Gmach Wolnej Wszechnicy przy Opaczewskiej, obecnie ul. Banacha 2

Tablica pamiątkowa na gmachu przy ul. Banacha

Wolna Wszechnica Polska, utworzona w 1918 roku w Warszawie z Towarzystwa Kursów Naukowych , była prywatną szkołą wyższą z czterema wydziałami: matematyczno-przyrodniczym, humanistycznym, nauk politycznych i społecznych, pedagogicznym. Działalność dydaktyczna rozpoczęła się już w roku 1916^[1]. W ramach Wolnej Wszechnicy od 1919 działało Collegium Publicum prowadzące publicznie dostępne wykłady niedzielne. W skład Wszechnicy wchodziły także: Studium Pracy Społeczno-Oświatowej (od 1925), Studium Skarbowo-Finansowe (od 1926), Studium Administracji Komunalnej (od 1926) i Studium Migracyjno-Kolonialne (od 1936). W okresie międzywojennym uczelnia specjalizowała się głównie w naukach społecznych , była również znana jako jednostka dokształcająca organizatorów życia kulturalnego, oświatowego i gospodarczego kraju, w szczególności nauczycieli. Spośród uczelni wyróżniała się dużym odsetkiem studentek (prawie 75% w roku akademickim 1919/20, ze spadkiem do 40% w roku 1928). Około ⅓ stanowili żydzi ^[1].

Wszechnica zatrudniała wielu wybitnych uczonych (m.in. Włodzimierz Antoniewicz , Józef Chałasiński , Witold Doroszewski , Ludwik Hirszfeld , Józefa Joteyko , Ludwik Krzywicki , Helena Radlińska , Bogdan Suchodolski , Ludwik Wertenstein, Edward Szturm de Sztrem , Teodor Vieweger , Marian Grotowski , Janusz Korczak ).

W roku 1928 utworzono oddział w Łodzi. Od 1929 dyplomy Wszechnicy były równoważne z uniwersyteckimi.

W latach 1919-1939 placówka zatrudniała 70-80 naukowców z tytułem profesora , 30-40 docentów , 35-40 asystentów i 5-8 lektorów. W roku akademickim 1938/39 kształciło się we Wszechnicy około 3000 studentów.

Początkowo szkoła mieściła się w budynku Towarzystwa Kursów Naukowych przy ul. Śniadeckich 8, od roku 1929 przeniosła się do nowo wybudowanego gmachu przy ul. Opaczewskiej 2a^[1]. Obecnie budynek ten nosi numer Banacha 2 i jest zajmowany przez Wojsko Polskie (m.in. Dom Wojska Polskiego) i Uniwersytet Warszawski (głównie Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki ).

Uczelnia prowadziła tajne nauczanie w czasie okupacji niemieckiej, jednak po wojnie jej działalność nie została wznowiona. W 1945 roku z oddziału łódzkiego powstał Uniwersytet Łódzki . Formalnie Wszechnica została rozwiązana w 1952^[2]. Jako kontynuator tradycji Wszechnicy występuje Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Rektorzy

1. Ludwik Krzywicki 1919
2. Stanisław Kalinowski 1919-1924
3. Teodor Vieweger 1925-1939

Zobacz też

• Uniwersytet Latający
• Towarzystwo Wiedzy Powszechnej

Przypisy