Metamfetamina (N-metyloamfetamina,
(rac)-
N-metylo-1-fenylopropylo-2-amina) -
N
-
metylowa
pochodna
amfetaminy
,
stymulant
oparty na szkielecie β-
fenyloetyloaminy
. Jest
optycznie czynna
, oba jej
enancjomery
mają silne działanie narkotyczne, ale każdy z nich nieco inne[].
Jest to jedna z najgroźniejszych substancji psychoaktywnych, silnie uzależniająca i szybko doprowadzająca do wyniszczenia organizmu. W Polsce występuje rzadko, jednak jest to popularna substancja w Czechach i na Słowacji (pervitin). W
USA
jest równie popularna jak w Polsce zwykła
amfetamina
.
Historia
Metamfetamina została po raz pierwszy zsyntetyzowana w
1893
r. z
efedryny
przez japońskiego chemika Nagayoshi Nagai. W roku
1919
, krystaliczna metamfetamina została zsyntetyzowana przez Akira Ogatę. Pokrewny związek chemiczny, amfetamina została zsyntetyzowana w Niemczech w roku
1887
przez Lazara Edeleanu.
Pierwsze zastosowanie metamfetaminy na szerszą skalę miało miejsce w czasie
II wojny światowej
, kiedy była stosowana jako środek pobudzający dla żołnierzy, od których wymagano aktywności bojowej przez długi czas (lotnicy, czołgiści).
W latach 50. XX wieku metamfetamina była stosowana jako lek, między innymi w leczeniu otyłości. W latach 60. rozpoczęło się stosowanie jej jako narkotyku. Znaczny wzrost stosowania metamfetaminy w USA miał miejsce od lat 80.
Właściwości fizykochemiczne
Metamfetamina podobnie jak amfetamina jest
higroskopijną
cieczą tworzącą
azeotrop
z wodą o
odczynie
zasadowym
. Ciemnieje na powietrzu pochłaniając
dwutlenek węgla
. Posiada charakterystyczny, dość intensywny,
zapach
.
Z powodu tych właściwości, dla celów komercyjnych przeprowadza się ją w chlorowodorek (rac)-metamfetaminy. W laboratoriach stosuje się właściwie tylko chlorowodorek, gdyż taka forma przechowywania
amin
gwarantuje ich niską reaktywność a przez to względną stabilność.
Bezwodny chlorowodorek mieszaniny obu enancjomerów tak jak i (+)metamfetaminy jest higroskopijnym białym proszkiem o gorzkim smaku. Chlorowodorek (+)metamfetaminy łatwo krystalizuje poprzez wytrącanie
chlorowodoru
w bezwodnym
eterze dietylowym
z wolnej zasady (+)metamfetaminy tworząc piękne kryształy.
Uliczna metamfetamina może być bezbarwna, żółta, pomarańczowa lub brązowa. Często jest też lepka, o konsystencji miodu (ze względu na swoją higroskopijność i trudność w krystalizacji) i przypomina brudny, mokry śnieg, skąd pochodzi jej uliczna nazwa.
Właściwości psychotropowe
Działanie psychotropowe jest ogólnie zbliżone do amfetaminy. Działa jednak dłużej i stan po spożyciu jest dużo intensywniejszy. Jest też jednak bardziej toksyczna - duże dawki powodują skrócenie drzewa neuronowego w
ośrodkowym układzie nerwowym
.
Sole (+)-metamfetaminy (o
konfiguracji absolutnej
S) powodują bardzo silne pobudzenie seksualne. Osoby, którym podano znaczną ilość tego
enancjomeru
metamfetaminy tracą zazwyczaj wszelką kontrolę nad swoimi odruchami seksualnymi. (-)-Metamfetamina nie ma tak silnych właściwości stymulujących popęd płciowy i ma mniejsze działanie euforyzujące. (+)-Metamfetamina działa dwa razy silniej euforyzująco od
racematu
(równomolowej mieszaniny obu enancjomerów) metamfetaminy. Z kolei racemat (rac)-metamfetamina działa zaś ok. 1,5 razy silniej od racematu (rac)-amfetaminy.
Dawkowanie: medyczne zastosowania 10-40 mg/dobę, uliczne dawki zaczynają się od 100 mg.
Metyloamfetaminę można przyjmować na wiele sposobów:
iniekcyjnie
(domięśniowo i dożylnie), poprzez palenie (odmiana ice), donosowo, doustnie, doodbytniczo itp.
Dzięki powolnemu wydalaniu i braku metabolizmu przez wątrobę, działanie (rac)metamfetaminy jak i (+)metamfetaminy utrzymuje się ok. 6-24 godzin. W przypadku czystej (+)amfetaminy są to 2 godziny a dla
kokainy
tylko 30 minut. Przy zażywaniu metamfetaminy nie następuje wytwarzanie metabolitów o działaniu psychotropowym, jak ma to miejsce w przypadku używania amfetaminy.
Atuty te oraz łatwy dostęp do
efedryny
ekstrahowanej
z kory Ephedra sinica,
pseudoefedryny
dostępnej w aptekach bez recepty oraz
fenyloalaniny
dostępnej w
aspartamie
sprawia, iż narkotyk staje się coraz bardziej popularny w USA. Jest też produkowany na
Słowacji
i na południu
Polski
, głównie na eksport do Europy Zachodniej. Jednym z głównych jej producentów jest
Korea Północna
[].
Zobacz też
Linki zewnętrzne