Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zaburzenia osobowości

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 10542 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Typowym objawem niedojrzałej osobowości jest stosowanie wobec siebie zbyt surowych nakazów i zakazów, przeżywanie wewnętrznych konfliktów, ciągłych wahań, niemożności uwolnienia się od natrętnych myśli, uczuć i wyobrażeń .
Osobowość to złożona struktura, dlatego jej zaburzenia mogą mieć wiele źródeł, różny patomechanizm, rozmaita może być symptomatologia.
Często u uczniów w wieku szkolnym można zauważyć istotne zmiany dotyczące w/w kwestii, może to jest smutne, ale zaburzenia osobowości należy traktować jako efekt patologizacji procesu rozwoju dziecka .

"Osobowość ", chociaż słowo to używane jest w wielu różnych znaczeniach, większość tych popularnych znaczeń daje się zakwalifikować do dwóch grup.
W pierwszym zastosowaniu termin "osobowość" oznacza umiejętność czy zręczność w kontaktach społecznych. Osobowość jednostki oceniana jest ze względu na jej zdolności wzbudzania pozytywnych reakcji u różnych osób w różnych okolicznościach .
W drugim zastosowaniu osobowość rozumiana jest jako najbardziej wyraźne i rzucające się w oczy wrażenie, jakie jednostka wywiera na innych ludziach. O jednostce mówi się wtedy, iż ma "osobowość agresywną", "uległą" czy "lękową" .

Znany amerykański psycholog Gordon Allport, twierdził iż "osobowość jest dynamiczną organizacją w jednostce tych systemów psychofizycznych, które determinują jej specyficzne przystosowanie do jej środowiska" . Osobowość nieustannie rozwija się i zmienia, istnieje realnie i ma swe neuronowe i fizjologiczne korelaty .
Wyrażenie "osobowość" rozumiana jako organizacja, oznacza, że składa się ona z różnych jakościowo elementów, takich jak np. potrzeby, postawy, mechanizmy obronne, cechy obrazu siebie .
Rozwój osobowości człowieka, jego postawy i zachowania wobec innych ludzi i społeczeństwa jako całości kształtują się w latach najwcześniejszego dzieciństwa. Warunkiem prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego jest środowisko rodzinne, w którym dziecko od początku pełni rolę społeczną, w którym czuje się akceptowanym i pełnowartościowym członkiem .
Człowiek o "dojrzałej osobowości", to taki który ma wyrobiony charakter, silną wolę, rozwinął w sobie prawidłowy mechanizm radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Pragnąc przeżywać radość wyższego rzędu, dąży on do realizacji wartości specyficznie ludzkich, jak życzliwość, miłość, wierność, szlachetność, poświęcenie, wspaniałomyślność, odpowiedzialność. Działa w obronie swoich praw i stara się słusznym gniewem tę krzywdę odeprzeć, a także potrafi znieść ból, frustracje czy kryzysy rozwojowe, rodzinne i inne .
Zaburzenia osobowości przejawiają się przede wszystkim w zachowaniu i działaniu, a nie spostrzeganiu, funkcjach poznawczych lub zaburzeniach emocjonalnych. W zaburzeniach osobowości zostały wyróżnione 4 podkategorie:

  1. zaburzenia układu cech osobowości (osobowość nieadekwatna, schizoidalna, cyklotymiczna, paranoidalna)
  2. zaburzenia poszczególnych cech osobowości (niedojrzałość lub chwiejność emocjonalna, osobowość biernie agresywna, kompulsywna lub zaburzenie jakiejkolwiek pojedynczej cechy)
  3. socjopatyczne zaburzenia osobowości, które charakteryzują działania prowadzące do naruszenia powszechnych standardów etycznych, moralnych, społecznych (reakcje antyspołeczne, zboczenia seksualne, alkoholizm, narkomania, lekomania)
  4. symptomy specjalne – charakterystyczne jest występowanie pojedynczego objawu (często u dzieci np.: jąkanie, moczenie) .
Zaburzenia osobowości stanowią stan pogranicza między patologią a normą. Charakteryzują się małą dynamiką i pewną stabilnością kliniczną. Są zaliczane do najważniejszych problemów klinicznych i psychospołecznych.
Człowiek o niedojrzałej osobowości według Maslowa i Mitelmana, odznacza się następującymi właściwościami: objawami wegetatywnymi (bicie serca, ataki duszności, biegunka, wymioty itp.), ogólnym spowolnieniem lub nadmierną aktywnością, obniżonym nastrojem, samokrytycyzmem, zmniejszonym poczuciem własnej wartości i bezpieczeństwa, izolacją społeczną, bezradnością w kryzysach osobistych i rodzinnych , silnym poczuciem winy, autoagresją .
Przykładem osobowości niedojrzałej, nieprawdziwej może być osobowość neurotyczna, która zbudowana jest na lęku przed cierpieniem oraz ciągłej skłonności do postaw obronnych.

Analizy osobowości neurotycznej w naszych czasach dokonała Karen Horney, przedstawiła ona listę dziesięciu potrzeb, które się nabywa w wyniku prób znalezienia rozwiązania problemu zaburzonych stosunków z ludźmi. Potrzeby te Horney nazywa "neurotycznymi", ponieważ są to irracjonalne rozwiązania tego problemu .

  1. Neurotyczna potrzeba uczucia i uznania. Potrzebę tę charakteryzuje niewybiórcze pragnienie podobania się innym i spełniania ich oczekiwań. Jednostka zabiega o dobrą opinię innych i jest niezwykle wrażliwa na wszelkie oznaki odtrącenia czy nieprzychylności.
  2. Neurotyczna potrzeba "partnera", który weźmie w swe ręce życie danej osoby. Osoba mająca taką potrzebę jest pasożytem. Przypisuje nadmierną wartość miłości i obawia się bardzo, że zostanie porzucona i osamotniona.
  3. Neurotyczna potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach. Człowiek odczuwający taką potrzebę jest niewymagający, zadowala się małym, woli pozostać na uboczu i nade wszystko ceni skromność .
  4. Neurotyczna potrzeba władzy. Potrzeba ta wyraża się w pożądaniu władzy dla niej samej, w zasadniczym braku szacunku dla innych oraz bezkrytycznej gloryfikacji siły i pogardzie dla słabości.
  5. Neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych.
  6. Neurotyczna potrzeba prestiżu. O samoocenie osoby z taka potrzebą decyduje to, jak duże uznanie okazują jej inni.
  7. Neurotyczna potrzeba podziwu własnej osoby. Jednostka odczuwająca taką potrzebę ma wyolbrzymiony obraz własnej osoby i pragnie być podziwiana za to, co sobie przypisuje, a nie za to, czym naprawdę jest.
  8. Neurotyczna ambicja dotycząca osobistych osiągnięć. Człowiek mający taką ambicję chce być rzeczywiście najlepszy i dąży do coraz większych osiągnięć w wyniku podstawowego braku poczucia bezpieczeństwa.
  9. Neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności. Rozczarowawszy się kontaktami z ludźmi, jednostka odsuwa się od innych i nie chce wiązać się z nikim ani z niczym. Staje się samotnikiem.
  10. Neurotyczna potrzeba perfekcji i nienaruszalności. W obawie przed krytyką, osoba odczuwająca taką potrzebę stara się być niedostępna i nieomylna .
W 1945 roku Horney przeprowadziła klasyfikację tych dziesięciu potrzeb, dzieląc je na trzy kategorie: 1) dążenie ku ludziom np. potrzeba miłości, 2) odsuwanie się od ludzi, np. potrzeba niezależności, 3) występowanie przeciw ludziom np. potrzeba władzy .
Powyższe potrzeby stanowią źródła wewnętrznych konfliktów. Podczas gdy osoba normalna może rozwiązać te konflikty, osoba neurotyczna ze względu na cechujący ją silniejszy lęk podstawowy musi stosować rozwiązania irracjonalne i sztuczne. Wszystkie te konflikty są do uniknięcia lub można je łatwiej rozwiązać, jeśli dziecko wychowuje się w domu, w którym znajduje poczucie bezpieczeństwa, zaufanie, miłość, szacunek, tolerancję i serdeczność.
Neurotykiem prawdopodobnie stanie się ten, kto przeżywał zdeterminowane kulturowo trudności w intensywnej postaci, przeważnie w formie doświadczeń okresu dzieciństwa.

Psychopatia – to trwały defekt osobowości o nieuchwytnej etiologii. Jest niekorzystnym pod względem społecznym odchyleniem od normy w zakresie struktury osobowości, zwłaszcza życia uczuciowego, woli, charakteru oraz napędu psychoruchowego. Psychopatię najczęściej uważa się za patologiczny rozwój osobowości powstały pod wpływem niepomyślnych warunków zewnętrznych przy współudziale odbiegających od normy cech wrodzonych .
Objawia się trudnościami w zakresie współżycia z innymi ludźmi, prowadzącymi często do zachowań antyspołecznych, przyczyn należy poszukiwać w negatywnym oddziaływaniu środowiska społecznego. Charakterystyczne dla osobowości psychopatycznej jest stępienie wrażliwości emocjonalnej i obniżenie reaktywności na kary i nagrody o charakterze społecznym .
U tych osób emocje i popędy często przejawiają się w sposób niepohamowany, bez odpowiedniej modulacji adekwatnej do sytuacji, osoby te nie są skłonne do odraczania zaspokajania swych potrzeb, do przejawiania poczucia winy i wstydu .

