Ocenianie i kontrolowanie jest z pewnością integralną częścią procesu nauczania i jako takie musi być rozpatrywane w odniesieniu do całości działań podejmowanych przez nauczyciela.
Często słyszymy, że ocena w wychowaniu fizycznym jest zbędna, że uczeń powinien uczestniczyć w zajęciach nie dla oceny, lecz dla samego faktu realizowania się w różnych formach ruchowych. Z pewnością jest to wspaniała wizja samorealizacji, ale żeby mogła ona być spełniona, uczeń powinien wiedzieć, na jakim etapie samousprawniania się znajduje oraz jakie jeszcze ma przed sobą zadania. Wystawianie stopnia jest, więc naturalnym efektem procesu zbierania informacji i dochodzenia do pewnych opinii.
Biorąc pod uwagę cel oceniania możemy wyróżnić następujące jego rodzaje:
- kształtujące - informacje zebrane przed lub w trakcie nauki nie służą wartościowaniu pracy ucznia lecz wyznaczają sposób pracy z uczniem;
- zbierające - zmierza do wykorzystania informacji o uczniach już po zakończeniu nauki. Ma ono stwierdzić, w jakim stopniu osiągnięcia danego ucznia odpowiadają założonym celom dydaktycznym. Służy, więc ocenie osiągnięć i na jego podstawie nauczyciel ustala, jaki stopień wystawić i jak go uzasadnić.
Dla oceniania szkolnego ważne jest wyróżnienie również innych typów oceniania ( wg Cohena, Maniona, Morrisona- 1999):
- ocenianie kryterialne - wyznacza graniczne poziomy kompetencji minimalnych, poniżej których uznaje się, że uczniowie nie osiągnęli wyznaczonych kryteriów, zaś powyżej których można wystawić rożne stopnie;
- ocenianie różnicujące - mierzy osiągnięcia ucznia w porównaniu z osiągnięciami innych uczniów;
- ocenianie diagnostyczne - stosuje się przy formalnym poświadczeniu poszczególnych potrzeb edukacyjnych ucznia lub dokładnym opisywaniu problemu;
- ocenianie ipsatywne - uczniowie sami określają warunki wyjściowe, cel przyszłej nauki i osiągnięcia w określonych ramach czasowych. Pozwala to na zastanowienie nad własną nauką.
Wszystkie typy oceniania odgrywają bardzo ważną rolę w planowaniu procesu dydaktycznego natomiast stosowania tylko jednego z nich uniemożliwia całościowe i wielopoziomowe spojrzenie na ucznia.
Mając na uwadze wszystkie elementy pokusiliśmy się w naszej szkole stworzyć system oceniania z wychowania fizycznego tak, aby uczniowie otrzymywali jasną informację o swoich postępach, wiedzieli jak osiągnąć lepsze wyniki i mieli możliwość realnego wpływu na całość działań. Ustaliliśmy zatem, że najważniejsze w procesie oceniania jest zachęcenie ucznia do systematycznej pracy, jako sposobu osiągnięcia pożądanych efektów.
Zauważyliśmy, że tylko dobrze zmotywowany uczeń chętnie uczestniczy w zajęciach i stara się osiągnąć jak najlepsze wyniki. Umożliwia to spełnienie zasadniczych funkcji oceny, która musi być:
- obiektywna,
- jawna,
- instruktywna,
- mobilizująca do pracy.
Chcąc być rzetelnym, obiektywnym, a jednocześnie pozytywnie nastawionym do ucznia staramy się postępować wg następujących wskazówek:
- bądź sprawiedliwy i bezstronny;
- sprawdzaj często i systematycznie;
- sprawdzaj wszystkie kategorie wyników ( umiejętności, wiadomości, postawy);
- upewnij się, że istnieje zgodność między treściami nauczania a zadaniami sprawdzianu;
- wyraźnie wyjaśniaj, na czym polega sprawdzanie i czym kierujesz się wystawiając ocenę.
W naszej szkole od wielu lat funkcjonuje sprawdzony system oceniania z wychowania fizycznego, który jednak, co roku podlega drobnym zmianom spowodowanym zróżnicowanym poziomem umiejętności i możliwości poszczególnych klas. Dostosowując niektóre kryteria do możliwości uczniów wpływamy na ich stopień zaangażowania i dajemy możliwość rozwoju także tym uczniom, których natura nie obdarzyła talentami sportowymi.
Oto przykładowy system oceniania:
W CIĄGU SEMESTRU UCZEŃ OTRZYMUJE OCENY ZA:
- SPRAWDZIANY UMIEJĘTNOŚCI LUB TESTY SPRAWNOŚCIOWE Z ZAKRESU NP.: LEKKIEJ ATLETYKI, PIŁKI SIATKOWEJ, PIŁKI KOSZYKOWEJ, PIŁKI RĘCZNEJ, PIŁKI NOŻNEJ, GIMNASTYKI, GIER I ZABAW REKREACYJNO-RUCHOWYCH I INNYCH. OCENA TA OBEJMUJE TECHNIKĘ WYKONANIA ĆWICZENIA LUB WYNIK TESTU ORAZ WŁASNY WKŁAD PRACY WŁOŻONY PRZEZ UCZNIA W WYKONANIE ĆWICZENIA I JEGO MOŻLIWOŚCI NP.:
- PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI- POSIADANIE ZMIENNEGO STROJU SPORTOWEGO ORAZ ZACHOWANIE ZGODNE Z REGULAMINEM SALI GIMNASTYCZNEJ.
- AKTYWNOŚĆ NA LEKCJI- STOPIEŃ WŁASNEGO ZAANGAŻOWANIA UCZNIA W PROWADZONE ZAJĘCIA, PRAWIDŁOWE WYKONYWANIE ĆWICZEŃ I POLECEŃ NAUCZYCIELA. UCZEŃ OTRZYMUJE PUNKTY W POSTACI PLUSÓW LUB MINUSÓW.
