www.szkolnictwo.pl

Pies, jaki jest- każdy widzi, jak się zachowuje- też każdy widzi. Jednak nie każde zachowanie w przejrzysty sposób odzwierciedla nasze zamiary. To zjawisko dotyczy zarówno ludzi jak i psów, w związku, z czym obie strony nie zawsze poprawnie interpretują „ mowę” swojego ciała, czy intonację wydawanych przez siebie dźwięków. Dlaczego tak się dzieje? Wydaje się, że proces ewolucji tak bardzo związał psy z ludzkim stadem, że ludzie narzucając ocenie psich zachowań swoje ludzkie kryteria zaczęli je antropomorfizować, czyli przypisywać psom cechy charakterystyczne tylko dla ludzi. W przypadku kontaktów człowieka z psem takie nieporozumienia mają nieraz drastyczny przebieg. Chodzi tu o pogryzienia przez psy, będące często tragicznym skutkiem postrzegania i działania opartego na opacznym rozumieniu przesłanek.
W programie „Psy i my” wykorzystałam najnowsze materiały autorstwa doświadczonych i uznanych w świecie behawiorystów. A program ma na celu działania profilaktyczne tak dla dzieci, jak i dla dorosłych, ażeby w przyszłości uniknęli drastycznych skutków podczas kontaktów z psami.

PROGRAM AUTORSKI OPRACOWANY PRZEZ MGR E. KAWSZYNIEC NAUCZYCIELKĘ PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR.5 I REALIZOWANY W LATACH 2004-2007

" PSY I MY "

" Istota ludzka zagubiła wiele tajemnic, jakie towarzyszyły jej na przestrzeni wieków.
Jedną z nich jest prawdziwa natura naszego związku z psem. (...) ów nieuchwytny związek, tak trudny do wyrażenia w słowach, łączy nas z sobą dziś tak samo, jak łączy nas zarania dziejów ".
Jan Fennel:" Zapomniany język psów ".

Wstęp

     " Bezwiednie, nie zdając sobie z tego sprawy i nie mówiąc ani słowa, przez cały czas przekazujemy zwierzętom rozmaite sygnały. Każdy najdrobniejszy ruch naszego ciała jest dla zwierzęcia informacją o naszych nastrojach i zamiarach, a więc i o tym, jakie mogą być dla niego skutki. (...)właściciel jest najważniejszą istotą w życiu swojego domowego ulubieńca. Człowiek zapewnia mu jedzenie, dach nad głową i towarzystwo. W interesie psa jest, więc jak najlepiej wczuwać się w nastroje i potrzeby swego pana, prawidłowo interpretujący wysłane przez niego sygnały. A to oznacza znacznie więcej niż reagowanie na dźwięk własnego imienia. To oznacza dokładną analizę każdego stąpnięcia, wyrazu twarzy, tonacji głosu, zapach ciała, szybkości poruszania się. Nasze zwierzęta angażują wszystkie swoje zmysły w interpretację oznaczającego je świata. Potrafią węchem rozpoznać, kiedy mamy zły dzień, bo kiedy człowiek jest zły, jego ciało pachnie zupełnie inaczej niż zwykle".

"Zwierzaki mają głos"
(wypowiedź doktora S. Zawistowskiego).

     Pies, jaki jest- każdy widzi, jak się zachowuje- też każdy widzi. Jednak nie każde zachowanie w przejrzysty sposób odzwierciedla nasze zamiary. To zjawisko dotyczy zarówno ludzi jak i psów, w związku, z czym obie strony nie zawsze poprawnie interpretują „ mowę" swojego ciała, czy intonację wydawanych przez siebie dźwięków. Dlaczego tak się dzieje? Wydaje się, że proces ewolucji tak bardzo związał psy z ludzkim stadem, że ludzie narzucając ocenie psich zachowań swoje ludzkie kryteria zaczęli je antropomorfizować, czyli przypisywać psom cechy charakterystyczne tylko dla ludzi. W przypadku kontaktów człowieka z psem takie nieporozumienia mają nieraz drastyczny przebieg. Chodzi tu o pogryzienia przez psy, będące często tragicznym skutkiem postrzegania i działania opartego na opacznym rozumieniu przesłanek.

     W programie „Psy i my" wykorzystałam najnowsze materiały autorstwa doświadczonych i uznanych w świecie behawiorystów. A program ma na celu działania profilaktyczne tak dla dzieci, jak i dla dorosłych, ażeby w przyszłości uniknęli drastycznych skutków podczas kontaktów z psami.

My mówimy-one interpretująNajczęstsze nieporozumienia.

Ty mówisz, lub robisz.	One myślą.	Spróbuj inaczej.
Machasz ręką i krzyczysz:"Przestań!", kiedy twój pies grzebie w śmieciach.	"O rany, sądząc z tego, jak wrzeszczy i skacze, sam ma ochotę przyłączyć się do zabawy.	Obniż głos, tak jak czynią to psy, kiedy chcą ostrzec jeden drugiego przed wtykaniem nosa w jego sprawy.
Krzyczysz na kota, który dobrał się do kuchennej szafki i buszuje w jej wnętrzu.	"Boże, ten facet jest chyba obłąkany, bezpieczniej będzie schować się przed nim, gdy tylko się pojawi.	Lepiej zainstaluj niewielki alarm osobisty, który hałasem wystraszy kota, a on nie skojarzy kary z twoją osobą.
Stoisz wyprostowany, kiedy wołasz psa do siebie.	"Rany Julek, on jest taki wielki i groźny, bezpieczniej będzie pójść w inną stronę.	Lepiej schyl się i wykonaj zapraszający gest, przywołując go przyjaznym tonem.
Dalej głaszczesz kota, który mruczy coraz głośniej.	"Naprawdę mam już dosyć tych karesów, to obrzydliwe, jeszcze jedno głaśnięcie i będę musiał użyć pazurów".	Są koty, które uwielbiają pieszczoty, ale zwykle nie jest to dla nich takie przyjemne, jak sobie ludzie wyobrażają. Mruczenie, to oznaka pobudzenia, a nie uczucia. Ogranicz głaskanie.
Podsuwasz obcemu psu swoją rękę do powąchania.	"Ten obcy za chwilę mnie złapie, albo skrzywdzi tą wyciągniętą łapą, lepiej ugryzę go pierwszy."	Trzymaj ręce przy sobie i pozwól psu podejść do siebie tak, jak podszedłby do innego psa.
Wołasz do siebie nieufnego kota, pochylając się z rozłożonymi ramionami.	"Kto to jest ta wielka, przerażająca kreatura i dlaczego się na mnie uwzięła?".	Lepiej odwróć się z udawaną nonszalancją, koty często płoszy nadmiar okazywanej im uwagi.

Cel wychowania przedszkolnego.

     Celem wychowania przedszkolnego jest takie wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka, aby zgodnie ze swoim potencjałem i możliwościami mogło ono pozytywnie rozwiązywać problemy zachodzące w jego środowisku społecznym, kulturowym i przyrodniczym.

Założenia programu:

     Zadaniem tego programu jest przygotowanie dzieci i rodziców do postrzegania i odbierania zwierzęcia, jako żywej i czującej istoty komunikującej się z nimi za pomocą „ mowy ciała" i wydawanych dźwięków. Co za tym idzie- do wyrobienia u dzieci i dorosłych rozumnej postawy, wynikającej ze znajomości problematyki, a więc zjawisk zachodzących w procesach relacji między człowiekiem, a zwierzęciem.

Cele główne programu:

1. Rozbudzenie zainteresowania tematem u dorosłych i u dzieci.
2. Ukazanie dzieciom i rodzicom znaczenia" mowy ciała" psa w jego Relacjach z człowiekiem i w sytuacjach różnego rodzaju.
3. Nauczenie dzieci i rodziców odpowiedniego postępowania podczas Stałych, czy też okazjonalnych kontaktów z psami. Zapoznanie z działaniami zapobiegawczymi w sytuacjach ekstremalnych.

Cele szczegółowe:

1. Wprowadzenie dzieci w historię pochodzenia psa i jego relacji z człowiekiem.
2. Wzbudzanie zaciekawienia dzieci tematyką poprzez zajęcia poglądowe ( zapoznawanie z popularnymi rasami psów, bezpośrednie kontakty).
3. Zwrócenie uwagi dzieci i dorosłych na to, że zwierzęta trzeba odpowiednio traktować ( poznanie zasad żywienia i wychowania).
4. Nauka odpowiedniego zachowania w towarzystwie psa, uwrażliwienie dzieci I dorosłych na znaczenie tzw."mowy ciała", jako sygnalizacji zamiarów psa( poznanie Zasad bezpiecznego kontaktu).
5. Zapoznanie rodziców i dzieci z sytuacjami najbardziej sprzyjającymi agresywnym Zachowaniom psów i związanymi z tym działaniami profilaktycznymi.
6. Spotkania z psami i ich właścicielami na zajęciach otwartych( obserwacja zachowań Psów w służbie człowieka szkolonych w różnych dziedzinach).
   1. Pokaz umiejętności psa wyszkolonego na poziomie P.T.( Psa Towarzyszącego).
   2. Pokaz umiejętności psa tropiącego( obserwacje bezpośrednie, lub oglądanie nagrań z kasety VHS).
   3. pokaz umiejętności psa obronnego( jak wyżej).
7. Spotkania z lekarzem weterynarii w jego gabinecie i w sali przedszkolnej( poznanie Specyfiki zawodu weterynarza).

Treści programowe i podejmowane działania.

Pochodzenie psa. Poziom I- dzieci 3-4-letnie:

• porównywanie wyglądu psa z wyglądem wilka- wychwytywanie różnic i podobieństw ( Wygląd zewnętrzny, sposoby komunikacji, znaczenie terenu itp.).
• oglądanie na ilustracjach psów różnych ras , rozmowy na ich temat.
• oglądanie ilustracji przedstawiających wilki i psy w różnych sytuacjach, interpretowanie ich treści( jakie są przypuszczalne zamiary zwierząt).
• oglądanie na kasetach VHS filmów przyrodniczych traktujących o psach i wilkach.
• ruchowe ilustracje psich zachowań w oparciu o wiadomości wyniesione .) z powyższych przykładów.
• okazjonalne obserwowanie żywych psów, uwrażliwianie dzieci na odpowiednie zachowanie się 4-wobec psów pilnujących posesji swoich właścicieli.
• opowiadania dzieci o ich relacjach z własnymi psami, jeśli w rodzinie jest pies.
• udział dzieci w krótkich spotkaniach z młodymi psami znajdującymi się pod kontrolą odpowiedzialnych właścicieli i systematyczną opieką weterynarza.

ZAMIERZONE EFEKTY:

Dziecko:

• zna wygląd wilka i tryb jego życia,
• potrafi zilustrować ruchem różne zachowania psa od przyjaznych, aż po wrogie.
• potrafi w przybliżeniu zinterpretować przypuszczalne zamiary psa w oparciu o ilustracje, bądź obserwacje żywego osobnika.
• Potrafi kontrolować swoje reakcje podczas spotkań grupy Z zaproszonymi psami.
• potrafi odpowiednio zachować się wobec przygodnie napotkanego nieznanego psa.

Rodzice:

• są poinformowani o tym, na jakich zasadach powinno opierać się funkcjonowanie psa w rodzinie,
• orientują się w zasadach hierarchii w relacjach: rodzina- dzieci- pies- otoczenie,
• znają"mowę ciała" psa w różnych sytuacjach,
• są zorientowani w możliwościach obrony dziecka i siebie przed ewentualnym atakiem psa,
• wiedzą, że nie należy dziecka w wieku przedszkolnym zostawiać samego z psem.

Pies w służbie człowieka. Poziom II- dzieci 5-6-letnie:

• oglądanie z kasety VHS filmu p.t.:" Wszystko o psie".
• słuchanie związanych tematycznie opowiadań nauczycielki w oparciu o treści literackie( bajki, opowiadania itp.),
• oglądanie umiejętności psów służbowych podczas spotkań na zajęciach otwartych ( obserwacja umiejętności psa towarzyszącego, tropiącego i obronnego, a także spotkanie z psem- przewodnikiem),
• pies w sztuce- oglądanie reprodukcji, rozmowy z dziećmi na ten temat,
• samodzielne wykorzystanie motywu psa w twórczości plastycznej.

Zamierzone efekty:

Dziecko:

• potrafi określić stan emocjonalny psa poprzez bezpośrednią obserwację żywego osobnika,
• posiada uporządkowane wiadomości o zachowaniach psów w różnych sytuacjach,
• wie, że pies jako żywe i czujące stworzenie nie może być traktowane, jak przedmiot.
• zna zasady humanitarnego podejścia do zwierząt.
• wie, że nie należy drażnić się z psem, ani prowokować go do zachowań agresywnych,
• zna korzyści wynikające ze współpracy psów użytkowych z człowiekiem.

Rodzice:

• znają zasady funkcjonowania psów domowych i służbowych, są poinformowani o tym, jakie warunki bytowe powinno się im zapewnić,
• znają przepisy dotyczące przebywania psów w miejscach publicznych oraz warunków transportu psów środkami komunikacji publicznej,
• znają miejsce psa w hierarchii stada ludzkiego i zwierzęcego,
• doceniają przyjemność obcowania z dobrze ułożonym psem.

Metody:

1. Podające słowne ( informacja, opis, rozmowa).
2. Podające oglądowe ( pokaz, prezentacja).
3. Aktywizujące( ilustracje ruchowe, zajęcia twórcze).
4. Problemowe ( poszukiwanie rozwiązań).
5. Praktyczne ( wykorzystanie nabytej wiedzy w oparciu o konkretne sytuacje).

Formy:

• działalność indywidualna,
• zespołowa,
• zbiorowa.

ZAŁOŻENIA EWALUACYJNE:

Metody	Narzędzia	Częstotliwość
Analiza dokumentacji	scenariusze arkusz obserwacji zdjęcia kasety V H S	3 x w roku
Ankietowanie	Kwestionariusz ankiety	Rodzice 2 x w roku
Wywiad z dziećmi	Kwestionariusz wywiadu	Dzieci 1 x w roku

Uwagi.

     Program jest przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym. Jest zgodny z programem autorskim Przedszkola Samorządowego nr. 5. W Tomaszowie Lubelskim. Jest dostosowany do potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci.

Literatura:

1. Chmielewski W.A.."Tropy i ślady zwierząt, poradnik dla miłośników przyrody", Warszawa 1984,wyd. II, PTTK"Kraj".
2. Fisher J."Okiem psa", PWRiL.
3. Fennel J."Zapomniany język psów. Jak zrozumieć najlepszego przyjaciela człowieka?", Łódź 2001"Galaktyka’.
4. Redlicka A. (przekład z ang.)",Zwierzaki mają głos. Poznaj sekretny język psów i kotów", Warszawa 2003,Wydawnictwo Lekarskie PZWL wyd. I.
5. Sumińska D. "Szczęśliwy pies", Łódź 2004, "Galaktyka"
6. Czasopisma: Miesięcznik"Przyjaciel Pies".