Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rozwój zainteresowań w świetle literatury psychologicznej i pedagogicznej

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 23705 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Materiał opracowany przez

Katarzynę i Piotra Dymowskich
Nauczycieli muzyki w Zespole Szkół Nr 9 W Toruniu.

ZAINTERESOWANIA W ŚWIETLE LITERATURY PSYCHOLOGICZNEJ I PEDAGOGICZNEJ

1. Problematyka w aspekcie psychologii i pedagogiki

      Problem zainteresowania zarówno z punktu widzenia teoretycznego, jak i praktycznego należy uznać za złożony. Utrudnia ich poznanie różnorodność podejść i definicji, a to wpływa na metodologie badań i na wyniki, co z kolei rzutuje na stan wiedzy o zainteresowaniach.

     I tak różni psychologowie, filozofowie, pedagodzy różnie definiują pojęcie zainteresowania, kładąc odmienny nacisk na elementy tego pojęcia. Jeden z nich Edward Clapare’de twierdzi, że termin „Zainteresowanie” wyraża stosunek wzajemnych odpowiedzialności między przedmiotem i podmiotem. Sam przez się podmiot nigdy nie jest interesujący. Zainteresowanie „(...)to potrzeba podmiotu, który dąży do jej zaspokojenia.” A.A Smirnow określa zainteresowanie jako „ (...) specyficzne nastawienie poznawcze człowieka na i zjawiska rzeczywistości.” podobnie termin ten definiuje Rubinsztejn „Jest to pewien kierunek uwagi, myśli i zamiarów, może zastać wywołane przez wszystko, co w jakiś sposób wiąże się z cała ogromną strefą uczuć ludzkich. Uaktywnia taką działalność człowieka, która jest zgodna z kierunkiem jego zainteresowań.”

     Zainteresowanie jest również potraktowane jako „upodobanie do zajmowania się określonymi zagadnieniami, rzeczami, sprawami, wydarzeniami.” U wielu amatorów w definicjach zainteresowań pojawia się pojęcie uwagi jedną definicji takich przytoczono wyżej (Rubinsztejn). I podobnie Stefan Baley definiuje zainteresowanie jako fakt podlegający na tym, że „(...) uwaga mimo woli zatrzymuje się na pewnych przedmiotach(...) Wiąże zainteresowania z procesem uwagi także William James, który tak je charakteryzuje „(...). Rzeczy, które zwracają nasza uwagę, są dla nas interesujące.” Natomiast Elżbieta B. Hurlock podkreśla w swojej krótkiej definicji zainteresowania aspekt emocjonalny, uczuciowy twierdząc, że „zainteresowanie jest to coś z czym człowiek utożsamia swoje dobre samopoczucie.(...) Jest źródłem motywacji , która pobudza człowieka do działania, zgodnie z pragnieniami w sytuacji, kiedy istnieje możliwość swobodnego wyboru”

      W efekcie z definicji tych wynikają dwa znaczące stanowiska :
  1. Niektórzy autorzy definiują zainteresowania jako właściwości tkwiące głównie w ludziach (potrzeba, nastawienie, właściwości , uwagi),
  2. Inni znów zwracają szczególna uwagę na własność rzeczy które „poruszają” umysł. W tym ujęciu zainteresowanie jest cechą przedmiotów , które są interesujące .       W cytowanych definicjach na miejsce pierwsze wysuwa się aspekt poznawczy wg. E. Hurlock aspekt ten „opiera się na pojęciach które wytworzono w odniesieniu do dziedzin związanych z zainteresowaniami.”

         Aspekt poznawczy w okresie dzieciństwa łączy się ściśle z pojęciem zadowolenia, korzyści osobistych, gdyż w okresie tym zainteresowania dzieci mają charakter egocentryczny, pragną one mieć satysfakcję, ze czas i wysiłek jakie włożyły w czynności związane za swymi zainteresowaniami , opłaciły się im w postaci korzyści osobistych i zadowolenia. inny tor definicyjny reprezentują autorzy, którzy w większym stopniu kładą nacisk na aspekt emocjonalny, czyli efektywny. Do nich należy cytowana już E.B Hurlock, a także W.J. Arnold, który mówił, iż ”zainteresowania wywołują te bodżce, które zapowiadają przyjemność lub przykrość.” H. Ebbinghaus twierdzi, iż „zainteresowanie nie jest niczym innym, jak uczuciem przyjemności powstałym przez harmonijne połączenie wywołanego w duszy wrażenia z poprzednio zdobytymi przedstawieniami.” Stefan Szuman uważa, że „ momentem istotnym zainteresowania jest nie tyle obiektywne i faktyczne poznanie, ile przyjemność poznawczego przeżycia.”

         Aspekt emocjonalny jest donioślejszy niż poznawczy, gdyż jest większą motywacją do działania, a pozytywne zabarwienie emocjonalne danego zainteresowania wzmacnia je. Poza tym raz już ukształtowany afektywny składnik zainteresowań jest bardziej oporny na zmiany niż aspekt poznawczy, zmiana strony emocjonalnej zainteresowania jest dużo trudniejsza do przeprowadzenia.

         Zatem, za względu na wpływ , jaki zainteresowania mogą wywierać na psychikę i międzyludzkie życie, należy przy ich rozwijaniu zwracać więcej uwagi na kształtowanie dodatniego ich zabarwienia emocjonalnego zainteresowania niż na aspekt poznawczy. Istnieje również stanowisko psychologów, którzy łączą ze sobą aspekt emocjonalny i poznawczy. Zgodnie ze Stupphem „uwaga jest identyczna z zainteresowaniem, a zainteresowanie jest uczuciem”.

         Dewey definiuje zainteresowanie „jako świadomość wartości”. Zainteresowanie jest pewną aktywnością, procesem dynamicznym, ma ono stronę emocjonalną i jest skierowane ku przedmiotom. W przeciwieństwie do „wysiłku’, który oznacza izolacje pomiędzy podmiotem a podmiotem, zainteresowanie oznacza „utożsamienie poprzez działanie siebie samego z pewnymi podmiotami i myślami.”

         Jak widać żadna z definicji nie jest wyczerpująca. Istnieje potrzeba stworzenia definicji pełnowartościowej, takiej która obejmie zarówno stronę emocjonalną, poznawczą i behawioralną, definicję modelową. Tak sugeruje francuska autorka książki „Les interes leur mesure”, Solange Larncebau . Według niej w tym ujęciu „zainteresowanie jest to względnie trwała obserwowana dążność do poznawania otaczającego świata, przybierają[K1] ca postać ukierunkowanej aktywności poznawczej o określonym nasileniu, przewijająca się w selektywnym stosunku do otaczających nas zjawisk, to znaczy:
    1. w dostrzeganiu określonych cech przedmiotu i związków, zależność między nimi, a także wybranych problemów,
    2. w drążeni do ich zbadania, poznania, rozwijania,
    3. przeżywaniu różnorodnych uczuć (pozytywnych, negatywnych), związanych z nabywaniem i posiadaniem wiedzy.”
    Definicja ta daje nam względnie wyraźny obraz interesującego nas zjawiska.

          Należy nadmienić,że np. zainteresowania muzyczne zdarzają się nie tylko u osób słabo uzdolnionych muzycznie, lecz wręcz pod tym zwglendem upośledzonych. Gdy intensywność zainteresowań jest szczególnie duża a jednocześnie są one trwałe, to tak głębokie zainteresowania można nazwać niekiedy zamiłowaniami . Ewa Kasprów w swojej książce pt. ”Wzory i modele aktywności kulturalnej w środowiskach robotniczych i inteligenckich” zauważa wyraźnie różnice miedzy zamiłowaniami a zainteresowaniami.

         Natomiast „ustosunkowania polegające na skłonności do wykonywania pewnych czynności (np. gra na instrumencie ) nazywa się zamiłowaniami lub upodobaniami.” Tak więc, aby wszelkie zainteresowania a zatem i muzyczne mogły przerodzić się w zamiłowanie należy je kształtować i pogłębiać po przez wszelką działalność zmierzającą do czynnego obcowania ze sztuką.

    2.Cechy zainteresowań

         Pewne definicje zainteresowań sygnalizują nam namiastkowo niektóre cechy tego zjawiska. Są to kierunek, nasilenie, trwałość, wybiórczość itp. Oprócz badań i określeń różnych psychologów i pedagogów my na co dzień posługujemy się również niektórymi określeniami, które wskazują nam pewne cechy zainteresowań, np. Zainteresowania „silne”, „słabe”, „szerokie” lub „wąskie”, „głębokie” lub ‘płytkie” itp.

         Wszechstronne wyliczanie i wyjaśnianie różnych cech zainteresowań podaje Rubinstein „Podstawach psychologii ogólnej” pod redakcją Tomaszewskiego (W-wa 1964 Książka i Wiedza”).Pisze on, że zainteresowania mogą być wyraźne, określane, ukształtowane lub też mogą znajdować się w stanie nieukształtowanym. Mogą być mniej lub bardziej szerokie, mogą mieć większą lub mniejszą objętość. Z objętością zainteresowań jest związana ich podzielność. U jednego zainteresowanie jest całkowicie skoncentrowane no jednym jakimś przedmiocie lub wąsko ograniczonej dziedzinie, co doprowadza do jednostronnego rozwoju osobowości, jej ograniczenia. U innych istnieje dwa lub kilka ośrodków, wokół których skupiają się zainteresowania .Wreszcie możliwa jest i taka sytuacja , w której zainteresowania ostatecznie szerokie i wielostronne zebrane są w jednym punkcie, skoncentrowane na jednej dziedzinie, przy tym na tyle ważnej, związanej z istotnymi stronami życia człowieka, że wokół tego jakby „trzonu’ może skupiać się dostatecznie szeroko rozgałęziony, różnorodny system zainteresowań.

         Objętość i podzielność wiąże się z siła i aktywnością zainteresowań. Siła, natomiast, może, chodź nie musi świadczyć o ich trwałości. Trwałość, wg.. Rubinsztejna, „wyraża się w długości czasu, podczas którego zainteresowanie zachowuje swą siłę”. Powszechnie wiadomo, ze bardziej trwałe jest to, co głębiej osadzone. Wyłania się tu następna echa zainteresowań – głębokość.

         Określona jest przez stopień przeniknięcia zainteresowań do życia psychicznego, do różnych cech osobowości. Wyróżniamy więc zainteresowania głębokie jak i płytkie. Następna cechą zainteresowań jak podaje Rubinsztejn jest ich „ określoność wyrażana stopniem ukształtowania się danego zainteresowania.” Zainteresowanie może więc być w stanie kształtowania się lub w stanie już ukształtowanym.

         Zdaniem Rubinsztejna „zainteresowania silne są jednocześnie wąskie, skoncentrowane przeważnie na jednym przedmiocie, są one trwałe i wyraźnie ukształtowane, natomiast zainteresowania słabe, bierne, bywają szerokie, lecz płytkie i nie trwałe znajdują się w stanie kształtowania,”

         Należy jednocześnie podkreślić, ze zainteresowania podlegają zmianom w miarę rozwoju fizycznego i umysłowego. Są bardziej stałe w okresach wolnionego tempa rozwoju i gdy zostaje osiągnięty dojrzały jego poziom. Dlatego zauważamy często, że dorastająca młodzież bywa w swych poglądach niestała. To dotyczy również zainteresowań, pomimo iż na pewnym etapie młodzież jest bardzo zaabsorbowana tym czym się interesuje.

         Szybko może to zaniknąć i być zastąpione przez nowe zainteresowania w rożnym stopniu absorbujące. Dotyczy to zwłaszcza zainteresowań mających silne zabarwienie osobiste (np. strój, upiększanie się , wybór zawodu). Jak podaje E.B Hurlock w swojej książce „Rozwój młodzieży”. Zainteresowania młodzieży są nie stałe ale roszerzają się”. Część zainteresowań z wieku dziecięcego znika a na ich miejsce powstają nowe, które mogą utrwalić się i stać się zainteresowaniami na cale życie, pod warunkiem , ze związane z nimi czynności staną się źródłem zadowolenia dla jednostki. Przegląd zainteresowań młodzieży wykazuje, że są one szerokie i różnorodne

    Możemy podzielić je na trzy ogólne grupy:
    1. zainteresowania społeczne
    2. zainteresowania rozrywkowe
    3. zainteresowania osobiste (wg. E. Hurlock)
          Zainteresowania społeczne ograniczają się do reakcji jednostki wobec grupy społecznej i uwidaczniają w rozmowach towarzyskich. Zainteresowania rozrywkowe dotyczą tego rodzaju czynności np. sport, kolekcjonerstwo itp. Natomiast zainteresowania osobiste dotyczą w sposób szczególny własnej osoby, np. .zainteresowanie się swoim wyglądem zewnętrznym i wyborem zawodu. Podobne jak definicje tak i cechy zainteresowań są bardzo różnorodne , a wynika to między innymi z wpływających na nie czynników biogenetycznych i społeczno-kulturowych.

    3.Czynniki wpływającą na rozwój zainteresowań .

         Czynniki mające wpływ na rozwój zainteresowań są najczęściej przyczyną różnorodności treści , zakresu i dojrzałości. Czynniki te podzielić możemy na dwie zasadnicze grupy:
    1. Czynniki biogenetyczne
    2. Czynniki społeczno-kulturowe (wg A Guryckiej)
    Z tym, że czynniki te zazębiają się i mają na siebie wzajemny wpływ.
    Do czynników biogenetycznych należy między innymi : wiek płeć zdolność i rozwój fizyczny.
    Do czynników społeczno- kulturowych należy : środowisko społeczne, pozycja społeczno – ekonomiczna , program i metody szkolnego nauczania .Wiek należy do najwcześniejszych czynników mających wpływ na jakąkolwiek aktywność poznawczą, gdyż już u małych dzieci obserwujemy odwracanie oczu za interesującym je przedmiotem, w kierunku dochodzących dźwięków itp. Wąski krąg pierwszych doświadczeń rozszerza się wyraźnie dzięki stałej aktywności poznawczej dziecka. .Najbardziej charakterystyczne formy aktywności poznawczej przedstawia na podstawie swoich badań Maria Susłowska..

         Wysuwa ona następujące wnioski : z wiekiem znika obojętność na nowe bodźce, czyli coraz więcej bodźców wywołuje ciekawość dziecka, coraz rzadsza staje się także reakcja znieruchomienia, jako skutek działania bodźca nieznanego , wzrasta stopniowo liczba ukierunkowanych , umożliwiających lepsze poznanie bodźca. Baczna obserwacja dzieci zdaje się dostarczać dowodu na to, że rzeczywiście można mówić o wczesnym pojawieniu się nie tylko ciekawości, ale i jej ukierunkowaniu, czyli o zainteresowaniach. Tak np. E. Clepar’de wymienia kolejne fazy we wczesnym rozwoju zainteresowań – zainteresowanie postrzeżeniowe (1 rok życia), zainteresowanie mową(2-3 rok życia) itd. Zwraca on również na pewne ogólne prawo, z którym mamy do czynienia w rozwoju zainteresowań, rządzi ono następstwem zainteresowań po sobie „od prostego do złożonego, od konkretnego do abstrakcji od biernej odbiorczości od samorzutności od ogólnikowości do specjalizacji, od podmiotowości do przedmiotowości, od bezpośredniości do pośredniości, od rozproszenia na szczegóły do scalenia” natomiast Hutchison między 7 –12 rokiem życia wyróżnia 4 fazy: „
    1. zainteresowania chwytaniem, polowaniem, walką.
    2. zainteresowanie pasterskie (dzieci budują szałasy, opiekują się zwierzętami)
    3. zainteresowania rolnicze (zabawa w rolnictwo)
    4. zainteresowanie handlowe (zabawa w sklep, ważenie, mierzenie itd.)
    Wszelkie przejawy zainteresowań dziecka jeszcze w tym wieku są bardzo plastyczne.
    Pod wpływem otoczenia zamieniają się i przekształcają. Wraz z wiekiem zwiększają się też obowiązki i odpowiedzialność a ilość czasu swobodnego zmniejsza się i należy dokonać wyboru zainteresowań.

         Młodzież często zrywa ze swoimi dziecięcymi zainteresowaniami, a rozwija zainteresowania bardziej odpowiadające osobie dorastającej. Drugim biogenetycznym czynnikiem rozwoju zainteresowań jest rozwój fizyczny. Wg E. Hurlock “ osoby o słabej budowie fizycznej wykazują mniejsze zainteresowanie sportem, niż osoby których budowa ciała zapewnia im możliwość osiągnięcia sukcesu. Na skutek dojrzewania płciowego zwiększa się zainteresowanie ubiorem, własnym wyglądem” Jeszcze istotniejszy wpływ od warunków fizycznych na rozwój zainteresowań mają uwarunkowania psychiczne , umysłowe tj. zdolności czy inteligencja. Stwierdzono, że młodzież o wyższym poziomie intelektualnym bierze udział w większej liczbie różnego rodzaju rozrywek niż młodzież o niższym poziomie intelektu, a rodzaj czynności, jakimi młodzież się zajmuje koreluje wysoko z jej osiągnięciami w szkole.

         E. Hurlock podkreśla fakt, iż „ młodzież zdolna spędza wolny częściej niż młodzież mniej zdolna na wykonywaniu samotnie różnych czynności i jest bardziej skłonna szukać w sobie źródeł zadowolenia.” D.H. Fryer i E.K. Strong, którzy przypisywali duże zaznaczenie zdolnościom w powstawaniu zainteresowań, stwierdzili:’, że to właśnie zdolności lub uzdolnienia prowadzą do sukcesu, uznanie koronuje sukces i tak się rodzi zainteresowanie ćwiczeniem zdolności czynnościami , które spotykają się z uznaniem.”

         D.E. Super natomiast podważa to wielkie znaczenie zdolności w procesie powstawania zainteresowań, twierdząc, że związek jest luźny, a zdolności są jedną z wielu przyczyn zainteresowania. Uzasadnione jest założenie, że interesując się jakąś dziedziną rzeczywistości i badając ją w związku z tym, człowiek kształci szereg nowych zdolności z nią związanych , np. przy doświadczeniach chemicznych spostrzegawczość i percepcje ruchów, przy badaniach historycznych – pamięć itd. Są to jednak założenia niesprawdzone. W każdym razie zdolności pobudzają człowieka do aktywności w rozwoju zainteresowań i same się rozwijają. Ciekawym przykładem zależności zainteresowań od zdolności , są zdolności muzyczne.

         Współcześnie panuje przekonanie, że połączenie wysokich zdolności muzycznych z dużymi zainteresowaniami prowadzi do powodzenia w studiach muzycznych oraz osiągnięć w karierze zawodowej. Najściślejszy związek między zdolnościami muzycznymi a zainteresowaniami muzyką występuje u osób profesjonalnie związanych z tą dziedziną sztuki dużo mniejszy zaś, gdy w badaniach uczestniczy przypadkowo dobrany ogół. Można często zauważyć fakt, obserwując toczące się życie, osoby nie posiadającej w ogóle talentu muzycznego posiadają szerokie zainteresowania muzyczne i odwrotnie, osoby wybitne muzykalne nie interesują muzyką.

         Badacze jednomyślnie sądzą, że niektóre zainteresowania są raczej męskie, inne raczej kobiece. Do zainteresowań” bardziej męskich” zaliczyć można : aktywność fizyczną , przedmioty i problemy z dziedziny mechaniki i nauk ścisłych, politykę i handel. Natomiast sztuka, muzyka, literatura, ludzie, praca biurowa, nauczanie i służba społeczna to zainteresowania spotykane częściej u kobiet. Już dość wcześnie płeć okazuje się ma znaczący wpływ na dobór i rozwój zainteresowań. A wzmacnia to jeszcze przekonanie ogółu społeczeństwa. Od najwcześniejszego okresu życia dziecka różnicuje się zabawki, które uważa się za typowe dla jego płci.

         Ojciec jako model wczesnego rozwoju chłopca, a matka dziewczynki, łatwo mogą wzmacniać i ukierunkowywać biologiczne potrzeby płci lub przypatrzeć zewnętrznych wzorców dla ich kształtowania. Stad jak się wydaje pochodzą podstawowe różnice między chłopięcymi (męskich) i dziewczęcymi (kobiecymi) profilami zainteresowań. W miarę wieku chłopcy i dziewczęta spędzają więcej czasu na wspólnych zabawach. Ciekawe są wyniki badań Anne Roe (wg. A. Gurckiej), która wykazała zależność zawodowych zainteresowań dzieci od stosunków między rodzicami i dziećmi nie tylko ze względu na istniejące zależności, ale i dlatego , ze przedmiotem jej badań są zainteresowania definiowane podobnie jak w definicji modelowej zainteresowań, gdyż aktywność poznawcza wybija się jako istotna ich cecha. A.Roe różniła zachowanie rodziców sprzyjające kształtowaniu się nastawienia „na ludzi” ( zachowanie opiekuńcze i wymagające) oraz takie, które sprzyjają nastawieniu „nie na ludzi”(zachowanie zaniedbujące, odrzucające lub beztroskie). Na przykład zainteresowania służbami społecznymi wiążą się na ogół z nastawieniem na innych, z miłością lub nadmierną opiekuńczością w traktowaniu dziecka, ale mogą być wynikiem chłodu uczuciowego w kontakcie z dzieckiem, nadmiernych wymagań, nastawień obronnych. Zainteresowania techniką, naukami przyrodniczymi i aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu są pochodne od nastawień nie na ludzi, z tym, że zainteresowania techniką A. Roe wiąże z beztroskim postępowaniem w stosunku do dziecka opartym jednak na akceptacji, zaś interesowanie naukami przyrodniczymi z odrzuceniem, chłodem emocjonalnym w stosunku do dziecka. D.E. Super przyznaje jedynie częściowo jej słuszność i formuje swoje stanowisko „Im bardziej wybór zawodu oddala się od normy społecznej przyjętej dla jednostki danej płci, tym bardziej jest prawdopodobne, że wynika on z uprzednich przeżyć, które jednostkę do takiego wyboru predysponują.” D.E Super jest zatem skłonny przypisywać rodzicom ograniczony wpływ na kształtowanie się zainteresowań. Za normę szczególnego wpływu, gotów jest uważać płeć.

         Mimo tego twierdzi, ze „zainteresowania nie rozwijają się w ramach szkoły, lecz mają swój początek w kręgu rodzinnym(...). Rodzina może dać dziecku do rozporządzenia ogromne bogactwa lub też, przeciwnie może go ich pozbawić. Może ułatwić mu dostęp do pewnych dziedzin lub zakazać mu innych. Rodzina ma wreszcie sposobność obserwowania zdolności dziecka do czynności, w których bierze ono udział i zainteresowań, jakie tym czynnością okazuje. Rodzice mogą więc, pomagać mu w ocenie własnych wysiłków, mogą rozwijać rodzące się zainteresowania i ułatwić zrozumienie dokąd mogą go one doprowadzić.”

         Na zainteresowania oddziałuje też stopa życiowa i status społeczny rodziny, zawód rodziców, i ich wykształcenie, liczebność i struktura wewnętrzna rodziny. Jak podkreślił to D.E Super większość zainteresowań rozwija się najsilniej w ramach szkoły. Jej to, jak się ogólnie przyjmuje zawdzięcza się rozwój intelektu , uzdolnień osobowości. Ją też oskarża się o zaniedbania lub nieprawidłowości. Jeżeli założyć, że szkoła ma wpływ na całą osobowość człowieka , a więc na jego zainteresowania, to szukać należy źródeł tego wpływu właśnie przede wszystkim w programie nauczania, czy w jego treściach, oraz w stosownych metodach nauczania.

          Wiedza przekazywana uczniom w ramach programów nauczania jest swoistym bodźcem poznawczym potrzebnym dla rozwoju niektórych zainteresowań. Ponieważ zgodnie z mechanizmem zainteresowania musi najpierw powstać problem, wynikający z pewnej wiedzy o zjawisku, problem ten w dalszej fazie rozwiązujemy również poprzez wiedzę, którą nabywamy w toku poszukiwań i dociekań. Program nauczania ujednolica nam profile zainteresowań, chociaż może być również czynnikiem je różniącym. Wiąże się ściśle z metodami, które stosują nauczyciele w swej pracy. Należy posłużyć się tu wynikami badań J. Burskiej. Przeprowadziła ona analizę porównawczą profili zainteresowań z metodami aktywizującymi porównawczo i usamodzielniającymi. Wyniki te zgodne są z wynikami prac dotyczących nauczania problemowego. Po analizie nasunął się wniosek , iż jednym z istotniejszych czynników mających główny wpływ na dobór i kształtowanie zainteresowań są zdolności i metody nauczania. Ze zdolnościami człowiek przychodzi na świat, nie są one wpajane, nie jest do nich przymuszany, stanowią naturalny składnik jego rozwoju. Metodom nauczania człowiek podlega również mimo woli. W jaki sposób pewne treści dotrą do niego i czy w ogóle dotrą zależy od sposobu przekazywania ich przez nauczyciela. Jednakże podkreślić należy, że niezależnie od indywidualności człowieka, każdy czynnik odgrywa w swoim czasie sobie należną role.

    4.Specyfika zainteresowań muzycznych

         Modelowa definicja zainteresowań przytoczona w rozdziale 1. oraz definicja J. Deweja (Świadomość wartości. Są one pewną aktywnością , procesem dynamicznym. Mają stronę emocjonalną, są skierowane ku przedmiotowi. Zainteresowanie oznacza utożsamienie poprzez działanie samego siebie z pewnymi przedmiotami czy ideami). Stały się punktem wyjścia do określania zainteresowań muzycznych.

         Z dotychczasowych rozważań wynika, że charakteryzują je co najmniej dwie własności: przedmiot rzeczywistości artystycznie ustrukturowanej, oraz związek z działalnością nieinstrumentalna człowieka (działania muzyczne nie są koniecznie do przeżycia gatunku). Zainteresowania muzyczne można więc określić jako aktywność podmiotów skierowaną na: poznawanie różnych obiektów rzeczywistości artystycznej, przezywanie wartości artystycznych oraz tworzenie wartości nowych w postaci kreowania dzieł muzycznych. Badania nad rozwojem muzycznym wskazują na bardzo wczesne występowanie zainteresowań światem muzyki. Z wielką ulgą już od pierwszych miesięcy życia potrafią śledzić dźwięki instrumentów czy głosów, wybuchają płaczem przy ich przerwaniu.

         Wcześnie też pojawia się u dzieci wyczucie prostych zjawisk rytmicznych i potrzeba rytmicznych przeżyć. „ Równolegle z nabywaniem umiejętności poruszania się chodzenia odczuwają one proste rytmy, reagują na nie ruchami, podrygiwaniem swoistym dziecięcy tańcem.” Tak wiec, zadatki muzykalności można obserwować już w pierwszych miesiącach życia dziecka.

          Zainteresowania muzyczne stanowią niezbędny składnik uzdolnienia muzycznego w każdej specjalności muzycznej (pieniądze, sława, pozycja). Polegają one na wewnętrznej potrzebie człowieka obcowania z muzyką, jak podaje J. Wierszyłowski występuje u wszystkich wybitnych muzyków i szczególnie wyraźnie ujawnia się w wieku dojrzałym, jednak nie tylko. Możemy spotkać silnie utrwalone zainteresowania jeszcze w wieku młodzieńczym. Są to sytuacje uwarunkowane odpowiednimi czynnikami ( np. środowisko rodzinne, czy wybitne zdolności w tym kierunku) i dotyczą na ogół wybitnych jednostek. W zainteresowaniu wyróżniamy dwa różne składniki: uświadomienie sobie znaczenia przedmiotu oraz emocjonalny stosunek do tegoż przedmiotu, bez którego nie może powstać zainteresowanie. Stosunek tych dwóch składników nie jest stały i występuje w różnym natężeniu i na różnych poziomach. W zainteresowaniach poznawczych ( naukowych ) przeważa składnik 1, lecz nie wypiera on składnika emocjonalnego. W zainteresowaniach artystycznych ,a zatem i muzycznych na plan pierwszy wybija się składnik uczuciowy: muzyka bowiem silnie działa najpierw na strefę emocjonalną, a dopiero później na intelektualna.

          Kinga Lewandowska w książce „ Rozwój zdolności muzycznych” posługuje się terminem: zainteresowanie muzyczne, mając na myśli dążność do obcowania z muzyką i upodobanie uprawianiu różnych form aktywności muzycznej. W takim ujęciu pojęcie to zbliża się do pojęcia skłonności. Podobno jak J.K. Lasocki i J. Powroźniak, autorka uważa, że muzyka oddziałuje na słuchacza głównie poprzez swą treść emocjonalną wywołując przeżycia, które skłaniają do częstych kontaktów z tą dziedziną sztuki. Dopiero u melomanów i to szczególnie wytrwałych, muzyka rodzi dążenie do intelektualnego jej poznania.

          „ Zainteresowania wyznaczają podstawowy kierunek działania całej osobowości człowieka, uwagi, pamięć, ćwiczenia sprawności itp. Mogą doprowadzić do jednostronnego rozwoju osobowości, co niejednokrotnie mam miejsce u muzyków,którzy w skutek koncentracji zainteresowań ograniczają swoje horyzonty myślowe. Jest to rezultat w pewnym stopniu obiektywnej konieczności koncentracji wysiłków, spowodowany wysokimi wymaganiami.

          Rozwój zainteresowań muzycznych uzależniony jest od wielu czynników. Wśród podstawowych wymienia się: stwarzanie sposobności do słuchania dobrej muzyki, wywołanie towarzyszącego przeżycia emocjonalnego ( jak np. .zdziwienie, zachwyt, olśnienie treścią muzyczną utworu lub jego wykonaniem). Powstaje wtedy pragnienie ponownego doznania podobnych wrażeń i coraz bardziej świadome dążenie do bliższego, lepszego poznania i zrozumienia muzyki. W ten sposób w tle pełnego uświadomienia sobie wartości, jakie posiada muzyka i jakim może obdarzyć człowieka, wytwarza zapotrzebowanie, które prowadzi do trwałego zainteresowania się muzyką.

    1. Znaczenie zainteresowań

         Po rozpatrzeniu całej struktury zainteresowań od definicji po czynniki na nie wpływające, dochodzimy do wniosku jak nieodłącznym są czynnikiem rozwojowym życia człowieka. Zainteresowania ludzi różnią się, każdy dzięki swemu zainteresowaniu idzie swoją indywidualnie wybraną drogą, jest swoistą niepowtarzalną jednostką. Zainteresowania jednoczą ludzi, łączą się oni w koła, organizacje, wspólnoty, posługują się tym samym swoistym językiem, którego nie ograniczają żadne przynależności narodowościowe. Zainteresowania są podstawą pracy zespołowej.

         Jeśli jednostka dostrzega, że coś przynosi jej pożytek, rozwija zainteresowanie w tym kierunku. To z kolei doprowadza do zadowolenia. Każde zainteresowanie zaspokaja jakąś potrzebę w życiu człowieka i bez względu na wiek wpływa na jego zachowanie i postawy. Z tym, że cytując Schumana ‘ każdy okres dzieciństwa i młodości ma wpływ na przy tym swoje specjalne i swoje własne zainteresowania..” Zainteresowanie wiec, może być wskaźnikiem stopnia rozwoju jednostki. H. Słoniewska w „Psychologicznej analizie zainteresowania” przytacza wnioski Bartltta: ‘ zainteresowanie jest czynnikiem determinującym spostrzeżenia i przypomnienia.”

         Zainteresowanie pomaga w pokonaniu trudności. Pod wpływem zainteresowania podejmujemy różne działania i zainteresowanie nadaje temu działaniu pewne piętno: działamy łatwiej, szybciej, sprawniej. Wiele badań przeprowadzonych potwierdziło zależność wyboru kierunku studiów od zainteresowań. Zarówno teoretycy, jak i praktycy oceniają ważność zainteresowań dla nauczania, wychowania, pracy zawodowej i innych dziedzin życia. Na kształtowanie zainteresowań zwraca w swej psychologii specjalną uwagę Rubinsztejn twierdząc, że kształtowanie wartościowych zainteresowań jest najistotniejszym wychowawczym zadaniem nauczania i wskazując na to, że zainteresowania kształtują się w przebiegu działalności, przez którą człowiek wnika w daną dziedzinę lub przedmiot, że ważnym czynnikiem wpływającym na powstawanie zainteresowania jest konkretny rezultat wykonywanej czynności. Zainteresowania czynią każde działanie przyjemniejszym dla osoby, która je podejmuje, co zwiększa osiągnięcia.

    BIBLIOGRAFIA
    1. E.Cleparde, Psychologia i pedagogika eksperymentalna, Warszawa 1936,
    2. A.A Smirnow i inni, Psychologia, Warszawa 1969,
    3. L. Wołoszynowa, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1976,
    4. A. Gurycka, Rozwój i kształtowanie zainteresowań, Warszawa1989,
    5. E.B Hurlock, Rozwój dziecka, Warszawa 1985,
    6. E.B Hurlock, Rozwój młodzieży, Warszawa 1965,
    7. S. Szuman, Psychologia wychowawcza wieku szkolnego, podręcznik dla nauczycieli i studentów, Kraków 1947,
    8. I. Wierszyłowski, Pedagogika muzyki muzyki , Warszawa 1981,
    9. E. Kasprów, Wzory i modele aktywności kulturalnej w środowiskach robotniczych i inteligenckich, Uniwersytet Śląski , Katowice 1962,
    10. S.L. Rubinsztejn, Podstawy psychologii ogólnej, red. Tomaszewski, Warszawa 1964,
    11. D.E. Super, Psychologia zainteresowań, Warszawa1972,
    12. J. Wierszyłowski, Psychologia muzyki, Warszawa 1981,
    13. K. Lasocki, J. Powrożniak, Wychowanie muzyczne w szkole, Warszawa 1982,
    14. K. Lewandowska, Rozwój zdolności muzycznych, Warszawa 1978,

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie