Rozwijanie zainteresowań czytelniczych uczniów klas I-III
W istniejącej rzeczywistości zauważyć można coraz mniejsze zainteresowanie światem książki. O ile małe dzieci z entuzjazmem przekraczają próg fascynującej krainy literatury, z zapartym tchem słuchając baśni czytanych im przez dorosłych, o tyle dzieci starsze przestają już wyciągać ręce po barwne źródła niesamowitych przeżyć, jakie stanowią książki.
Książka pobudza wyobraźnię, uczy koncentracji, wzbogaca słownictwo i wiedzę, kształtuje gust i poczucie piękna, poszerza horyzonty myślowe, pokazuje jak postępować, rozwija inteligencję i wrażliwość.
Zainteresowania czytelnicze dzieci w młodszym wieku szkolnym są silnie zróżnicowane w zależności od wpływów środowiska rodzinnego, prasy, instytucji wychowawczych, takich jak szkoła czy biblioteka oraz własnych dyspozycji psychicznych. Pod koniec tego okresu upodobania literackie dzieci zaczynają uzależniać się od opinii dorosłych, często nawet popadają z nią w sprzeczność.
Mali czytelnicy poszukują książek bogato ilustrowanych, z upodobaniem przeglądają albumy krajoznawcze i techniczne, mimo iż treść tych książek przerasta ich wiadomości rzeczowe. Dzieci rozczytane wyróżniają się lepszą pamięcią, szybszym kojarzeniem faktów, większym zasobie wiadomości rzeczowych oraz językowo-słownikowych.
Potrzeba kontaktu dziecka z książką nie powstaje samoistnie, lecz dopiero wtedy, gdy się z nią zetknie. Nie będzie odczuwało braku książki, jeżeli nie będzie miało z nią kontaktu. Rozbudzanie zainteresowań czytelniczych dzieci powinniśmy zacząć od najmłodszych lat, czytając im i opowiadając bajki. Nie należy zmuszać dziecka do lektury, nie pomoże to polubić książki, lecz stanie się przykrym obowiązkiem. Należy zachęcać do czytania, poprzez pobieżne opowiedzenie o postaciach z lektury, ich przygodach. Opowiadanie zbliża do lektury. Zaciekawione treścią chętnie sięgnie po nią. Wspólne czytanie zachęca do rozmawiania z dzieckiem o książce, o jej bohaterach. Polecajmy dzieciom książki odpowiednie do ich wieku i zainteresowań. Zachęcajmy dziecko do głośnego czytania, nie komentujmy błędów, nawet jeśli nie jest ono najlepsze, na pewno się poprawi. Błędem jest podsuwanie dziecku pierwszej lepszej książki, gdyż może doprowadzić do zniechęcenia i przekonać, że czytanie jest nudnym zajęciem. Dzieci są niecierpliwymi czytelnikami, nudzą je długie opisy przyrody lub postaci. Warto zainteresować się tym, co czyta dziecko, ale trzeba to zrobić umiejętnie. Jeśli dzieci mają zaufanie do rodziców chętnie rozmawiają z nimi o interesujących je sprawach. Książki, które dziecko ma na stałe w domu, mocniej i głębiej oddziałują na nie, niż te wypożyczone i zwrócone zaraz po przeczytaniu.
Upodobaniem małych czytelników cieszy się bajka, gdyż nie przekracza ona możliwości percepcyjnych ze względu na swą lapidarność, jednostkowość, brak rozwlekłych opisów. Odbiorcy odpowiada przedstawiony w bajce sposób rozumowania: przywary, występek musi być ukarany, a cnota nagrodzona. Prawie wszystkie dzieci przechodzą okres zafascynowania baśnią. Ze względu na swe wartości kształcące, poznawcze i wychowawcze, baśń na całym świecie uznawana jest za niezastąpioną formę w literaturze dla dzieci. Wprowadza ona dziecko w ludzkie przeżycia, uczucia, motywy postępków, zapoznaje z najważniejszymi cechami psychiki ludzkiej na zasadzie przeciwieństwa: dobro – zło, odwaga – tchórzostwo, pracowitość – lenistwo. Zetknięcie się z cudzym losem poprzez sztukę rozwija uczucia słuchaczy, uszlachetnia. Dobre zakończenie utwierdza w dzieciach wiarę w sprawiedliwość i zwycięstwo słusznej sprawy. Baśnie kształtują zdolność do oceny własnego i cudzego postępowania.
Dużym zainteresowaniem młodych czytelników cieszą się książki poświęcone życiu dziecka w rodzinie, w szkole i w nowym, nieznanym im dotychczas środowisku. Eksponowane są w tych utworach zagadnienia dotyczące stosunków międzyludzkich, spraw koleżeństwa, uczynności, odwagi cywilnej, miłości rodzinnej, życzliwości. W losach przedstawionych postaci odnajdują przeżycia i sytuacje analogiczne do własnych doświadczeń, co zachęca je do zastanowienia się nad swoim postępowaniem.
Uczniowie klas niższych chętnie czytają również opowiadania realistyczne i łatwe powieści przyrodnicze, przede wszystkim o zwierzętach. Dzięki tym książkom dzieci poznają życie i zwyczaje zwierząt, a co najważniejsze budzą się ich uczucia opiekuńcze.
Inną formą przekazu zrozumiałą dla dzieci młodszych jest komiks. Charakterystyczna dla tego gatunku niewielka ilość tekstu uzupełniana rysunkiem, motywuje uczniów do czytania i daje im satysfakcję oraz poczucie sukcesu z samodzielnego przeczytania książki i zrozumienia jej treści. Po komiks najczęściej sięgają chłopcy.
Młodzi czytelnicy poszukują utworów humorystycznych, gdyż pragną poprzez czytanie wyeliminować stres i uczucie lęku, chcą czuć wokół siebie atmosferę pogody dodającą sił. Uczniowie klas młodszych nie mają jeszcze stałych zainteresowań czytelniczych, okresowo niektóre pozycje bywają bardziej popularne, ale zmiany upodobań następują często i z dużym uzależnieniem od otoczenia.
Zachęcajmy więc dzieci do czytania, pokazujmy im wartości płynące z czytelnictwa, starajmy się rozkochać ich w książce.
Literatura:
P. Kowolik, A. Słomian Zainteresowania czytelnicze uczniów klas trzecich szkoły podstawowej. Mysłowice, 1997, Nauczyciel i szkoła Nr 1(2)
K. Lenartowska Praca z tekstem w kl. I-III. Warszawa, WSiP 1982
G. Jargiło Zainteresowania czytelnicze dzieci. „Życie Szkoły” 7/8/88
Wykorzystałam również materiały przekazane przez panią W. Michalak podczas warsztatów dla nauczycieli na temat czytania w kl. I-III. (OKUN Leszno)
OPRACOWAłA:
Beata Lisiak |
