Złożoność, wielowymiarowość i wielostronne uwarunkowania procesów opiekuńczo-wychowawczych zachodzących w internacie stawiają przed kadra pedagogiczna niełatwe zadanie. Zmuszają bowiem do ciągłej refleksji nad własną działalnością, sytuacja powierzonych im grup wychowawczych, a także sytuacją poszczególnych jej członków, których rozwojem mają kierować.
Dlatego też działalność wychowawców musi być planowana i dokumentowana.
Ważną sprawą w planowaniu form organizacyjnych pracy w internacie jest uwzględnienie potrzeb i predyspozycji całego zespołu oraz jego poszczególnych członków. Jest to warunkiem ich zadowolenia i współdziałania z wychowawcą.
Należy jednak pamiętać, że sztywne trzymanie się planów, nie zawsze jest optymalnym wyjściem. Organizacja pracy w internacie wymaga ciągłego modyfikowania i usprawniania, wychodzenia naprzeciw bieżącym potrzebom wychowanków, tak, aby czuli się w nim jak najlepiej, a jednocześnie, aby internat jako środowisko wychowawcze oddziaływał pozytywnie na wszechstronny rozwój wszystkich wychowanków.
Istnieje powszechna zgodność, że planowanie działania może być źródłem sukcesów pedagogicznych, wskaźnikiem pomiaru wyników wychowania, a przede wszystkim narzędziem pomocniczym w organizowaniu życia wychowanków.
Pierwszym etapem tworzenia planu pracy grupy jest przeprowadzenie wśród młodzieży ankiety, która ukazuje zainteresowania i uzdolnienia poszczególnych osób. W ankiecie znajdują się również pytania dotyczące oczekiwań związanych z życiem w internacie oraz propozycji zmian istniejącego stanu rzeczy
W oparciu o propozycje młodzieży, możliwości placówki, jej specyfikę i tradycję oraz wytyczne dotyczące pracy opiekuńczo-wychowawczej w internacie wychowawca tworzy plan pracy, który następnie konsultuje z całą grupą.
Spotkanie, na którym zatwierdzony jest plan pracy służy wzajemnej dyskusji, poszukiwaniu optymalnych rozwiązań. Młodzież ma szansę nauczyć się prezentacji własnego zdania, jego uzasadnienia i obrony, ale również trudnej sztuki kompromisu.
Aktywny udział młodzieży w planowaniu pracy w internacie wyzwala u niej współodpowiedzialność za zrealizowanie go. Taka postawa młodzieży sprzyja przyjęciu przez wychowawcę w dalszej pracy z grupą roli koordynatora nie zaś autokratycznego kierownika. Wychowawca na comiesięcznych spotkaniach z grupą nie narzuca konkretnych sposobów realizacji zadań, nie wyznacza osób odpowiedzialnych za ich wykonanie. Oczekuje propozycji ze strony młodzieży Jego rola polega na pomaganiu im w wyborze najbardziej optymalnych rozwiązań. Podobnie jest z rozliczeniem poszczególnych osób za wykonanie konkretnych zadań. Nagradza i karze nie tylko wychowawca, ale przede wszystkim grupa
Współpraca z młodzieżą w zakresie tworzenia planu pracy i jego realizacji sprawia, że odpowiada on rzeczywistym potrzebom młodych ludzi oraz staje się bogatszy w ciekawe propozycje i oryginalne pomysły. Taki styl pracy z grupą sprzyja tworzeniu miłej, przyjacielskiej atmosfery nie tylko między wychowawcą, a grupą, ale również pomiędzy poszczególnymi jej członkami.
Najważniejszą sprawą w planowaniu pracy opiekuńczo-wychowawczej w internacie jest umożliwienie wychowankom wszechstronnego rozwoju osobowości. Ważne jest nie tylko zapewnienie możliwości rozwijania zainteresowań, uzdolnień i talentów młodzieży, ale również pomaganie w odnajdywaniu przez wychowanka w samym sobie możliwości, o których sam wychowanek do tej pory nie wiedział. W pracy z młodzieżą należy również zwrócić uwagę na wyrównanie braków w zakresie umiejętności pełnego, autentycznego i otwartego współżycia z innymi ludźmi. Poczucie niezrozumienia, samotności, nieumiejętności rozwiązywania problemów, brak wiary w siebie ma jedną z najczęstszych przyczyn sięgania przez młodzież po alkohol i narkotyki.
Działalność profilaktyczna w naszym internacie przybiera różne formy: rozmowy indywidualne, pogadanki, prezentowanie filmów, proponowanie do przeczytania artykułów i książek. Poza tym corocznie odbywają się spotkania środowiskowe, w trakcie których młodzież może porozmawiać z osobami zajmującymi się w swojej pracy zawodowej problemem uzależnień.
Działalność profilaktyczna nie ogranicza się jedynie do teoretycznego zapoznania młodzieży z przyczynami, przebiegiem i skutecznymi sposobami wychodzenia z nałogu. Obejmuje również zapewnienie wychowankom ciekawych i wartościowych form spędzania czasu wolnego oraz umożliwienie bliższego poznania siebie, poprawienie kontaktów z innymi ludźmi poprzez udział w spotkaniach w formie gier i zabaw psychologicznych.
Dużym zainteresowaniem cieszą się wśród młodzieży wyjścia do galerii na wernisaże. Wynika to z faktu, że wiele osób jest uzdolnionych plastycznie. W ciągu ostatnich dwóch lat obejrzeliśmy wiele interesujących wystaw.
Dodatkowym walorem wyjść do galerii jest fakt, że młodzież może bezpośrednio porozmawiać z autorami prac. Nasz internat posiada również własną galerie, w której prezentowane są prace uzdolnionych plastycznie mieszkańców internatu
Młodzież, która posiada zdolności wokalne, muzyczne, potrafi grać na jakimś instrumencie, śpiewać, recytować wiersze, wykonywać ciekawe prace z zakresu rękodzieła itd. Ma możliwości przedstawienia ich całej społeczności internatu podczas corocznie organizowanych "Wieczorów twórczości własnej".
Internat zapewnia również możliwość rozwijania zainteresowań turystyczno-sportowych. Szczególnie wiele uwagi poświęca się tez na zapoznanie młodzieży z pięknymi zakątkami Suwalszczyzny, uwrażliwianie na problemy związane z ochroną środowiska.
Planowanie w każdej dziedzinie, w tym także w wychowaniu, polega na postawieniu określonego celu i obmyśleniu sposobów postępowania, które do niego mają doprowadzić
Obok celu i służących mu środków trzecim elementem planu jest czas, w jakim dany cel ma być osiągnięty.
Prawidłowe sprzężenie tych elementów zapewnia optymalność naszych działań. Planowanie pracy wychowawczej opiera się na ogólnie stwierdzonym założeniu, że wszelkie zmiany w postawach i psychice zachodzą pod wpływem przezywanych przez nas sytuacji i wynoszonych z nich doświadczeń. Wśród nich szczególne znaczenie ma własna działalność wychowanka.
Organizując zatem w sposób przemyślany życie młodzieży w internacie stwarza się w tym życiu pożądane, ze względu na zamierzony cel, sytuacje i doświadczenia. Możemy ten cel osiągnąć, doprowadzając do pozytywnych i trwałych zmian w postępowaniu i osobowości młodzieży. Nie nastąpi to oczywiście w jednakowym stopniu w stosunku do wszystkich wychowanków, gdyż punkt wyjścia i psychologiczny teren oddziaływania jest inny dla każdego.
Mamy jednak obiektywne podstawy, aby założyć, że jeśli prawidłowo zaplanujemy i przeprowadzimy pracę, ogólnym wynikiem będzie nie zawsze od razu dostrzegalny, ale istotny krok naprzód.
Coś z tych wartości, które przyjęliśmy jako nasz cel zostanie przez naszych wychowanków przyswojone-staną się może bardziej koleżeńscy, obowiązkowi, zainteresowani sprawami społecznymi, wrażliwi na potrzeby innych ludzi.
Przy omawianiu pracy pod koniec roku szczególnie ważne jest konkretne uchwycenie przemian, jakie zachodziły pod wpływem zastosowanych form i metod, wydobycie osiągnięć i podkreślenie twórczego wkładu pracy zarówno wychowawców jak i wychowanków. Taka ocena sprzyja przekonaniu o celowości planowania, pobudza twórczą aktywność i emocjonalny, pozytywny stosunek do podejmowanych w perspektywie zadań.
Dobór metod w systematycznej pracy z planem pozwala dostrzec korzyści, jakie daje ta praca:
1. Wspólnie ustalony plan zadań wychowawczych nadaje pracy wychowawców i wychowanków jednolity kierunek i zapewnia niezbędną w wychowaniu koordynację poczynań.
2. Działanie według planu chroni od przypadkowości i przytłaczania młodzieży nadmierna ilością nieskoordynowanych wymagań. Plan zapewnia koncentracje wysiłków. W pewnym stopniu uwalnia nas także od męczącego poczucia, ze "tak wiele trzeba zrobić", ponieważ zakłada z góry wybór zadań na dany rok według hierarchii ich ważności i realnych możliwości internatu.
3. Działanie planowe zespala wychowawców i wychowanków wspólnymi zadaniami i czyni pracę ciekawsza i bogatszą. Pracując w myśl obranych celów mimo woli stajemy się wrażliwsi na te zewnętrzne wydarzenia i fakty, które mogą nam pomóc (lub przeszkodzić) i zajmujemy wobec nich aktywną postawę. Zaangażowane dążenie do realizacji założonych celów jest równocześnie dla samego wychowawcy podnietą do pracy nad sobą i drogą podnoszenia na wyższy poziom własnych możliwości pedagogicznych.
4. Plan, w który włożyliśmy coś z własnych zainteresowań i przekonań, staje się dla wychowawcy osobistym zadaniem i terenem osiągnięcia sukcesu zawodowego.
5. Łatwiejsze możliwości obserwowania wyników, jakie istnieją przy działaniu skoncentrowanym na wybranych celach, pozwalają wychowawcy mierzyć osiągnięty postęp. To z kolei staje się podstawą do potwierdzenia własnej wartości zawodowej i daje zainteresowanemu poczucie zadowolenia koniecznego do dobrego samopoczucia.
Na koniec podjętego tematu odpowiedzieć trzeba na pytanie, od którego zwykle zaczynają wychowawcy. Jak sporządzać plany? Jak prowadzić dziennik grupy? Najskuteczniejsza chyba odpowiedź - sporządzać należy tak, żeby pomogło to jak najlepiej w pracy. Cóż bowiem znaczy najpiękniej sformułowany plan, jeśli nie znajduje on rzeczywistego odbicia w pracy wychowawców i życiu młodzieży.
Barbara Matuszewska | 
