Przedstawiam Państwu propozycję ścieżki geograficzno-krajoznawczej " Na Krzemionki Podgórskie".
Krzemionki Podgórskie obejmują ok. 2,5 km2 powierzchni. Stanowią osobliwość geologiczną i morfologiczną – jako zespół trzech znaczniejszych pagórów, zbudowanych z wapieni jurajskich, strzaskanych tektonicznicznie pod wpływem trzeciorzędowych ruchów górotwórczych. Obrzeżone uskokami. Pod względem morfologicznym należą do Bramy Krakowskiej.
Ścieżka geograficzno- krajoznawcza " Na Krzemionki Podgórskie"
mgr Aneta Woda
Kraków 2002
Trasa wycieczki:
Rynek Podgórski, ulice: Rękawka, parkowa, Za torem, Kopiec Krakusa, Pod Kopcem, Wapienna, Wielicka, Jerozolimska, Abrahama, Swoszowicka (pomnik ku czci ofiar hitleryzmu w Płaszowie), Henryka Kamieńskiego, Mateczny (Zakład Przyrodoleczniczy). Łącznie 5-6 km. Czas przejścia około 2 godziny, razem ze zwiedzaniem 4-5 godzin.
Charakterystyka trasy.
Krzemionki Podgórskie obejmują ok. 2,5 km2 powierzchni. Stanowią osobliwość geologiczną i morfologiczną – jako zespół trzech znaczniejszych pagórów, zbudowanych z wapieni jurajskich, strzaskanych tektonicznicznie pod wpływem trzeciorzędowych ruchów górotwórczych. Obrzeżone uskokami. Pod względem morfologicznym należą do Bramy Krakowskiej. W rezerwacie "Bonarka" można obserwować zjawiska charakterystyczne dla budowy geologicznej okolic Krakowa: uskoki, powierzchnie abrazyjne, utwory jurajskie, kredowe i trzeciorzędowe. W pobliżu Krzemionek, na Matecznym biją źródła wód siarczkowych i siarczkowo-solankowych, które świadczą, że trzeciorzędowe morze mioceńskie osadziło tam pokłady gipsu, z którego w wyniku dalszych procesów utworzyły się złoża siarki.
Szczegółowy opis trasy.
Wędrówkę rozpoczynamy na Rynku Podgórskim, pobliżu kościoła parafialnego. Kościół zwraca uwagę, neogotycką bryłą.
Przy rynku stoi kilka klasycystycznych domów, które zbudowano albo pod koniec XVIII w. albo w I połowie XIX w.
W pobliżu wylotu ul. Rękawka do Rynku rozegrały się wydarzenia przesądzające o losie powstania krakowskiego.
Opuszczamy Rynek Podgórski, idziemy ul. Rękawka, a następnie ul. Parkową, która stromo wznosi się ku górze. Po prawej stronie znajduje się wejście do Parku im. Wojciecha Bednarskiego, twórcy parku. Park zajmuje dno starego kamieniołomu.
Wapienne skały kamieniołomu wznoszą się stromo od 10 do 20 m. W kilku miejscach są pionowe i dobrze ogładzone. Są to tzw. lustra tektoniczne, czyli płaszczyzny pionowe powstałe w wyniku przesunięcia warstw skalnych.
Od parku idziemy nadal w górę ul. Parkowej. Ponad parkiem, na grzbiecie północnego pasemka Krzemionek, znajduje się stadion podgórskiego klubu sportowego" Korona", oddany do użytku w 1960 r.
Schodzimy do głębokiej doliny, przecinającej w poprzek Krzemionki Podgórskie. Dolina ta jest Pochodzenia tektonicznego i stanowi zapadlisko. W 1948 umieszczono w kamieniołomie pomnik ku czci tych, którzy zginęli w obozie. Po prawej stronie pomnika znajduje się masowy grób. Spoczywają w nim prochy 21 Polaków, zamordowanych granatami przez barbarzyńców niemieckich 22 VII 1944r..
Nad kamieniołomem, na szczycie wzgórza Rękawka (271 m n.p.m.), wznosi się charakterystyczny, przysadzisty stożek Kopca Krakusa. Kopiec ma wysokość 16 m i średnicę u podstawy 57 m. Według legendy, utrwalonej przez Jana Długosza, ma to być mogiła mitycznego założyciela Krakowa – Krakusa, usypana przez lud w dowód wdzięczności za jego liczne zasługi. Na mogiłę znoszono jakoby ziemię w rękawach, stąd nazwa wzgórza " Rękawka".
Stojąc na szczycie Kopca Krakusa, łatwo można sprecyzować pojęcie widnokręgu albo horyzontu: jest to linia kolista, wyznaczająca miejsce pozornego zetknięcia się nieboskłonu z Ziemią. Widnokrąg można obserwować w takich miejscach, gdzie we wszystkich kierunkach i na większych odległościach nie ma żadnego obiektu, który mógłby zasłaniać widoczność.
Szczególnie interesujący widok rozciąga się na północny zachód, północ i wschód. Obserwujemy jak gdyby trzy Krakowy: zabytkowy, zielony ( Pasmo Sowińca i kopiec Kościuszki i Las Wolski), przemysłowy.
Idziemy dalej wzdłuż al. Pod Kopcem, obok nowego cmentarza podgórskiego, ulicami: Wapienną, Wielicką, po kilkuset metrach skręcamy w prawo, w ul. Jerozolimską, następnie ul. Abrahama. Dochodzimy pod monumentalny pomnik ku czci ofiar faszyzmu.
Pomnik został postawiony w 1964,a miejscu masowych egzekucji więźniów ze znajdującego się w pobliżu hitlerowskiego obozu koncentracyjnego. Pobliskie urwisko stanowi pozostałość po dawnym kamieniołomie. W 1961 został tu utworzony rezerwat przyrody nieożywionej "Bonarka", obejmujący powierzchnię ponad 2 ha. W kamieniołomie odsłaniają się- wapienie górnej jury z doskonale wykształconą powierzchnią abrazyjną morza kredowego, przeciętą uskokami, trzeciorzędowe wapienie słodkowodne i iły, stanowiące osady morskie.
Obecnie obserwacje są już nieco utrudnione, ponieważ kamieniołom zarasta krzewami i murawą.
W kierunku śródmieścia dążymy ul. H. Kamieńskiego, na wschód. W niewielkiej odległości od drogi na południe, przebiega wielki uskok. Wśród skał można zauważyć liczne konkrecje krzemionkowe o barwie najczęściej ciemnej. Od tych właśnie konkrecji pochodzi nazwa "Krzemionki".
Następnie wchodzimy na wiadukt, biegnący na linią kolejową z Krakowa Płaszowa do Skawiny. Jest to równocześnie dobry punkt widokowy na śródmieście Krakowa i na Krzemionki. Ta część miasta nosi nazwę Bonarka. Dochodzimy do skrzyżowania ważnych tras międzynarodowych na Matecznym.
Zwracamy uwagę na Zakład Przyrodoleczniczy i Ośrodek Rehabilitacyjny "Mateczny", którego założycielem w 1905 był Antoni Mateczny.Dziś leczą się tutaj ludzie cierpiący na artretyzm, choroby skóry, układu krążenia. Woda z Matecznego jest zdatna do picia, dlatego rozlewana jest do butelek i pod nazwą "Krakowianka" sprzedawana jako stołowa woda mineralna.
|
