Bitwa pod Ostrołęką
26 maja
1831
–
największa bitwa
powstania listopadowego
, w której główne siły wojsk polskich pod dowództwem
generała
Jana Skrzyneckiego
starły się z wojskami rosyjskimi
Iwana Dybicza
.
Wstęp
Na skutek przedłużającej się przerwy w działaniach Skrzynecki pod wpływem opinii publicznej opracował plan wyprawy w sile 45 000 żołnierzy przeciwko liczącemu 30 000 żołnierzy
korpusowi
rosyjskiemu, który znajdował się między Ostrołęką a
Łomżą
. By pozorować obecność głównych sił polskich na szosie brzeskiej naprzeciwko armii Dybicza, pozostawiono liczący 11 000 żołnierzy korpus
Jana Umińskiego
.
Pomimo nieporadności Skrzyneckiego realizacja planu przebiegała pomyślnie, jednak
18 maja
z nieznanych przyczyn Skrzynecki nie zdecydował się na zaatakowanie pod
Śniadowem
otoczonej już
gwardii
rosyjskiej, która dzięki temu ocalała i uszła na
Białystok
. Gdy Skrzynecki ruszył w pościg, zaalarmował tym Dybicza, który na czele 40 000 żołnierzy rozpoczął marsz na
Warszawę
, grożąc Skrzyneckiemu odcięciem od stolicy. Z tego powodu Polacy przerwali pościg za uchodzącą gwardią w
Tykocinie
.
W tym czasie Dybicz przeprawił się przez
Bug
, zepchnął spod
Nura
osłonowy korpus
Tomasza Łubieńskiego
i ruszył na Ostrołękę. Skrzynecki zostawił pod Tykocinem
Antoniego Giełguda
, by osłaniał polskie siły przed możliwym powrotem gwardii, a sam z 30 000 żołnierzy przybył wieczorem
25 maja
pod Ostrołękę i przystąpił do przeprawy przez
Narew
.
Bitwa
Rankiem
26 maja
, gdy przeprawa wojsk polskich przez Narew jeszcze trwała, niespodziewanie zaatakowały Polaków nadchodzące oddziały Dybicza. Wojska rosyjskie po zażartych walkach zajęły Ostrołękę, której broniła brygada
Ludwika Bogusławskiego
, następnie czołowe oddziały rosyjskie przeprawiły się na prawy brzeg Narwi. W tym momencie w zasięgu rosyjskiej artylerii, prowadzącej ogień z lewego, wyższego brzegu Narwi, znalazły się polskie przeprawy oraz pozostałe pozycje wojsk Skrzyneckiego.
Skrzynecki pragnął zepchnąć do rzeki znajdujących się na prawym brzegu Rosjan, jednak rzucane przez niego do ataku dywizje ponosiły bardzo ciężkie straty. Gdy po południu Dybicz przerzucił przez Narew dodatkowe siły, Rosjanie ruszyli do generalnego natarcia. Kontratakujące wojska polskie zdołały odrzucić Rosjan z powrotem do rzeki, jednak zmieszane zostały przez silny ogień rosyjskiej artylerii i wycofały się z ciężkimi stratami.
Ponowne natarcie Rosjan powstrzymał śmiały atak 4 baterii artylerii lekkokonnej generała
Józefa Bema
, co pozwoliło armii Skrzyneckiego wykonać odwrót na Warszawę. Ponieważ Giełgud został odcięty od Łomży, otrzymał rozkaz marszu na Litwę.
Podsumowanie
Walki toczyły się przez cały dzień zarówno w samej
Ostrołęce
, jak i na jej przedpolach. W trakcie walk miasto bardzo ucierpiało – pożary trwały zarówno przed południem, w czasie walki wręcz na ulicach i podwórzach z udziałem mieszczan jak i po południu jako rezultat ostrzału artyleryjskiego z obu stron.
W obronie
Ostrołęki
szczególnie wsławił się 4 pułk piechoty, słynni "
Czwartacy
", dowodzeni przez gen. Ludwika Bogusławskiego. Pomimo nierozstrzygniętego wyniku bitwy ,(przed całkowitym rozbiciem uchronił Polaków w krytycznym momencie atak 4 baterii konnej podpułkownika
Józefa Bema
) bitwa powszechnie jest uważana za klęskę Polaków. W jej wyniku bowiem poważne straty (nieco ponad 6 tys. w tym prawie 2 tys. poległych[1]) poniosły najlepsze oddziały polskiej piechoty. Polegli m.in. generałowie
Ludwik Kicki
i
Henryk Kamieński
. Rosjanie stracili ok. 5 tys. ludzi[2]. W efekcie bitwy armia polska straciła inicjatywę strategiczną i przeszła do defensywy.
W
1847
na osobiste polecenie
Mikołaja I
nad Narwią został wzniesiony
pomnik upamiętniający rosyjskie zwycięstwo
w bitwie. Został on rozebrany po odzyskaniu niepodległości przez Polskę[3].
Dla upamiętnienia tamtych wydarzeń w
Ostrołęce
odgrywana jest inscenizacja bitwy. W
kościele św. Antoniego Padewskiego
(Klasztor) odprawiane są msze święte za poległych, ponieważ kościół ten był szpitalem dla rannych w bitwie. Wydarzeniom z maja 1831 r. poświęcona jest także stała ekspozycja w miejscowym Muzeum Kultury Kurpiowskiej.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 7 000; Mała Encyklopedia Wojskowa
- ↑ 2,0 2,1 ponad 5 000; Mała Encyklopedia Wojskowa
- ↑ K. Sokoł, A. Sosna: Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815-1915. MID "Synergia", Moskwa 2005, , ss.64-65
| | Tablica informacyjna przed Mauzoleum Powstania Listopadowego w Ostrołęce | Pomnik Czwartaków w Ostrołęce |
Niemiecki wiersz poświęcony Czwartakom i ich walce pod Ostrołęką | |
Literatura
- Mała Encyklopedia Wojskowa. 1967, Wydanie I
Linki zewnętrzne