Dominującą formą aktywności dziecięcej jest zabawa. Aż do chwili rozpoczęcia nauki szkolnej zajmuje ona najważniejsze miejsce w jego życiu. Mówi się, że tak naprawdę, to nie musimy uczyć dzieci, musimy jedynie stwarzać im możliwości uczenia się. Idealnym sposobem zapewnienia dzieciom okazji do samodzielnych doświadczeń językowych jest stosowanie jak największej liczby zabaw dydaktycznych. Dają one dziecku okazję do porządkowania swoich wiadomości, operowania nimi, rozumowania, dociekania.
Zabawy i gry dydaktyczne odgrywają doniosłą rolę w rozwijaniu mowy i języka dziecka 6-letniego. Stosowane w przedszkolu są chętnie podejmowane przez dzieci, gdyż ich wartości dydaktyczne i wychowawcze zaspokajają potrzeby dzieci w tym wieku. Aby osiągnąć wyniki w rozwoju mowy należy stosować takie zabawy, które rozwijają słuch fonematyczny, ćwiczą prawidłową wymowę, bogacą słownik dziecka, jego mowę czynną oraz wpływają na rozwój myślenia logicznego i przyczynowo-skutkowego.
Ucząc i wychowując zabawy stanowią ważny czynnik integrujący nauczanie i wychowanie, procesy poznawania, działania i przeżywania.
Zabawy dydaktyczne stanowią skuteczną metodę stymulowania poznawczej i społeczno-ekonomicznej aktywności dzieci w okresie przedszkolnym.
Ukierunkowane na cele poznawcze służą gromadzeniu materiału poznawczego oraz utrwalaniu i operowaniu zdobytymi informacjami. Ich funkcja kształcąca polega na doskonaleniu i rozwijaniu procesów i zdolności orientacyjno-poznawczych dzieci, zwłaszcza mowy i języka. W uczeniu się przy pomocy zabaw dydaktycznych rozwijają się procesy percepcyjno-motoryczne, spostrzegawczość i wyobraźnia, uwaga, pamięć i procesy umysłowe tj.: analiza i synteza, porównanie, rozumowanie, uogólnianie. Zadania – ćwiczenia realizowane w formie gier i zabaw dydaktycznych ( ćwiczenia w mówieniu, czytaniu, pisaniu ) mogą stać się dla dzieci 6-letnich źródłem osiągania sukcesów i pożądanych wyników.
W zabawie dydaktycznej występuje określona forma realizowania podanej informacji lub ćwiczenia w celu osiągnięcia odpowiedniego wyniku. Tym wynikiem, które dziecko pragnie osiągnąć, może być np.: rozwiązanie krzyżówki, rebusu, łamigłówki, zagadki, konkursu, itp.. Celowi temu służą różnego rodzaju domina obrazkowo-literowe, loteryjki, gry w karty logiczne, zabawy w tarczę liczbową lub literową itd. Przebieg tego rodzaju gier i zabaw dydaktycznych jest motywowany postawionym w regule gry i zabawy zadaniem poznawczym. Z chwilą, kiedy dziecko zrozumie zadanie i podejmie jego realizację staje się z jednej strony środkiem aktywizującym sferę poznawczą i społeczno-ekonomiczną, a z drugiej – jest środkiem zaspokajającym „ potrzebę ” osiągnięcia wyniku.
Zabawy dydaktyczne odgrywają ważną rolę w zakresie nabywania doświadczeń językowych. Podstawą rozwoju języka dzieci jest wielostronne kształcenie realizujące integrację metod podających ( przyswajanie ), problemowych ( odkrywanie ), aktywizujących ( przeżywanie ) i praktycznych ( działanie ). Metody kształcenia językowego to te, które sprzyjają poszukiwaniu, powodują samodzielne odkrywanie, wiązanie z własnymi doświadczeniami oraz analizowanie ich w celu praktycznego wykorzystania.
W rozwijaniu mowy i języka dziecka 6-letniego ważna rolę odgrywają zagadki. W każdej zagadce zawarte jest zadanie umysłowe. Przy rozwiązywaniu jej konieczne jest przypomnienie, porównywanie, dopasowywanie danych cech i właściwości do przedmiotu, którego poszukujemy. Dzięki temu rozwija się pamięć, uwaga, myślenie, wyobraźnia, spostrzegawczość.
Obok wartości istotnych dla rozwoju funkcji poznawczych zagadki często bawią swym dowcipnym układem. Rozwiązywanie zagadek jest związane z przyjemnością odczuwaną po jej odgadnięciu. Jeśli zabawa w rozwiązywanie zagadek ma kształcić umiejętności szczególnie językowe musi być systematycznie prowadzona. Zabawy w zgadywanie powinny doprowadzić dzieci do umiejętności układania przez nie własnych zagadek. Jest to więc zabawa, która rozwija i kształci umysł oraz mowę dziecka.
Czynność układania w zagadce zmusza dzieci do zastanowienia się nad właściwościami przedmiotów oraz nad sposobem formułowania treści. Jest to ważne z tego względu, że rozumienie zagadek przygotowuje dziecko do rozumienia ścisłych opisów i określeń naukowych ( definicji ), z którymi coraz częściej będzie miało do czynienia w nauce szkolnej. Zagadka jest właśnie zwięzłym opisem, omówieniem lub określeniem jakiejś znanej dziecku rzeczy, pomijając jej nazwę. Kierując zabawą dzieci w zgadywanie, mamy stopniowo doprowadzić je do zrozumienia, że każda rzecz można opisać ( określić ) słownie, w sposób zrozumiały i jasny, i że w rezultacie można, o jaką rzecz chodzi zarówno po nazwie, jak po określeniu rozwiniętym zdaniowo, gdy jest ono poprawne i ścisłe.
Rozwijanie aktywności językowej za pomocą zabaw dydaktycznych jest skuteczne i daje pozytywne wyniki. Zabawy wpływają korzystnie na usprawnienie procesu rozwoju języka, są łatwiej przyswajalne, trwalsze i bardziej uporządkowane, wpływają korzystnie na rozwój operacji umysłowych i samodzielnego działania.
Bibliografia
- Bogdanowicz Z. „ Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli ” W-wa 1990r., WSiP
- Hemmerling W. „ Zabawy w nauczaniu początkowym ” W-wa 1985r.,WSiP
- Dudzińska I. „ Wychowanie i nauczanie w przedszkolu” W-wa 1983r., WSiP
Opracowała: Anna Koczy |
