Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Górski Karabach

Górski Karabach

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն
Republika Górskiego Karabachu
Flaga Górskiego Karabachu
Godło Górskiego Karabachu
Flaga Górskiego Karabachu Godło Górskiego Karabachu
Hymn : Azat ou Ankakh Artsakh
(Wolny i niepodległy Artsakh)
Język urzędowy ormiański
Stolica Stepanakert
Głowa państwa Prezydent Bako Saakjan
Szef rządu Premier Arajik Harutjunjan
Powierzchnia
 • całkowita

4400 km²
Liczba ludności  (2002)
 • całkowita 
 •  gęstość zaludnienia

145 000
33 osób/km²
Jednostka monetarna Dram (AMD)
Data powstania Azerbejdżanu
10 grudnia 1991
Strefa czasowa UTC +4
Kod telefoniczny 374
Mapa Górskiego Karabachu
Obszar kontrolowany przez władze Górskiego Karabachu na tle granic dawnego Nagorno-Karabachskiego Obwodu Autonomicznego

Górski Karabach (oficjalna nazwa w języku ormiańskim Lerrnajin Gharabagh - Լեռնային Ղարաբաղ czasem używana jest nazwa Arcach - Արցախ , azer. Dağlıq Qarabağ - górski czarny ogród) to ormiańska enklawa będąca przedmiotem sporu pomiędzy Armenią a Azerbejdżanem . Obecnie obszar kontrolowany jest przez miejscowych Ormian wspieranych przez Republikę Armenii.

Spis treści

Geografia

Górski Karabach zajmuje powierzchnię około 4500 km² (de facto pod kontrolą Ormian znajduje się obszar o powierzchni 14 000 km²). Stolicą regionu jest Stepanakert (po azersku Xankəndi), a drugim większym miastem Szusza .

Demografia

W roku 1989 Górski Karabach zamieszkiwało 145'593 Ormian (76,4%), 42'871 Azerów (22,4%)[1], i kilka tysięcy Kurdów , Rosjan , Greków i Asyryjczyków . W okresie 1992 - 3 większość Azerów i Kurdów uciekła z regionu.

Obecnie głównym językiem Górskiego Karabachu jest język ormiański , jednak używany w nim dialekt jest znacząco różnych od używanych w Armenii[2].

W 2001 roku 95% ludności stanowili Ormianie; obecni byli też Kurdowie, Grecy i Asyryjczycy[3]. W marcu 2007 roku władze podały liczbę ludności wynoszącą 138'000.

Historia

W starożytności Arcach stanowił część państwa nazywanego Kaukaską Albanią albo Alwanią, w roku 95 p.n.e. został zajęty przez Armenię i powtórnie utracony w 387 n.e. W V wieku wielu mieszkańców zostało chrześcijanami dzięki działalności Kościoła ormiańskiego . Autochtoniczna ludność stopniowo zasymilowała się z narodem ormiańskim.

W VII i VIII wieku region został najechany i splądrowany przez Arabów . W XI wieku Turcy zniszczyli Królestwo Armenii, lecz ormiańska ludność tego trudno dostępnego, górskiego obszaru zachowała względną swobodę.

W XVII wieku obszar zajęła Persja , jednak zarządzali nim nadal Ormianie obdarzeni przez Persów pewną autonomią. W połowie XVIII wieku Persowie utworzyli tak zwany chanat karabaski. W 1813 roku Karabach przejęło Imperium Rosyjskie (na 15 lat przed pozostałymi obszarami Armenii zajętymi przez Rosję) i dlatego w 1822 włączyła go w skład prowincji, która miała później stać się Azerbejdżanem.

W roku 1917 , po rewolucji październikowej , Górski Karabach stał się częścią Federacji Zakaukaskiej , która wkrótce rozpadła się na niepodległe państwa: Gruzję , Armenię i Azerbejdżan . Azerowie wspierani przez Turcję (pod rządami Komitetu na rzecz jedności i postępu odpowiedzialnego za rzeź Ormian przeprowadzoną wcześniej w Anatolii ), pragnąc wyprzeć Ormian z jak największego obszaru historycznej Armenii, wkroczyli do Karabachu. Pomimo przegranej Turcji w I wojnie światowej alianci, ignorując desperackie protesty Ormian, przyznali prawo do Karabachu Azerbejdżanowi , licząc na to, że dzięki temu zdołają w przyszłości uzyskać dostęp do złóż ropy w Baku .

