Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Język albański

Język albański

Gjuha shqipe
Obszar Albania , Kosowo , Macedonia , Czarnogóra , Włochy , Grecja , Serbia i inne
Liczba mówiących6,2 mln
Ranking (poza pierwszą 100.)
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
  • Język albański
Pismo łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy Albania , Kosowo , Macedonia
Regulowany przezBrak oficjalnej regulacji
Kody języka
ISO 639 -1sq
ISO 639-2sqi
SIL ALS/ALN/AAE/AAT
W Wikipedii
Zobacz też: język , języki świata
Wikipedia w języku albańskim
W Wikisłowniku :
Mapa dialektów albańskich

Język albańskijęzyk indoeuropejski z grupy satem , którym posługuje się ok. 6,2 mln Albańczyków zamieszkujących Albanię (3,6 mln), Kosowo (1,7 mln), Macedonię (450 tys.), a także Włochy (Arboresze) i Grecję (Arwanici). W Albanii, Kosowie i Macedonii posiada on status języka urzędowego .

Istnieją dwie odmiany terytorialne języka, istotnie odmienne fonologicznie , gramatycznie i leksykalnie : dialekt gegijski (alb. gegë) na północy Albanii, w Kosowie i Macedonii (znacznie się różniące) oraz toskijski (alb. toskë) na południu Albanii, we Włoszech i Grecji. Granicę między nimi tworzy rzeka Shkumbin oraz 41° równoleżnik; jest to również granica kulturowa. Norma literacka języka, nauczana w szkołach w Albanii, jest oparta głównie na dialekcie toskijskim.

Spis treści

Historia

Początki języka sięgają VII-VIII w. n.e. Jest on prawdopodobnie spokrewniony z językami iliryjskim i mesapijskim , które występowały również nad Adriatykiem lub z trako-dackimi . Tę drugą możliwość potwierdzają między innymi pewne podobieństwa z językiem rumuńskim (około 50 słów[1]), który wg jednej z hipotez ukształtował się na trako-dackim substracie językowym, a także liczne podobieństwa pomiędzy słownictwem albańskim i trako-dackim[].

Najstarszy zapis w tym języku to formuła chrztu, zapisana przez biskupa Pala Engjëlliego w 1462 roku.

Współczesny język literacki istnieje od XIX w. Od 1908 do zapisu używa się alfabetu łacińskiego , wcześniej używano alfabetu greckiego , cyrylicy i pisma arabskiego .

Wymowa

Alfabet języka albańskiego zawiera 36 znaków: a , b , c , ç , d , dh , e , ë , f , g , gj , h , i , j , k , l , ll , m , n , nj , o , p , q , r , rr , s , sh , t , th , u , v , x , xh , y , z , zh .

LiteraIPAOpisPrzykład
c[ ʦ ]jak c w carcigarja (papieros)
ç[ ʧ ]jak cz w czeskiçasti (chwila)
dh[ ð ]jak th w ang. this dźwięcznedhoma (pokój)
ë[ œ ]/[ ə ]akcentowane: jak ö w niem. möchte; nieakcentowane: (ə) ( szwa ),
w wygłosie (na końcu słowa) często ledwo słyszalne
hëna (księżyc)
gj[ ɟ ]podobne jak dj w Nadia bądź krótkie gjithë (wszystko)
ll[ ɫ ]jak ł sceniczne (kresowe) w łatwofillimi (początek)
nj[ ɲ ]jak ń w sanienjoh (znać)
q[ c ] palatalne (zmiękczone) t lub słabe cz (trochę słabsze niż ç)
podobnie jak t w pl. sympatia
wymowa alternatywna: ć lub kj, tylnojęzykowe (przede wszystkim w Macedonii)
qeni (pies)
r[ ɾ ]słabe r wymówione końcówką językatre (trzy)
rr[ r ]wibrujące r wymówione zaokrągloną końcówką języka jak w barrakudarruga (ulica)
sh[ ʃ ]jak szshkolla (szkoła)
th[ θ ]jak th bezdźwięczne w ang. thinkthika (nóż)
x[ ʣ ]dz,lexoj (czytać)
xh[ ʤ ]jak w pl. dżunglaxhaba (tani)
y[ y ]jak ü jak w niem. grünpylli (las)
zh[ ʒ ]ż, jak żurnalzhurmi (hałas)

Przypisy

  1. Alexandru Cihac Słownik Etymologiczny z połowy XIX wieku; dla zwolenników trako-dackiego pochodzenia języka rumuńskiego podobieństwo z j. albańskim jest koronnym argumentem, nikt nie udowodnił, że te 50 słów ma tracko-dackie pochodzenie

Bibliografia

  • Jeziorski Marek, Wiśniewski Jerzy, Słownik minimum albańsko‑polski i polsko‑albański, Warszawa 1992.
  • Mindak Jolanta, Sawicka Irena, Zarys gramatyki języka albańskiego, Warszawa 1993.
  • Saneja Mazllum, Wójcik Alina, Mini rozmówki albańskie, Warszawa 1992.
  • Sawicka Irena, Charakterystyka fonetyki albańskiej; [w:] Albanistyka polska, red. I. Sawicka, Toruń 2007, s.183-195.

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Język albański":

Podróżnik ...

Rodzimy Kościół Polski ...

Jonas Basanavičius ...

Szkoci ...

Wnioskowanie ...

Włosi ...

Nowa Anglia ...

Maine ...

Stanisław Hozjusz ...

Musical ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Język albański":

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 3) ...

Rozprawa z rozprawką (plansza 7) ...

010c. Rzym (plansza 5) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie