Amalia Mniszchowa z Brühlów
Nagrobek Amalii Mniszchowej w kościele św. Marii Magdaleny w Dukli
Amalia Mniszchowa (lub Amelia, Maria) z Brühlów (ur.
10 lipca
1736
, zm.
30 kwietnia
1772
w
Dukli
) – córka pierwszego ministra
Augusta III
Henryka Brühla
(1700-1763), żona (od 14 lipca 1750)
Jerzego Augusta Mniszcha
(1715-1778),
marszałka nadwornego koronnego
.
Starannie wykształcona pod okiem
Marii Józefy Habsburżanki
, znała sześć języków. Od wczesnej młodości uczestniczyła w dworskich intrygach w Warszawie króla
Augusta III
, w
Dreźnie
,
Paryżu
i
Wiedniu
, chętnie wysyłana tam przez ojca do
Marii Teresy
. Będąc wielokrotnie w pałacu u Marii Teresy, próbowała zainteresować cesarzową sprawami Polski. Po śmierci Augusta III (1763), wyjechała z Saksonii i bezkrólewie spędziła, bywając czasem w Dukli, a czasem w Warszawie. W czerwcu 1764 Mniszchowie przebywali w Dukli i uczestniczyli w poświęceniu nowo wybudowanego kościoła bernardyńskiego. W 1769 roku, w czasie Konfederacji barskiej, Amalia ufundowała w
Trzcianie
na Pustelni św. Jana z Dukli murowaną kaplicę.
Amalii Mniszchowej przypisywano zorganizowanie
13 lutego
1771
, wspólnie z
Potockimi
, zamachu na pierwszą żonę młodego (18-letniego) wówczas
Szczęsnego Potockiego
,
Gertrudę z Komorowskich
w związku z tym, że małżeństwo z Potockim Mniszchowie i Potoccy planowali dla jedynej córki Amalii,
Józefiny Mniszchówny
(1752-1798). Zamachu dokonano we włościach Mniszchów, w okolicach Dukli.
Amalia zmarła w wieku 35 lat, wg wersji oficjalnie ogłoszonej przez rodzinę – na
gruźlicę
, wg innej wersji – po zażyciu trucizny. Dwa lata po śmierci matki, Józefina Mniszchówna wyszła za mąż za tak pożądanego dla niej przez rodziców Szczęsnego Potockiego, wówczas już wdowca po zmarłej Gertrudzie Potockiej (ok. 1754-1771).
Jerzy Mniszech na cześć żony w 1773 wystawił
rokokowy
grobowiec dłuta Jana Obrockiego ze Lwowa w kaplicy dukielskiego kościoła parafialnego św. Marii Magdaleny. Wykonany z czarnego marmuru, przedstawia zmarłą w stroju dworskim na sarkofagu. Epitafium dla niej napisał
Rafał Modlibowski
.
Źródło