W 1920 roku Zakaukazie zostało zajęte przez bolszewików , którzy przyłączyli Górski Karabach do Azerbejdżanu , licząc na ułatwienie eksportu komunizmu do Turcji i uznając marzących o niepodległości Ormian za naturalnych wrogów jedności państwa sowieckiego. W 1923 roku na większości terytorium utworzono ormiański okręg autonomiczny ( Nagorno-Karabachski Obwód Autonomiczny ), wchodzący w skład Azerbejdżańskiej SRR , zaś resztę obszaru wcielono bezpośrednio do Azerbejdżańskiej SRR .

Stosunki etniczne w regionie w momencie wybuchu konfliktu

Pod koniec lat 80. XX wieku , w obliczu zbliżającego się upadku ZSRR , w Karabachu odżyły nadzieje na zjednoczenie z resztą Armenii. Chcąc je stłumić, azerskie władze formalnie zlikwidowały Nagorno-Karabachski Obwód Autonomiczny , ustanowiły jego blokadę ekonomiczną i przeprowadziły antyormiańskie pogromy w azerskich miastach, najbardziej krwawy w Sumgaicie . 10 grudnia 1991 roku władze Górskiego Karabachu przeprowadziły referendum, w którym przygniatająca większość mieszkańców opowiedziała się za niezależnością. Azerska armia wkroczyła na teren Karabachu i przy wsparciu, w tym przy użyciu sprzętu stacjonującej na jej terenie Armii Radzieckiej , zdołała - w początkowym stadium działań zbrojnych - opanować znaczną cześć terytorium, jednak później została wyparta przez słabo uzbrojonych powstańców ormiańskich. 12 maja 1994 roku, gdy Ormianie kontrolowali już cały okręg autonomiczny, korytarz łączący go z Republiką Armenii oraz strefę bezpieczeństwa, podpisane zostało zawieszenie broni.

Do dziś Republika Górskiego Karabachu jest de facto niepodległym państwem posiadającym demokratycznie wybrany rząd , wolnorynkową gospodarkę i wszystkie niezbędne atrybuty suwerenności. Nie jest jednak uznawana przez żadne państwo na świecie, nawet przez Armenię . Republika cieszy się jednak życzliwością władz Armenii.

Porozumienie z 2008 roku

Rok 2008 przyniósł zmiany w podejściu dwóch zwaśnionych sąsiadów - Armenii i Azerbejdżanu. W listopadzie 2008, prezydenci Alijew i Sarkisjan spotkali się w Moskwie z prezydentem Rosji, Miedwiediewem . Zaowocowało to podpisaniem 2 listopada 2008 roku dwustronnego porozumienia z udziałem rosyjskiego prezydenta w sprawie Górskiego Karabachu. Tym samym zapoczątkowane zostały rozmowy na temat rozwiązania konfliktu trwającego od 15 lat.

Linki zewnętrzne

W języku angielskim :

Strony podróżników

Przypisy

  1. Human Rights Watch . Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh. December 1994, p. xiii, , citing: Natsional'nyi Sostav Naseleniya SSSR, po dannym Vsesoyuznyi Perepisi Naseleniya 1989 g., Moskva, "Finansy i Statistika"
  2. Thomas de Waal: Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York University Press. . 
  3. Ethnic composition of the region as provided by the government


Inne hasła zawierające informacje o "Górski Karabach":

Zugspitze ...

Kamiennik (Karkonosze) ...

Szczyt (geografia) ...

Ziołorośla ...

Piętra roślinności ...

Wodospad Łomniczki ...

Łomniczka (potok) ...

Łomnica (dopływ Bobru) ...

Szrenica ...

Nisza niwalna ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Górski Karabach":

232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 9) ...

209. Gleby Polski (plansza 9) ...

030a Wyprawy Krzyżowe (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie