonstrukcja autorstwa Adama Stuarta Smitha
Plezjozaury (Plesiosauria) – rząd wymarłych wodnych
gadów
z nadrzędu
Sauropterygia
– płetwojaszczurów. Plezjozaury występowały na Ziemi w okresie od około 240 do 65 milionów lat temu, a więc między
triasem
a
kredą
. Kości plezjozaurów oraz inne pozostałości znajdowano we wszystkich regionach świata. Pierwsze odkrycie paleontologiczne, świadczące o istnieniu tych zwierząt, nastąpiło w 1821 roku. Był to kompletny szkielet znaleziony przez
Mary Anning
w nadmorskim
klifie
południowej Anglii i opisany później jako
Plesiosaurus dolichodeirus
.
Plezjozaury miały od 2 do 20 metrów długości, długą szyję, korpulentne ciało, cztery płetwy oraz krótki ogon. Żywiły się
amonitami
,
belemnitami
oraz większymi morskimi organizmami, co można łatwo wywnioskować z odnalezionych
sfosylizowanych
szczątków. Różnorodność uzębienia plezjozaurów świadczy o różnych trybach życia – niektóre gatunki przeczesywały dno morskie w poszukiwaniu niewielkich bezkręgowców, podczas gdy inni przedstawiciele atakowali
ryby
i ówczesne
głowonogi
.
Badania przeprowadzone przez Bernarda i współpracowników – polegające na porównaniu składu izotopu tlenu w zębach z tymi występującymi u ryb – sugerują, że plezjozaury były w stanie utrzymywać wysoką i stałą temperaturę ciała w ekosystemach oceanicznych od tropików do wód chłodnych. Szacowana temperatura ciała, wynosząca 35–39 °C, sugeruje wysokie tempo przemiany materii, wymagane do drapieżnictwa i szybkiego przemierzania dużych terenów[1].
Wśród plezjozaurów proporcje
tułowia
i kończyn pozostają w stałym stosunku. Natomiast dużą zmienność wykazują proporcje czaszki i szyi, które stanowią cechę, na podstawie której wyróżniono dwie grupy: plezjozaury długoszyjne z krótkimi czaszkami (
Elasmosaurus
) i krótkoszyjne z długą czaszką (
Pliosaurus
).
Systematyka plezjozaurów jest wciąż dość niepewna; odnajduje się wciąż nowe okazy, których umieszczenie w obecnym systemie przysparza naukowcom problemy. Według jednej z nowszych klasyfikacji, plezjozaury dzielimy w następujący sposób:
- Plesiosauroidea
- rodzaj
plezjozaur
(Plesiosaurus)
- Euplesiosauria
- Cryptocleidoidea
- rodzina Cryptoclididae
- Tricleidia
- rodzaj Tricleidus
- rodzina Cimoliasauridae
- rodzina Polycotylidae
- rodzaj Microcleidus
- rodzina
Elasmosauridae
- Pliosauroidea
- rodzaj Thalassiodracon
- nienazwany klad
Klasyfikacja wg O'Keefe, F.R., 2001: A cladistic analysis and taxonomic revision of the Plesiosauria (Reptilia: Sauropterygia). Acta Zoologica Fennica: Vol. #213, pp. 1-63.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Aurélien Bernard i inni. Regulation of body temperature by some Mesozoic marine reptiles. „Science”. 328 (5984), ss. 1379–1382 (2010).
doi:10.1126/science.1187443
(
ang.
).