- DODATKOWE UMIEJĘTNOŚCI-NP.: PROWADZENIE ROZGRZEWKI ORAZ GIER I ZABAW, SĘDZIOWANIE ROZGRYWEK GIER ZESPOŁOWYCH, UCZESTNICTWO W ZAJĘCIACH SKS, UDZIAŁ W ZAWODACH MIĘDZYSZKOLNYCH, USTANOWIENIE REKORDU SZKOŁY.
- WIADOMOŚCI - ZNAJOMOŚĆ PRZEPISÓW GIER ZESPOŁOWYCH ORAZ ZABAW RUCHOWYCH, OCENY STANU I WYDOLNOŚCI SWOJEGO ORGANIZMU, WPŁYWU ĆWICZEŃ NA ROZWÓJ ORGANIZMU, SPOSOBÓW SAMOOCENY, POJĘĆ Z ZAKRESU KULTURY FIZYCZNEJ, BIEŻĄCYCH INFORMACJI I CIEKAWOSTEK SPORTOWYCH.
PUNKTOWE PRZELICZANIE OCEN :
SPRAWDZIANY I TESTY - 40
AKTYWNOŚĆ NA LEKCJI - 20
PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI - 15
DODATKOWE UMIEJĘTNOŚC - 15
WIADOMOŚCI - 10
SPOSÓB OCENIANIA :
AD 1 SPRAWDZIANY I TESTY- uczniowie otrzymują oceny cząstkowe zgodnie z przyjętym normami.
AD 2 PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI-
1 - 2 NIEPRZYGOTOWANIA - OCENA BARDZO DOBRA
3 NIEPRZYGOTOWANIA - OCENA DOBRA
4 NIEPRZYGOTOWANIA - OCENA DOSTATECZNA
5 NIEPRZYGOTOWANIA - OCENA DOPUSZCZAJĄCA
6 i WIECEJ NIEPRZYGOTOWAŃ - OCENA NIEDOSTATECZNA
Po przekroczeniu granicy 6 punktów uczeń otrzymuje uwagi do dziennika za każde nieprzygotowanie do lekcji (zgodnie z WSO).
AD 3 AKTYWNOŚĆ NA LEKCJI-
10 I WIĘCEJ PUNKTÓW - OCENA CELUJĄCA
8 - 9 PUNKTÓW - OCENA BARDZO DOBRA
5 - 7 PUNKTÓW - OCENA DOBRA
3 - 4 PUNKTY - OCENA DOSTATECZNA
1 - 2 PUNKTY - OCENA DOPUSZCZAJĄCA
0 PUNKTÓW - OCENA NIEDOSTATECZNA
AD 4 DODATKOWE UMIEJĘTNO Ś CI - uczniowie otrzymują oceny cząstkowe oraz dodatkowe oceny celujące za każde 6 punktów uzyskanych wg skali:
1 PUNKT - niesystematyczne uczestnictwo w SKS, jednokrotny udział w zawodach;
2 PUNKT - I miejsce na zawodach, ustanowienie rekordu szkoły;
3 PUNKTY - systematyczne uczestnictwo w SKS-ach, wielokrotny udział w zawodach połączony z wysokimi osiągnięciami ( I – III miejsce).
Punkty są sumowane, więc uczeń może otrzymać wiele ocen celujących z tej kategorii.
AD 5 WIADOMOŚCI - uczniowie otrzymują oceny cząstkowe na bieżąco.
Uczniowie przygotowują również prace związane z tematyką sportową, które mają na celu poszerzyć wiadomości ogólne z różnych dziedzin życia sportowego w kraju i na świcie.
Dodatkowo w gimnazjum uczniowie na ocenę celującą przygotowują prace wykorzystując techniki multimedialne ( prezentacje).
Analizując ten system można zaobserwować, że uczeń który nie potrafi bardzo dobrze wykonać pewnych zadań na sprawdzianach ma szansę otrzymać ocenę bardzo dobrą przez aktywny udział w zajęciach. I nie jest ważne , czy ma talent, czy tez nie- liczy się wkład jego pracy- a to bardzo mobilizuje każdego.
Jednocześnie uczniowie mający zdolności ruchowe mogą wykazać się nimi reprezentując szkołę na zawodach sportowych lub ustanawiając rekordy szkoły.
Obserwując poczynania naszych uczniów wnioskujemy, że nie ma sensu zaostrzać zasad obowiązujących na lekcjach wf. Uczniowie o wiele chętniej włączają się aktywnie w prowadzone lekcje, gdy maja świadomość, że mimo pewnych niezawinionych przez siebie problemów dostrzeżony zostanie ich wysiłek i zaangażowanie. Systematyczna i uczciwa praca daje o wiele większe rezultaty zdrowotne niż stosowanie wyśrubowanych norm tabel sportowych. A przecież chodzi o wytworzenie w uczniu takich nawyków, które pozwolą mu na systematyczne uczestnictwo w różnych formach rekreacji także po zakończeniu edukacji w szkole.
Nie wszyscy uczniowie będą mistrzami olimpijskimi, ale wszystkim uczniom ma służyć sprawny organizm przez całe życie. To właśnie ta idea przyświeca nam w czasie tworzenia systemu oceniania w naszej szkole. Mamy nadzieję, że stosowane przez nas kryteria i zasady będą owocowały w przyszłości w postaci większej liczby chętnych do uczestnictwa w formach rekreacji organizowanych przez nas dla absolwentów i dorosłych naszej miejscowości. To już jednak jest odrębny temat.
Barbara Tomczyk
nauczyciel wf |
