Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Uwarunkowania używania substancji psychoaktywnych przez młodzież

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2923 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Wiek adolescencji jest często okresem eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi. Młodzi ludzie szukając szybkiej gratyfikacji nieprzyjemnych doznań, życiowych porażek sięgają po narkotyki i inne środki zmieniające świadomość. Sprzyja temu duża ich dostępność i niewygórowane ceny. Używanie przez dzieci i młodzież substancji psychoaktywnyych uwarunkowane jest czynnikami psychologicznymi i społecznymi. Dysfunkcyjna rodzina, destruktywna grupa rówieśnicza niejednokrotnie skłaniają młodego człowieka do kontakt z narkotykami. Znajomość przyczyn sięgania przez młodzież po substancje psychoaktywne umożliwia planowanie i podejmowanie adekwatnych do problemu działań profilaktycznych


     Zdaniem Zajączkowskiego (2003) na uzależnienia składają się trzy czynniki: człowiek, jego środowisko oraz substancja psychoaktywna, którą dana osoba przyjmuje. Każdy z tych elementów odgrywa pewną rolę w powstawaniu uzależnienia. Najważniejsza jednak rola w tym procesie przypada człowiekowi.

     W związku z tym uwarunkowania używania substancji psychoaktywnych można rozpatrywać w dwóch płaszczyznach:

  • psychologicznej - skoncentrowanej na indywidualnych predyspozycjach jednostki
  • społecznej związanej z procesami kształtowania się więzi społecznych, dominującym systemem wartości itp.( Zajączkowskik.,2003)

Inicjacja przyjmowania substancji zmieniających świadomość ma charakter młodzieżowy niejednokrotnie związany z okresem adolescencji.

1.Czynniki społeczne

     Czynniki społeczne odnoszą się do różnych sfer: środowiska społecznego jednostki, grupy rówieśniczej, rodziny. Uwagę swoją poświęcę obecnie rodzinie i grupie rówieśniczej. 1.1. Rodzina Rodzinę stanowi wąskie grono osób połączonych we wspólnym ognisku domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki. Tę grupę osób łączy tradycja rodzinna i społeczna ( Adamski,1984 za Zajączkowski,2003).

Zdaniem Adamskiego rodzina spełnia min. następujące funkcje:

  • prokreacyjną - zapewnienie ciągłości społeczeństwa,
  • ekonomiczną - zapewnienie rodzinie materialnych podstaw życia,
  • opiekuńczą - pomaganie poszczególnym członkom rodziny w zaspokajaniu potrzeb,
  • socjalizacyjną - przygotowanie członków rodziny do pełnienia ról społecznych oraz przestrzegania obowiązujących w społeczeństwie norm,
  • stratyfikacyjną - osiąganie przez członków rodziny określonego statusu życiowego,
  • integracyjną - społeczna kontrola zachowań członków rodziny,
  • rodzicielską - zaspokojenie potrzeb uczuciowych rodziców i dzieci,
  • braterską - zaspokojenie potrzeb uczuciowych rodzeństwa

     Rodzina funkcjonuje prawidłowo, jeśli realizowane są wszystkie jej funkcje. Wywiera ona wpływ na dziecko i jego podatność na substancje psychoaktywne. Obecnie zjawisko brania przez młodzież środków zmieniających świadomość jest niezależne od statusu społecznego rodziny. Wśród rodzin, z których pochodzą dzieci biorące np. narkotyki dominują rodziny niepełne, które są wynikiem rozwodu, separacji lub nieobecności jednego z rodziców.
Czynnikiem negatywnie kształtującym dorastającego człowieka jest również zachwianie we wzajemnych stosunkach i utrudniony lub brak porozumienia między członkami rodziny.

     Niekorzystnie działa, gdy jeden z rodziców staje po stronie dziecka lub, gdy oboje są nim zainteresowani wykorzystując jednak jego problemy do rozstrzygania kwestii, kto jest „głową” rodziny. Niewłaściwe jest również wchodzenie rodzica w rolę „kumpla”. W takich rodzinach brak otwartej komunikacji. Dziecko nie mówi o swoich problemach, wątpliwościach, traci poczucie bezpieczeństwa. Manipuluje rodzicami, wymyka się spod ich kontroli. Oparcia szuka w grupie rówieśniczej.

     Kolejnym sprzyjającym czynnikiem w budowie atmosfery skłaniającej do brania substancji psychoaktywnych jest nadużywanie przez rodzica alkoholu. Dziecko obserwując dorosłych daje sobie przyzwolenie na branie środków zmieniających świadomość. Dorośli tolerując własne zachowania nie potrafią odpowiednio zareagować na postępowanie dzieci odbiegające od normy .
Podatność dziecka na substancje psychoaktywne mogą powodować również następujące czynniki: zmiana miejsca zamieszkania, choroba jednego z członków rodziny oraz pogorszenie sytuacji materialnej. Środowiskowym czynnikiem zwiększającym ryzyko uzależnień jest również nadopiekuńczy system wychowania stosowany wobec jedynego dziecka.