Podobne zaburzenia osobowości występują w socjopatii, spowodowane niewłaściwymi warunkami wychowawczymi i środowiskowymi, polegające na nieprzystosowaniu się jednostki do życia w społeczeństwie. Przejawia się to w kłopotliwym dla otoczenia zachowaniu.
Nieprawidłowy rozwój osobowości w kierunku socjopatii cechują zaburzenia procesów emocjonalno – motywacyjnych. Nieprawidłowy proces przyswajania norm, wzorców zachowania, wytwarzania idealnego obrazu świata i siebie, typowy dla socjopatycznego rozwoju osobowości występuje wówczas gdy:

  1. dziecku brakuje wzorca do naśladowania i identyfikacji
  2. rodzice nie budzą szacunku dziecka i jego pozytywnych uczuć
  3. wadliwy jest system zewnętrznych wymagań, co nie sprzyja przekształcaniu się ich w wewnętrzne wymagania.
Zdaniem Marii Ziemskiej do wykształcenia się cech socjopatycznych dochodzi, w przypadku postaw rodzicielskich nacechowanych nadmiernym dystansem. Postawa odtrącająca blokuje rozwój uczuć społecznych, sprzyja kształtowaniu się agresji, kłamliwości, nieposłuszeństwa. Natomiast postawa unikająca może powodować niestałość uczuciową, konfliktowość, niezdolność do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych .

Bogdan Zawadzki jednostki o głęboko zaburzonej uczuciowości określa mianem "socjopatów antysocjalnych", są to ludzie pozbawieni sumienia, którzy nie mają poczucia winy, ani obowiązku, amoralni, nie potrafią kochać nikogo, nie potrafią się przywiązywać. Sami natomiast wykorzystują, eksploatują uczucie, ażeby uzyskać czyjeś względy. Są często czarujący, bardzo mili, wcześnie nauczyli się, że wkradanie się w czyjeś łaski opłaca się w życiu. Te dwie cechy: brak sumienia i brak zdolności kochania – to jądro osobowości socjopaty antysocjalnego .
Zaburzenia lub trwałe zmiany struktury osobowości, charakteru, temperamentu, sfery uczuciowej, powstałe na wskutek przebytych ograniczonych uszkodzeń tkanki mózgowej, występują w charakteropatii. Uszkodzenia te mogą powstać w komórce rozrodczej, w trakcie życia płodowego, w czasie porodu, we wczesnym dzieciństwie lub w późniejszych okresach życia .

Tadeusz Bilikiewicz opisał objawy charakteropatii pourazowej - cerebrastenii, wśród wielu objawów wymienia między innymi: trwały niepokój uciążliwy dla otoczenia, przesadne żądania, złośliwość, trudności w przystosowaniu się do obowiązujących norm, wybuchowość ze skłonnością do czynów impulsywnych.

Kolejnym zaburzeniem jest osobowość autorytarna jest to osobowość, w której dominujące są cechy: konwencjonalizm, sztywność, oschłość, bezkrytyczne podporządkowanie się autorytetom, agresja wobec tych, którzy nie uznają tradycyjnych i konwecjonalnych wartości, odrzucenie indywidualizmu i twórczej inwencji, przesadne i stereotypowe zachowanie, preferowanie działania z pozycji siły, cynizm i działanie na cudzą szkodę. Przyczyny kształtowania się takiej osobowości tkwią w największym stopniu w środowisku wychowawczym, w którym dominuje bardzo ostra, surowa dyscyplina i tłumienie uczuć.

Do zaburzeń osobowości o charakterze socjopatycznym zaliczamy również:

Toksykomanię – jest to zależność chemiczna, polegająca na silnej potrzebie fizycznej i psychicznej przyjmowania substancji odurzających. W osobowości toksykomana funkcje psychiczne ulegają częściowej lub całkowitej degradacji. Są to jednostki słabe, uległe, bezwolne, u których zauważa się brak określonych wartości i pozytywnego wzorca, egocentryzm oraz chwiejność emocjonalną z poczuciem zagrożenia. Do tego dochodzi sztywność w stosunkach międzyludzkich, obniżona samokontrola, zmniejszony próg wytrwałości, objawy neurotyczne oraz paranoidalne.

