Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rozwijanie mowy i myślenia dziecka 6-letniego

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 20095 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Mowa i myślenie dziecka to procesy ściśle ze sobą powiązane i wzajemnie warunkujące. Dobry poziom rozwoju mowy dziecka ułatwia mu wypowiadanie swoich myśli, a opanowanie umiejętności dokonywania prostych operacji umysłowych, dostępnych dla 6-latka, umożliwi mu swobodne posługiwanie się mową – formowanie poprawnych i zrozumiałych dla otoczenia wypowiedzi.
Dlatego właśnie w pracy wychowawczo – dydaktycznej z dziećmi w wieku przedszkolnym zadanie dotyczące rozwijania mowy i myślenia dzieci realizowane są zawsze łącznie, chociaż istnieją określone rodzaje działalności dzieci, w których aktywizowanie mowy lub myślenia ma charakter dominujący.
Dzieci słuchając opowiadania nauczyciela, wyobrażają sobie nakreśloną za pomocą słowa sytuację, kojarzą poszczególne fakty, tworząc logiczną całość, ustosunkowują się do przedstawionych faktów lub bohaterów, dokonują oceny ich postępowania.
Jednocześnie, słuchając pięknej, literackiej mowy nauczyciela mają wzór do naśladowania, wzbogacają swój słownik, zarówno bierny jak i czynny, ponieważ po wysłuchaniu utworu stawiają pytania, formułują oceny, często, jeżeli treść opowiadania była interesująca, odtwarzają ją w zabawie. Słuchanie utworu literackiego aktywizuje zarówno myślenie, jak i mowę wychowanków.
Nieco inaczej spojrzeć trzeba na ten problem wtedy, gdy dzieci uczestniczą np.: w zabawie, która ma na celu doskonalenie wymowy poszczególnych głosek. Podczas takiej zabawy są one także aktywne umysłowo – słuchają wskazówek nauczycieli i muszą je zrozumieć, wyobrażają sobie całą zabawą sytuację, jednak czynnikiem dominującym w tego rodzaju zabawie jest oddziaływanie na rozwój mowy dzieci przez dążenie do poprawienia lub doskonalenia ich wymowy.


ZADANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA MOWY

Do podstawowych zadań dotyczących kształcenia mowy dzieci 6 letnich zaliczyć należy:
▪ poszerzenie i uściślanie biernego oraz czynnego słownika dzieci w oparciu o ich doświadczenia i treści programu,
▪ wyrabianie umiejętności poprawnego budowania zdań i łączenia ich w dłuższe wypowiedzi,
▪ wdrażanie do swobodnego wypowiadania się na tematy własnych przeżyć, obserwowanych przedmiotów, faktów i zjawisk, utworów literatury dziecięcej itp.
▪ rozwijanie umiejętności powtórzenia usłyszanych treści, np. utworu literatury dziecięcej i próby układania opowiadań własnych,
▪ doskonalenie wymowy w zakresie poprawności artykulacyjnej, gramatycznej oraz wyrazistości wypowiedzi.

WARUNKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI MOWY


Aby dziecko rozwijało i doskonaliło sposób wypowiadania się, muszą zaistnieć określone warunki, w których:
▪ dzieci będą miały o czym mówić,
▪ będą chciały wypowiadać się,
▪ będą miały do tego okazję.
Warunek pierwszy spełniony zostanie wtedy, gdy nauczyciel będzie dostarczał dzieciom ciekawych przeżyć i doświadczeń, interesujących wiadomości, stworzy okazję do rozwiązywania zadań i organizowania wielu zabaw. Im bogatsze przeżycia dzieci i ciekawsze doświadczenia, tym silniej aktywizują one ich osobowość, a tym samym zachęcają do rozmów z rówieśnikami, nauczycielką i rodzicami.
Drugi warunek dotyczący mówienia zależy przede wszystkim od tego, czy w grupie dziecięcej będzie odpowiednia ku temu atmosfera. Dzieci bowiem tylko wtedy chętnie wypowiadają swoje myśli, jeżeli mają zaufanie do nauczyciela, wiedzą, że zawsze są chętnie wysłuchane, gdy znajdują życzliwe odpowiedzi na swoje pytania, wątpliwości, dziecięce potrzeby.
I wreszcie – dziecko musi mieć okazję do mówienia – a nauczyciel musi zadbać o to, aby takie sytuacje zaistniały.
W pracy nad rozwijaniem mowy ważne miejsce odgrywa kontakt dzieci z literaturą; słuchanie treści książek, bajek, baśni, wierszy; inscenizowanie utworów, zabaw w teatr.