     Cekiera (1992) wskazuje następujące nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem rodziny, które słaniają do brania substancji psychoaktywnych:

  • brak wsparcia w sytuacjach kryzysowych,
  • nieprawidłowe kontakty interpersonalne,
  • brak więzi emocjonalnej,
  • patologia społeczna,
  • brak kontroli wychowawczej

     Dorastający człowiek, który nie ma zaspokojonej potrzeby miłości, szacunku i bezpieczeństwa szuka oparcia w grupie rówieśniczej.

1.2. Grupa rówieśnicza

      Grupa istnieje kiedy spełnione są następujące kryteria:

  • liczebność,
  • normy grupowe,
  • struktura grupy (role grupowe),
  • wspólne cele istnienia grupy,
  • więzi (Bartczak, 2004)

Powstawanie i funkcjonowanie grupy ma charakter dynamiczny.

Grupa rówieśnicza spełnia min. funkcje:

  • zastępuje rodzinę,
  • buduje poczucie własnej wartości,
  • określa standardy zachowania,
  • umożliwia negocjowanie z dorosłymi obowiązujących zasad postępowania,
  • przekazuje wzorce zachowań i stwarza warunki do ich naśladowania,
  • rozwija kompetencje społeczne (Oerter,Montada,1982 za Zajączkowski,2003)

     Grupa rówieśnicza jest ważniejsza dla nastolatka niż rodzice czy nauczyciele. Młody człowiek liczy się ze zdaniem swoich kolegów. Boleśnie przeżywa, gdy jest wyśmiewany czy krytykowany. Za wszelką cenę pragnie być akceptowany przez grupę rówieśniczą.

     Brak więzi emocjonalnej z rodziną powoduje, że nastolatek szuka środowiska, w którym może liczyć na pomoc i pozytywną ocenę. Młody człowiek identyfikuje się z normami, zasadami, zwyczajami, wartościami reprezentowanymi przez grupę rówieśniczą. Dopasowuje się do jej zachowań.

     Jeśli grupa uczyniła branie substancji psychoaktywnych swoim symbolem, jej członkowie mogą zostać wciągnięci w nadużywanie tej substancji. Czasami bywa, że przyjmowanie pewnych środków (najczęściej narkotyków) staje się aktem manifestacji własnej odrębności wobec norm i przekonań świata ludzi dorosłych. Niekiedy branie substancji zmieniających świadomość może pełnić funkcję rytuału inicjacyjnego, żeby być zaakceptowanym przez starszych. Oprócz dysfunkcyjnej rodziny, grupy rówieśniczej sięgnięciu przez nastolatka po substancję psychoaktywną sprzyjają również nieprawidłowości występujące w szkole. Niepowodzenia w nauce, stres szkolny są często powodem ucieczki młodego człowieka w świat środków odurzających.

2.Czynniki psychologiczne

     Zdaniem Zajączkowskiego (2003 ) uzależnienia są wynikiem braku zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka: miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa. Młodzi ludzie sięgają po środki psychoaktywne bowiem nie posiadają takich umiejętności jak: asertywność, konstruktywne radzenie sobie z sytuacjami trudnymi, rozwiązywanie konfliktów, wartościowe spędzanie czasu wolnego. Zdaniem Pacewicz( 1999 ) i Pasek (2002 ) młodzież wchodzi w kontakt z substancjami zmieniającymi świadomość z następujących powodów:

  • z ciekawości,
  • dla towarzystwa,
  • aby poczuć się na luzie,
  • bo taka jest moda,
  • aby złamać zakaz,
  • aby wypełnić czas wtedy gdy odczuwa nudę,
  • aby zapomnieć o kłopotach,
  • aby poczuć się dorosłym,
  • aby pokonać nieśmiałość,
  • dla rozwoju własnego „ja” i potrzeby autonomii

Czynnikami osobowościowymi zwiększającymi ryzyko uzależnień są:

  • brak stabilności emocjonalnej,
  • objawy neurotyczne występujące w dzieciństwie,
  • poczucie zagrożenia, brak silnego wzorca ojca i matki,
  • brak zdolności do wysiłku i umiejętności rozwiązywania problemów,
  • niski poziom tolerancji na frustrację,
  • subiektywizm, labilność emocjonalna,
  • obniżone poczucie własnej wartości,
  • niski stopień uspołecznienia i odpowiedzialności,
  • niezaspokojenie potrzeby afiliacji,
  • kierowanie się w życiu zasadą przyjemności, a nie powinności,
  • obniżony system wartości i poczucia sensu życia (Cekiera,2001)

     Dorastający człowiek, który sięgają po środki psychoaktywne szuka łatwych rozwiązań. Ofiarą uzależnienia staje się nastolatek, który pozbawiony jest pragnienia lub zaufania do swoich możliwości - niezależnego zmagania się z życiem (Kapler, 1990).

autor
Aneta Milcarz

Bibliografia:

  1. Bartczak M. (2004) Klasa gimnazjalna. „Psychologia w domu i w szkole” nr 3
  2. Cekiera C.(2001) Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych. Lublin Towarzystwo Naukowe KUL
  3. Dodziuk A., Kapler L. (1999) Nałogowy człowiek. Warszawa Toret
  4. Pacewicz A. (1999) Jak pomóc dziecku nie pić?. Warszawa PARPA.
  5. Pasek M. (2000) Narkotyki przy tablicy. Warszawa Toret
  6. Zajączkowski K. (2003) Uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Warszawa WSiP.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie