Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zadania techniczne w nauczaniu i uczeniu się techniki

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 20242 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Celem artykułu jest przyblizenie miejsca edukacji technicznej, a szczególnie zadań eksperymentalno - badawczych w nauczaniu zintegrowanym. Nauczanie zintegrowane jest pierwszym szczeblem kształcenia szkolnego. To proces dydaktyczno-wychowawczy wielostronnej działalności, w której procesy nauczania-uczenia się, wychowania i samowychowania, kształcenia i samokształcenia oraz formy pracy opiekuńczo-wychowawczej ściśle się ze sobą łączą i zmierzają do ukształtowania osobowości dziecka. Nauczanie zintegrowane określane do niedawna jako nauczanie początkowe ma do spełnienia dwa podstawowe cele.

  1. Miejsce techniki jako przedmiotu nauczania w nauczaniu zintegrowanym
 
Nauczanie zintegrowane jest pierwszym szczeblem kształcenia szkolnego. To proces dydaktyczno-wychowawczy wielostronnej działalności, w której procesy nauczania-uczenia się, wychowania i samowychowania, kształcenia i samokształcenia oraz formy pracy opiekuńczo-wychowawczej ściśle się ze sobą łączą i zmierzają do ukształtowania osobowości dziecka. Nauczanie zintegrowane określane do niedawna jako nauczanie początkowe ma do spełnienia dwa podstawowe cele;

     
  • wielostronny rozwój osobowości,
     
  • przygotowanie do dalszej nauki na wyższych szczeblach kształcenia.
Rolę początkowego etapu nauki podkreśla Stefan Wołoszyn: “to nauczanie propedeutyczne, a więc nie ma charakteru wykształcenia samowystarczalnego, lecz pełni głównie funkcje kształcenia wprowadzającego i usprawniającego do dalszej nauki. Jest podbudową czy fundamentem, na którym dopiero można budować gmach wykształcenia przygotowującego do bezpośredniego użytecznego udziału w życiu. Z tego punktu widzenia im lepszą sprawność umysłową osiągnie dziecko na szczeblu nauczania początkowego, tym lepiej nauczanie to spełnia swoje zadania”. Do podstawowych zadań, które stoją przed nauczaniem początkowym, jako nauczaniem propedeutycznym, usprawniającym do skutecznego kształcenia na szczeblu wyższym, S. Wołoszyn zalicza: “rozwijanie procesów myślenia dostatecznie różnorodnych i dostatecznie samodzielnych: budzenie żywych zainteresowań intelektualnych jako podstawy aktywności poznawczej, kształcenie umiejętności wyrażania swoich myśli w słowach i rozumieniu myśli cudzych jako niezbędnego warunku komunikowania i przyswajania sobie wiedzy; kształcenie spostrzegawczości, zdolności do obserwacji, rozwijanie wyobraźni oraz kształcenie umiejętności wyrażania się w różnych formach plastycznych” .

Spośród kilku edukacji w nauczaniu zintegrowanym szczególne znaczenie ma edukacja techniczna, często łączona z edukacją plastyczną. Spełnia ona “ważną funkcję w procesie wychowania przez pracę, kształcenia politechnicznego i orientacji zawodowej. Celem tego przedmiotu jest rozwijanie kultury pracy, w tym kultury technicznej, przez wdrażanie ucznia do świadomego, planowego i efektywnego działania praktycznego” . Wymagania te dotyczą przygotowania ucznia tak, aby posiadał wysoki poziom kultury technicznej i kultury pracy.

R. Więckowski podkreśla, że etap edukacji wczesnoszkolnej jest okresem szczególnie korzystnym dla rozwijania sprawności manualnych i technicznych. W działaniu, które zawsze dzieci pasjonuje, rozwija się myślenie praktyczne, techniczne i konstrukcyjne oraz organizacyjne. Dzieci chętnie wypowiadają się za pomocą różnorodnych materiałów, poznając ich nazwy, właściwości, a także w pewnym zakresie technologię, wykonują przy tym różne przedmioty, montują z gotowych elementów konstrukcje. Poznają przy tym budowę podstawowych narzędzi, ich przeznaczenie, sposoby zabezpieczania przed uszkodzeniem oraz sposoby właściwego i bezpiecznego posługiwania się nimi.

Podkreślając znaczenie techniki można powiedzieć, że daje duże możliwości kształtowania osobowości ucznia, korelując działalność praktyczną z myśleniem:

     
  • umożliwia uczniowi uczestniczenie w pełnym procesie poznawania (spostrzeganie-myślenie-praktyka),
     
  • daje uczniowi możliwość samodzielnego zdobywania wiedzy,
     
  • poprzez spostrzeżenia i doświadczenia warunkuje proces kształtowania się pojęć-daje podstawy rozwoju procesów abstrahowania,
     
  • ułatwia procesy myślowe, rozwija pomysłowość,
     
  • daje uczniom możliwość zastosowania i sprawdzenia wiedzy zdobytej na różnych przedmiotach,
     
  • przygotowuje do poprawnego wykonywania czynności np. obsługi urządzeń technicznych, prawidłowego i bezpiecznego stosowania prostych narzędzi,
     
  • rozwija sprawność, dokładność, koordynację ruchów oraz wpływa na rozwój drobnych mięśni rąk,
     
  • rozwija umiejętność racjonalnego organizowania pracy,
     
  • wdraża uczniów do korzystania z różnych form informacji technicznej,
     
  • daje możliwość kształtowania wielu cech charakteru uczniów np. wytrwałość, dociekliwość, zaradność, spostrzegawczość,
     
  • rozwija umiejętność współpracy, dyscyplinę, zaangażowanie,kształtuje szacunek do pracy i chęć wykonywania potrzebnych prac, wdraża do majsterkowania,
     
  • pozwala rozumieć pozytywne i negatywne aspekty techniki w życiu człowieka,
     
  • daje możliwość poznania i zrozumienia procesów społeczno-produkcyjnych,
     
  • pozwala rozumieć zasady funkcjonowania urządzeń technicznych.
Jak wcześniej wspomniano ważnym zadaniem jest korelowanie treści programowych techniki z wieloma zadaniami z zakresu innych edukacji, np.: edukacją polonistyczną, matematyczną, przyrodniczo-społeczną. Edukacje wzajemnie się przeplatają i wspomagają w realizacji zagadnień programowych z zakresu techniki i odwrotnie. Występuje tu realizacja tych samych celów, ale innymi formami i metodami nauczania-uczenia się. Na przykład w zakresie edukacji polonistycznej uczniowie przemyślą znaczenie ładu, ale istotę sprawy zrozumieją dopiero wtedy, gdy nauczą się zachowywać ład w praktycznym działaniu. Na wycieczkach w ramach edukacji przyrodniczo-społecznej uczniowie zauważą i nauczą się oceniać przejawy ładu albo zaniedbań.

Tak więc edukacja techniczna na szczeblu nauczania zintegrowanego spełnia ważną rolę zarówno w zakresie wychowania, jak i kształcenia poprzez odpowiednio dobrane i realizowane treści programowe, w realizacji których bardzo ważne miejsce zajmują zadania techniczne.

 
  1. Zadania techniczne jako treściowa forma nauczania techniki

  
         
      1. Pojęcie zadań technicznych
         
        Zadania techniczne stanowią podstawową formę realizacji treści programowych techniki.