ZNACZENIE ROZMOWY W ROZWOJU MOWY
Bardzo duże znaczenie w całokształcie pracy spełniają rozmowy, które pozwalają realizować następujące zadania:
▪ uczyć wypowiadania się w sposób jasny i zwięzły na określony temat,
▪ wyrabiać umiejętność uważnego słuchania wypowiedzi rozmówcy – nauczyciela lub kolegi – i nawiązanie do niej,
▪ wzbogacać słownictwo dotyczące zagadnienia, które jest przedmiotem rozmowy,
▪ wdrażać do formowania pytań,
▪ wyrabiać krytyczny stosunek do własnych i cudzych wypowiedzi.
Podczas rozmowy uściślać można i wzbogacać wiadomości dzieci o życiu społecznym, przyrodzie i technice. Chcąc z pożytkiem dla dzieci realizować ten rodzaj zajęcia, trzeba zdać sobie sprawę, że rozmowa to jedno z najtrudniejszych zajęć w przedszkolu i nie może być nadużywana. Prawidłowo przeprowadzona rozmowa winna realizować wymienione zadania:
▪ Każda rozmowa musi mieć jasno sprecyzowany cel – nauczycielka zdaje sobie sprawę, do czego zmierza i co chce przez dane zajęcie osiągnąć.
▪ Temat rozmowy musi być sformułowany w sposób konkretny, ale niezbyt wąski, aby dzieci miały możliwość swobodnego wypowiadania się.
▪ Konieczne jest ustalenie pewnych kolejnych etapów, uwzględniających w toku rozmowy i problemowych pytań.
▪ Rozmowy z całą grupą mogą być prowadzone tylko wtedy, gdy dzieci mają już pewne wiadomości i doświadczenia związane z przedmiotem rozmowy lub będą wypowiadały się na temat aktualnie obserwowanych przedmiotów, faktów, sytuacji.
▪ Rozmowa nie może przybierać formy odpowiadania na szczegółowe pytania nauczycielki. Kierowane do dzieci pytania muszą mieć charakter szerzej ujętych problemów, pobudzać myślenie dziecka, skłaniać do zastanowienia się, stawiania pytań i dawać możliwość udzielania różnych odpowiedzi.
▪ Prowadząc rozmowę nie należy wymagać, aby dzieci odpowiadały zawsze "pełnym zdaniem", ponieważ jest to często nienaturalne, utrudniające dzieciom wypowiadanie się, niekiedy wręcz zniechęcające do mówienia