Osobowość o charakterze dogmatycznym cechuje kierowanie się w działaniu przede wszystkim oceną źródeł, z których pochodzą informacje dotyczące określonych sytuacji, a nie obiektywnymi cechami informacji. Bezpośrednią przyczyną kształtowania się tego typu osobowości jest lęk wywołany przez zagrożenia płynące z zewnątrz. Jednostka broni się przed nim najpierw poprzez identyfikację z rodzicami, a w późniejszym okresie z innymi zewnętrznymi autorytetami .

Wybrane typy zaburzeń osobowości i ich

Osobowość schizoidalna
harakteryzuje się oschłością, wyniosłością, odgradzaniem się od otoczenia, nieufnością wobec ludzi. Bardzo małe albo żadne możliwości nawiązania bezpośrednich kontaktów uczuciowych z innymi. Żyje w izolacji psychicznej, w świecie swoich wewnętrznych przeżyć. Sprawia wrażenie osoby dziwacznej i tajemniczej.

Osobowość paranoidalna
harakteryzuje się nikłą zdolnością nawiązywania bezpośrednich kontaktów uczuciowych, głęboką dysharmonią wewnętrzną, często wysokimi aspiracjami. Żyje w stanie ciągłej gotowości do odpierania ataków. Uważając się za osobę zagrożoną, potencjalną ofiarę w rzeczywistości sama staje się agresorem.

Osobowość cyklotymiczna
Charakteryzuje przewlekłe zaburzenie nastroju polegające na występowaniu na przemian stanu przygnębienia, smutku, złego samopoczucia oraz stanu nadmiernej wesołości, wzmożonej energii i aktywności, a pomiędzy tymi stanami – okresów pełnego zrównoważenia.

Osobowość anankastyczna
Odbierana jako sztywna, uparta, bez poczucia humoru i możliwości odprężenia się i relaksu. Pedantyczna, sformalizowana, konwencjonalna, działająca według ściśle określonych reguł, podporządkowująca sobie otoczenie według własnych reguł.

Osobowość histeroidalna
Jest ekstrawertyczna, dąży do kontaktów z grupą społeczną i rozwija w niej intensywną działalność. Działalność ta ma postawić tę osobę w centrum zainteresowania, z reguły ma charakter niszczycielski i prowadzi do osobistych dramatów członków grupy.Bardzo często posługuje się kłamstwem oraz manipulacją. Jest całkowicie pozbawiona winy.

Osobowość psychasteniczna
Charakteryzuje nieśmiałość, nadwrażliwość, oczekiwanie akceptacji przez wszystkich, lęk, stałe poczucie mniejszej wartości, nadmierne poczucie odpowiedzialności za innych, trudność w podejmowaniu decyzji oraz przesadne analizowanie – często własnego zachowania. Podatność na sugestię innych, tendencja do uzależniania się od innych. Rygorystyczna i perfekcyjna samoocena.

Osobowość narcystyczna
Ma głębokie przekonanie o swojej wyjątkowej wartości, oczekuje na wyrazy uznania lub wręcz hołdu i spełniania wszystkich życzeń przez otoczenie. Reaguje agresją na ich brak. Cechuje ją całkowity brak empatii.

Osobowość fanatyczna
arakteryzuje poczucie własnej wyjątkowości i nieomylności. Nietolerancja, egocentryzm, często poczucie misji. Dążności do zajmowania pozycji przywódczych i podporządkowania sobie dużych grup społecznych. Realizuje cele z wielką konsekwencją, a nawet brutalnością i okrucieństwem.

Osobowość unikowa
Charakteryzuje nieśmiałość z jednoczesnym pragnieniem pozytywnej oceny i akceptacji innych. Lęk przed ośmieszeniem i odrzuceniem jest potężnym hamulcem przed kontaktami społecznymi.

Źródło: Żyj zdrowo - 2001.

BIBLIOGRAFIA

  1. Bogdanowicz M. (1985), Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa: WSiP.
  2. Duplaga M. (2001), Styl życia - zaburzenia osobowości, Żyj zdrowo, 1- 3.
  3. Hall C. S., Lindzey G. (2002), Teorie osobowości, Warszawa: PWN.
  4. Mądrzycki T. (2002), Osobowość jako system tworzący i realizujący plany, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  5. Obuchowska I. (1983), Dynamika nerwic, Warszawa: PWN.
  6. Pecyna M. B. (2001), Psychologia kliniczna w praktyce pedagogicznej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
  7. Spionek H. (1965), Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa: PWN.
  8. Szewczuk W. (1985), Słownik psychologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Opracowała: Irena Szulc

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie