Warunki rozwoju i wychowania stworzone przez dom rodzinny określają indywidualną sytuację środowiskową każdego dziecka wyznaczoną warunkami ekonomiczno-bytowymi, kulturalnymi i społeczno emocjonalnymi rodziny.
Mówiąc o rodzinie należy podkreślić znaczącą złożoność pełnionych przez nią funkcji:
- rodzina jest pierwszą grupą społeczną, z którą jednostka się styka, a zatem dzięki niej się realizuje i staje się zdolna do uczestnictwa w życiu społecznym,
- dzięki oddziaływaniom wychowawczym rodziny, zarówno tym świadomym i zamierzonym, jak i niezamierzonym, kształtują się podstawowe zręby osobowości dziecka, jego postawy i potrzeby oraz sposoby ich zaspokajania; dzięki kształtowaniu potrzeb i stosowanie wymagań rodzina wpływa także na rozwój umiejętności i zdolności oraz na poziom osiągnięć dziecka.
Liczni badacze, interesując się rolą oddziaływań rodziny w procesie rozwoju i wytwarzania skupiają uwagę przede wszystkim na dwóch grupach czynników. Pierwszą są czynniki socjo - ekonomiczne, drugą - wychowawczo-psychologiczne. Czynniki socjo-ekonomiczne, charakteryzowane są przez takie wymiary jak praca zawodowa i wykształcenie rodziców, sytuacja materialna i mieszkaniowa rodziny oraz struktura rodziny.(1) Czynniki wychowawczo-psychologiczne charakteryzowane są przez ogólną atmosferę wychowawczą, więzi emocjonalne w rodzinie, postawy rodziców wobec dziecka, stan i formy opieki wychowawczej nad dzieckiem oraz natężenie i sposoby kontroli zachowania dziecka.(2)
Wszystkie warunki są bardzo istotne dla rozwoju dziecka i wszelkie nieprawidłowości mogą wywoływać negatywny wpływ na kształtowanie się jego osobowości.
1 - Hurlock E.: Rozwój dziecka. Warszawa 1961, s. 5642
2 - Borzym J.: Uczniowie zdolni : Psychologiczne i społeczne determinanty osiągnięć szkolnych. Warszawa 1979, s.35
Agnieszka Trelka | 