        “Pierwszą próbę określenia i klasyfikacji zadań technicznych podjął Zygmunt Dąbrowski. Przyjmując założenie, że zadanie techniczne... kończy się wytworem lub usługą... stanowi ono praktyczny przykład zastosowania zasad technicznych, pojęć i praw naukowych”. W miarę rozszerzenia i wzbogacenia treści przedmiotu technika, termin “zadania techniczne” obejmuje obecnie: “nie tylko to, co uczeń ma wykonać drogą bezpośredniego

        działania praktycznego (łącznie z przygotowaniem koncepcyjnym), np. wytworzyć przedmiot użytkowy, zmontować urządzenie techniczne lub jego model, obsłużyć czy naprawić

        sprzęt techniczny itd., ale również te “działania” ucznia, które prowadzą do poznawania zjawisk i urządzeń technicznych, prawidłowości procesu pracy, zasad gospodarności itd., bez względu na to, czy wymagają one czynności umysłowych powiązanych z manualnymi, czy też tylko umysłowych. W tym znaczeniu zadania techniczne obejmują nie tylko praktyczne (działaniowo-umiejętnościowe), ale również teoretyczne (poznawcze) treści kształcenia ogólnotechnicznego”.

        Z powyższych rozważań wynika, że zadania techniczne powinny obejmować szeroki zakres treści zawartych w programie nauczania przedmiotu technika.

           
      2. Klasyfikacja i typy zadań technicznych
 
W dydaktyce techniki ze względu na charakter treści kształcenia i dominujący rodzaj aktywności uczniów w ich realizacji wyróżnia się trzy grupy zadań technicznych. Pierwsza grupa to zadania:

     
  • technologiczne, polegające na przetwarzaniu materiałów,
     
  • montażowe, obejmujące wykonanie określonych urządzeń technicznych lub ich modeli przez łączenie gotowych elementów,
     
  • eksploatacyjno-konserwacyjne, dotyczące posługiwania się powszechnie używanymi urządzeniami technicznymi oraz sprawności użytkowej.
Do drugiej grupy należą zadania:

     
  • informatyczne(zwane też graficznymi), obejmujące bierne i czynne posługiwanie się znakami i symbolami informacji technicznej,
     
  • eksperymentalne(lub eksperymentalno-badawcze), polegające na potwierdzaniu wiedzy lub dochodzeniu do jej nowych elementów (często związanych z praktycznym działaniem uczniów), drogą przeprowadzania doświadczeń i różnego rodzaju prób.
Do trzeciej grupy nalezą zadania:

     
  • zadania recepcyjne, polegające na opanowaniu odpowiednich wiadomości przez przyswojenie, a później odtwarzanie ich w odpowiedniej sytuacji,
     
  • zadania odkrywcze, polegające na samodzielnym dochodzeniu do rozwiązania problemów przez ich rozwiązanie. Zadania tego typu mogą mieć dwojaki charakter:
     
  • typowo odkrywczy, gdy uczniowie przez logiczne rozumowanie lub myślenie oparte na eksperymentowaniu ujawniają wspólne a istotne cechy i zależności występujące w określonej grupie obiektów (zjawisk, procesów) technicznych i w ten sposób dochodzą do ogólnych pojęć, zasad i innych prawidłowości (jest to typowe dla problemów teoretycznych),
     
  • wynalazczy (lub koncepcyjny) polegający na rozwiązywaniu problemów praktycznych, szczególnie opracowania konstrukcji danego wytworu, planu przebiegu realizacji projektu, technologicznych i organizacyjnych usprawnień w tym zakresie.
Zadania techniczne mogą być stosowane odrębnie lub w powiązaniu z innymi zadaniami, te zaś budzą i rozwijają u uczniów aktywność wszystkich sfer ich osobowości. W ten sposób następuje nauczanie i uczenie się poprzez: przyswajanie, przeżywanie i działanie.

Na aktywność uczniów szczególny wpływ mają zadania eksperymentalno-badawcze, które są przedmiotem rozważań w niniejszej pracy.

  
       
    1. Rola zadań eksperymentalno-badawczych w edukacji technicznej w nauczaniu zintegrowanym

 
Jednym z rodzajów zadań technicznych są zadania eksperymentalno-badawcze i polegają na: “potwierdzaniu wiedzy lub dochodzeniu do jej nowych elementów (często związanych z praktycznym działaniem uczniów), drogą przeprowadzania doświadczeń i różnego rodzaju prób”.

Z powyższej definicji wynika, że zadania eksperymentalno-badawcze są realizowane poprzez doświadczenia i próby. Rolę doświadczeń podkreśla się już w wychowaniu przedszkolnym: “dzieci poprzez doświadczanie i działanie poszerzają swoją wiedzę, zasób słów (określeń) wynikające z przyjętej nomenklatury technicznej, wdrażają do logicznego formułowania swoich myśli na temat wykonywanych czynności organizacyjnych, technicznych, doboru narzędzi oraz materiałów”.

W nauczaniu zintegrowanym ważne jest rozwijanie tzw. odruchu badawczego: “nie wiem-więc staram się dowiedzieć, sprawdzić, udowodnić”.

Jednym ze źródeł rosnącego zainteresowania dydaktyki techniki eksperymentowaniem uczniów jest dążenie współczesnej szkoły do ograniczenia podawanych przez nauczyciela i podręczniki szkolne informacji o otaczającej rzeczywistości, a zwiększenia poznawania przez badanie i odkrywanie. Zgodnie z zasadą współczesnej dydaktyki – łączenie poznawania teoretycznego z praktycznym działaniem.

Szczególne znaczenie zadań eksperymentalno-badawczych polega na:

     
  • upodabnianiu procesu uczenia się techniki do procesu poznania naukowego (rozwijaniu zdolności, zainteresowań i umiejętności poznawczych),
     
  • stwarzania dogodnych warunków do rozwijania aktywności różnych sfer osobowości ucznia,
     
  • dawaniu bogatych możliwości wielostronnego wiązania poznania i działania technicznego.
Najistotniejsze prawidłowości lekcji typu eksperymentalno-badawczego określił J. Kazberuk.

     
  • Czynności badawcze mogą wystąpić na każdej części lekcji. W części wstępnej będą one związane z analizą zadania. W części podstawowej lekcji czynności będą najczęściej miały związek z czynnościami montażowymi. W części końcowej lekcji czynności badawcze są związane z zastosowaniem i oceną wykonywanej rzeczy.
     
  • Możemy wyróżnić 3 typy zadań badawczych w zależności od tego, do jakiego typu pytania można je sprowadzić, np.: dlaczego? co lub jak zrobić, aby...? co się stanie, jeżeli...?
     
  • Ćwiczenia badawcze mogą być mniej lub bardziej problemowe. Niewielki stopień problemowości stanowią zadania, gdy czynności badawcze uczniów są kierowane przez nauczyciela. Znaczny stopień problemowości będą miały zadania, których przebieg uczniowie muszą sami zaplanować, wykonać i sformułować wnioski.
     
  • Zadania badawcze zawsze powinny czemuś służyć, najlepiej gdy znajdą od razu praktyczne zastosowanie.
Uwagi dodatkowe do realizacji zadań badawczych:

     
  • przedstawianie ich uczniom w formie zagadek,
     
  • maksymalne zainteresowanie nauczyciela wynikami zadań,
     
  • wyróżnianie wyników prób badawczych podejmowanych przez uczniów z własnej inicjatywy,
     
  • wdrażanie uczniów do formułowania zadań na podstawie badań,
     
  • zachęcanie uczniów do obserwowania zjawisk podobnych i korzystania z literatury technicznej.
Stosowanie zadań eksperymentalno-badawczych wpływa na dziecko mobilizująco, dzięki czemu rozwija się jego samodzielność, pomysłowość i wyobraźnia w rozstrzyganiu problemów.

  Bibliografia:
1. Program nauczania początkowego klasy I-III, Warszawa 1992, MEN

2. M. Radwiłowicz, Z. Morawska, Metodyka nauczania początkowego, Warszawa 1986, WSiP

3. R. Więckowski, Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1995, WSiP
4. H. Pochanke, Podstawy nauczania pracy-techniki, Warszawa 1988, WSiP
5. K. Zajda, S. Lipina, Wychowanie techniczne w przedszkolu, Warszawa 1984
6. H. Pochanke, Eksperymenty uczniów w nauczaniu techniki, pr. Zb. Pod red. H. Pochanke, Zielona Góra

Karolina Bartkowiak

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie