Różne typy fletów prostych.
Flet prosty -
dęty
instrument muzyczny
z grupy
drewnianych
.
Jest jednym z najprostszych instrumentów muzycznych. Wywodzi się od ludowej
fujarki
i posiada podobną konstrukcję. Grający dmie w ustnik, powietrze w komorze rezonacyjnej zostaje rozdzielone na dwa strumienie, z którego jeden opuszcza instrument przez szczelinę, a drugi poddany wibracji przepływa przez prostą rurę. Podobną konstrukcję mają piszczałki
organów
. Otwory nawiercone w rurze otwierane lub zamykane palcami grającego, a przy większych jednostkach z pomocą klap, kształtują wysokość
dźwięku
.
Flety proste mają dźwięki podstawowe: c lub f. Prostota instrumentu oraz (pozorna) łatwość gry powoduje, że jest popularny wśród amatorów oraz wykorzystywany jest jako instrument w nauce muzyki na zajęciach wychowania muzycznego.
Flet prosty jest jednym z najstarszch instrumentów muzycznych. Używany był powszechnie do połowy XVIII w. jako instrument zespołowy i wirtuozowski instrument solowy (szczytowym osiągnięciem są tu utwory H. Purcella, A. Vivaldiego, G.Ph. Telemanna, a zwłaszcza dwa Koncerty Brandenburskie J.S. Bacha). Później instrument był wykorzystywany coraz rzadziej. Jednym z ostatnich jego wystąpień w praktyce koncertowej była partia w operze Ch.W. Glucka "Orfeusz i Eurydyka" (1762).
Współcześnie bywa wykorzystywany w stylowym wykonywaniu
muzyki dawnej
oraz w
muzyce folk
, jednak nie jest to instrument ludowy.
Flet prosty posiada pięć standardowych wielkości:
- flet sopraninowy - zakres dźwięków f2 do g4
- flet sopranowy - zakres dźwięków c2 do d4
- flet altowy - zakres dźwięków f1 do g3
- flet tenorowy - zakres dźwięków c1 do d3
- flet basowy - zakres dźwięków f do g2
Wyróżniamy też kilka innych, mianowicie:
- garklein - zakres dźwięków c3 do d5
- flet basowy (w stroju C) - zakres dźwięków c do d2
- flet kontrabasowy - zakres dźwięków F do e1
- flet subkontrabasowy - zakres dźwięków C do d1
- flet sub-subkontrabasowy (oktokontrabasowy) - zakres dźwięków F1 do g
Na początku XX wieku popularność zdobyły flety z palcowaniem niemieckim, gdzie piąty otwór był zdecydowanie mniejszy niż czwarty. Ułatwiało to grę gamy C-dur (w przypadku fletów strojonych do c) lub F-dur (w przypadku fletów strojonych do f) oraz melodii diatonicznych o nie opartych. Palcowanie dla czwartego dźwięku gamy podstawowej, czyli f (w przypadku fletów strojonych do c) lub b (w przypadku fletów strojonych do f) jest tu znacznie bardziej intuicyjne. Ułatwienie palcowania dla diatoniki przekłada się jednak na trudności z palcowaniem w chromatyce. Flety niemieckie są uwspółcześnioną wersją fletów barokowych (z palcowaniem angielskim), różnią się od nich zarówno pod względem brzmienia, temperacji skali, jak i wyglądu. Są stosowane również i dzisiaj w szkolnictwie muzycznym.
Flety proste produkowane są z drewna lub plastiku. Zdecydowanie lepszą jakością i bardziej miękkim brzmieniem charakteryzują się flety drewniane. Ich budulcem jest zazwyczaj drewno klonu lub gruszy. Jest to drewno stosunkowo miękkie, przez co dźwięk z nich wydobywany jest stosunkowo delikatny, miękki, o prostym tembrze. Flety z drewna klonu poleca się do gry w zespołach, natomiast flety z drewna gruszy są idealne dla melomanów samouków. Bardziej twarde drewno: śliwy, bukszpanu, czy jeszcze twardsze: palisandra, tulipanowca czy hebanu doskonale nadaje się do produkcji fletów koncertowych o bogatej barwie dźwiękowej.
Flet prosty a leczenie astmy i padaczki
Gra na flecie prostym może pomóc w leczeniu
astmy
i
padaczki
. Dowodzi tego działalność, którą prowadził w Czechosłowacji profesor Václav Žilka, sławny flecista i pedagog, który w połowie lat 70. rozbudził w tym kraju wielkie zainteresowanie grą na flecie prostym, zwłaszcza wśród małych dzieci. Dla tysięcy z nich gra miała też wielkie znaczenie jako metoda uzupełniająca w leczeniu astmy i padaczki, a w przypadku innych chorób przewlekłych jako metoda socjalizacji. Prof. Žilka przejął swoją metodę od amerykańskiego lekarza Marksa Meyera, który jednak nie używał fletu prostego, tylko inne instrumenty dęte (klarnet, obój) i zachęcał do nauki gry dzieci w wieku 8-14 lat. Tymczasem flet prosty dzięki niewielkiemu zużyciu powietrza nadaje się także dla małych dzieci w wieku przedszkolnym.
W swoim wieloletnim projekcie Léčivá píšťalka (lecznicza piszczałka) profesor Žilka nie tylko uczył dzieci poprawnego oddychania i gimnastyki oddechowej, ale także jak wzmacniać mięśnie uczestniczące w procesie oddychania i w ten sposób - poprzez poprawne oddychanie - "wydmuchiwać" astmę z płuc. W czasie takiego ćwiczenia dochodzi do dokładnego przeczyszczenia dróg oddechowych, poprawia się gospodarowanie powietrzem i zwiększa się pojemność płuc. Jest to wyjątkowa możliwość uczenia dzieci, jak skutecznie walczyć z problemami oddechowymi, ale także wzmacniania ich psychiki i pewności siebie, a w dodatku czerpania radości z muzykowania.
Źródła