ĆWICZENIA, GRY I ZABAWY STYMULUJĄCE ROZWÓJ MOWY 6-LATKÓW


Bardzo ważną dziedziną pracy nauczyciela nad rozwojem mowy dzieci są ćwiczenia, które mają na celu poprawianie i doskonalenie ich wymowy. Każde dziecko w wieku 6-7 lat, jeżeli nie posiada wady w budowie narządów mowy, zaburzeń w działalności centralnego układu nerwowego, wady słuchu, może i powinno wypowiadać wszystkie głoski w sposób poprawny i wyrazisty, zarówno głoski izolowane jak i w wyrazach, dłuższych wypowiedziach. Uzyskuje się to przez systematyczne prowadzenie zabaw różnego rodzaju, uwzględniających ćwiczenia prawidłowego oddechu, procesów analizy słuchowej oraz artykulacji.
Celem tego rodzaju ćwiczeń, poza ogromnym znaczeniem dla wszechstronnego rozwoju dzieci, jest:
▪ likwidowanie u dzieci błędów wymowy i jej doskonalenie,
▪ rozwijanie i doskonalenie procesów analizy słuchowej,
▪ usuwanie przyczyn niechęci do mówienia, a tym samym ułatwianie nawiązywania słownych kontaktów społecznych,
▪ umożliwienie wyrażania się w różnych formach ekspresji słownej kształcącej mowę i myślenie (opowiadanie treści ilustracji, obrazków, książek, udział w inscenizacjach, rozmowach, deklamowaniu wierszy itp.), a tym samym realizację wszystkich omówionych zadań z tej dziedziny rozwoju dziecka.
Podstawowe jednak znaczenie pracy nad wymową dzieci wynika z obowiązku przedszkola dotyczącego wszechstronnego przygotowania dzieci do rozpoczęcia nauki w szkole.
Dziecko, które nie wymawia określonej głoski, źle ją odczytuje, a następnie często pisze tak jak odczytuje i słyszy.
Z tego powodu zła wymowa dziecka w momencie rozpoczynania nauki czytania powoduje często ogromne trudności w opanowaniu tej umiejętności i może wytworzyć się u niego niechęci do nauki w ogóle, która będzie rzutowała na całą jego karierę szkolną.
Nauczyciel musi więc dość szybko uzyskać dobrą orientację w tej dziedzinie, aby prowadzić ćwiczenia w sposób celowy i przynoszący korzyść dzieciom. Aby taką orientację uzyskać, trzeba sprawdzić wymowę każdego dziecka oddzielnie, a wyniki badania zanotować. Dokładne zanotowanie sposobu wymawiania poszczególnych głosek przez dzieci jest konieczne z dwóch względów:
▪ aby po upływie pewnego czasu (o 3-4 m-cy) sprawdzić, czy praca dała pożądane wyniki,
▪ aby ćwiczenia prowadzić w sposób zróżnicowany, dostosowując je do potrzeb każdego dziecka lub małych zespołów.
Jeżeli po upływie pewnego czasu nauczyciel stwierdzi zupełny brak efektów własnej pracy, musi zastanowić się, czy nie będzie dziecku potrzebna pomoc specjalisty (foniatry, logopedy, laryngologa lub innego) i o taką pomoc się postarać.
W codziennej pracy z dzieckiem w przedszkolu można skutecznie poprawić błędną wymowę, jeżeli jest ona wynikiem bądź to niedostatecznie ukształtowanego aparatu mowy, bądź też niewłaściwych wpływów wychowawczych
w środowisku domowym. W przypadku, gdy błędy wymowy spowodowane są wadami organicznymi konieczna jest pomoc specjalisty, który ustali przyczyny błędów i wskaże nauczycielowi (także rodzicom)najbardziej skuteczne sposoby ich usuwania.
Ustalenie stanu wymowy poszczególnych dzieci w postaci zapisu podającego sposób wymawiania każdej głoski izolowanej i tej samej głoski w wyrazach stanowi podstawę do opracowania założeń do pracy z każdym dzieckiem
w grupie. Podstawową formą poprawiania wymowy dzieci jest praca indywidualna lub w małych 2-3-osobowych zespołach, ponieważ tylko wtedy można dostosować ćwiczenia do rodzaju popełnianych przez dzieci błędów.
Zazwyczaj w grupie dzieci 6-latków tylko niektóre dzieci mają wymowę błędną, najczęściej źle wymawiają one głoski sz, cz, ź,dź, r rzadziej s, c, z, k. Jeżeli źle wymawiają także inne głoski, należy sądzić, że jest to już poważne zaburzenie.
Niezależnie od tego w prawie każdej grupie dzieci 6 letnich znajdują się dzieci, które wymawiają wprawdzie poprawnie wszystkie głoski, lecz ich wymowa jest niewyraźna. Mówią cicho, niestarannie wymawiają samogłoski, "gubią" końcówki wyrazów, źle regulują oddech itp. Z tymi dziećmi trzeba także systematycznie prowadzić ćwiczenia wymowy, lecz mogą być one prowadzone z całą grupą trwające 20-25 minut.
Przez zabawy prowadzone indywidualnie i w małych zespołach nauczyciel stara się likwidować błędy wymowy, podczas gdy w zajęciach z całą grupą nacisk położony jest na jej doskonalenie.
Pod koniec wieku przedszkolnego od dziecka oczekuje się poprawnego wymawiania wszystkich dźwięków, swobody w posługiwaniu się mową. Należy jednak pamiętać, iż w tym okresie występują często zaburzenia mowy u dzieci. Toteż powinno się możliwie najwcześniej rozpocząć świadome usprawnianie mowy oraz korygowanie wszelkich zaburzeń.
Nauczyciel przedszkola edukację w zakresie mowy powinien rozpocząć już w grupach dzieci najmłodszych – poprzez zabawy rozwijające mowę. Powinien je stosować świadomie i celowo, najlepiej w pracy indywidualnej lub w małych grupach z dziećmi wymagającymi reedukacji mowy.
Wczesne stosowanie gier i zabaw wprowadzających do czytania, pobudzających rozwój języka służy przede wszystkim podnoszeniu sprawności rozumienia języka mówionego poprzez słuchanie.
▪ Wprowadzenie gier połączonych z czytaniem, wspierających rozwój języka, stymuluje i motywuje wiele dzieci do mówienia.
▪ Większa systematyczność wczesnej prezentacji słowa pisanego, w porównaniu ze zmienną formą wzorca mówionego, odbierane przez wzrok i słuch, nie tylko umożliwia dokładniejszą percepcję, lecz prowadzi także do lepszej artykulacji mowy.
▪ Systematyczne posługiwanie się zdaniami pisanymi wywiera korzystny wpływ na przyswojeni przez dziecko struktur zdaniowych.
▪ Przy wprowadzeniu nowych wyrazów dziecko powinno mieć okazję do poznania ich desygnatów (dotyczy to zarówno przedmiotów, jak i obrazów).
▪ Przedmiot i jego nazwa będzie znacznie bardziej zrozumiała i łatwiej zapamiętana, jeśli dziecko będzie mogło go dotknąć.
▪ Należy wstrzymać się z krytykowaniem pierwszych prób wypowiedzi dziecka. Lepiej jest chwalić i zachęcać.

1 Kaczmarek L.: Kształtowanie się mowy dziecka. Prace Komisji Filologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Poznań. T. XV. 1953.
2 Kaczmarek L.: Nasze dziecko uczy się mowy. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1977.
3 Spionek H.: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. PWN, Warszawa 1969.
4 Balejko A.: Uczymy się ojczystej mowy. Wyd. Logopedyczne, Białystok 1994.
5 Bartkowska T.: Rozwój wymowy dziecka przedszkolnego. PZWS, Warszawa 1968.

Opracowała: mgr Elżbieta Sima

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie